Sa gitna ng mga hamon na kinakaharap ng bansa, muling yumanig ang sambayanan dahil sa paglantad ng dalawang magkahiwalay ngunit parehong nakababahalang kaso ng katiwalian sa matataas na ahensya ng gobyerno. Mula sa Philippine Ports Authority (PPA) na bumili ng body camera na halos katumbas ng presyo ng isang kotse, hanggang sa Department of Public Works and Highways (DPWH) na nagbunyag ng daan-daang ‘ghost projects’ o mga proyektong binayaran ngunit hindi itinayo. Ang mga kaganapang ito ay nagpapaalala sa lahat kung gaano kalalim ang ugat ng korapsyon na patuloy na sumisira sa pondo at tiwala ng publiko.

Ang Eskandalo sa Body Camera ng PPA: P879,000 Bawat Yunit

Nagsimula ang pagbubunyag sa isang pagdinig sa Senado, kung saan si Senador Raffy Tulfo, kilala sa kanyang pagsisiyasat, ay diretsahang kinuwestiyon ang mga opisyal ng PPA tungkol sa pagbili ng kanilang body camera noong 2020. Ang presyo na inilabas ni Tulfo ay nagpa-iling sa mga nakikinig: halos P879,000 bawat yunit!

Ang halagang ito ay labis-labis kung ikukumpara sa karaniwang presyo ng naturang gamit. Ayon kay Tulfo, ang body camera ng Philippine National Police (PNP) ay nagkakahalaga lamang ng P35,000 bawat isa. Ibig sabihin, pitong beses na mas mahal ang binili ng PPA. Sa pagdinig, ipinaliwanag ng kinatawan ng PPA na hindi raw ito ordinaryong camera dahil konektado ito sa National Port Surveillance System at sa mga CCTV ng mga pantalan. Ngunit para kay Tulfo, kahit isama pa ang sistema at server, hindi pa rin makatuwiran ang ganito kataas na presyo.

Hindi lang sa presyo nagtapos ang problema. Ibinunyag ni Tulfo ang mga detalye ng kumpanyang nagsilbing supplier, isang kumpanyang may puhunan lamang na ilang milyon ayon sa Securities and Exchange Commission (SEC), ngunit nabigyan ng kontratang nagkakahalaga ng halos P68 milyon. Mas nakakagulat pa, nang ipasuri ang address ng kumpanya, lumabas na ito ay isang apartment lang—isang malinaw na red flag na binalewala ng PPA.

Sinabi ni Tulfo na walang ginawang maayos na background check o post-qualification ang PPA bago ipinagkaloob ang kontrata. Dagdag pa, ang kumpanyang ito ay dati nang na-flag ng Commission on Audit (COA) dahil sa pagbebenta ng mga sirang kagamitan sa ibang ahensya. Ang depensa ng PPA na dumaan sa tamang bidding process at government procurement law ay binalewala ni Tulfo, dahil ang punto ay ang labis at nakakahiyang presyo. Para sa kanya, malinaw na may sabwatan para dayain ang gobyerno at kumita sa pondo ng bayan.

Ang kaso ay lalong uminit nang lumabas na hindi lang iyon ang huling beses. Noong Agosto 19, 2021, muling bumili ang PPA ng 164 na yunit sa parehong supplier, at mas tumaas pa ang presyo, umabot sa higit P1 milyon kada yunit! Dahil sa tindi ng ebidensya at sa umiikot na sagot ng opisyal ng PPA, nanawagan si Tulfo kay Department of Transportation Secretary Jaime Bautista na tanggalin sa pwesto ang mga sangkot.

Ang 421 na ‘Ghost Projects’ ng DPWH: Ang Baha at ang Nawawalang Pondo

Kung ang kaso sa PPA ay tungkol sa labis na presyo, ang natuklasan naman sa DPWH ay mas diretsahan: pagnanakaw.

Kinumpirma mismo ni DPWH Secretary Vince Dizon ang nakababahalang balita: natuklasan nila ang 421 na ‘ghost projects’ sa buong bansa. Ito ay mga proyekto na binayaran na ng pondo ng bayan ngunit hindi kailanman itinayo o natapos. Ang karamihan sa mga pekeng proyektong ito ay mga flood control projects, na dapat sana ay nagpoprotekta sa mga komunidad laban sa mga baha at kalamidad.

Matapos inspeksyunin ang mahigit 8,000 flood control projects, napatunayan na ang mga proyektong ito ay nag-iwan sa mga Pilipino na patuloy na nalulubog sa baha at nawawalan ng kabuhayan. Ito ay nagpapakita ng kalunos-lunos na koneksyon: ang bawat ghost project ay katumbas ng isang komunidad na walang depensa laban sa pagbaha.

Hindi lang nagtapos sa pag-iinspeksyon ang hakbang ng DPWH. Bilang pagpapakita ng seryosong paglaban sa katiwalian, nagpadala na ang ahensya ng show cause order sa lahat ng opisyal at kontraktor na sangkot. Inihahanda na ang mga kasong administratibo at kriminal laban sa kanila, kabilang na ang kaso ng pagnanakaw ng pondo, paglabag sa Anti-Graft and Corrupt Practices Act, at sa Government Procurement Act. Ayon kay Secretary Dizon, ang mga mapapatunayang nagkasala ay hindi lang masususpende kundi tuluyan silang tatanggalin sa serbisyo at bawiin ang kanilang lisensya.

Ang pagtuklas sa mga ghost project ay nagpapaalala rin sa mga insidente gaya ng Sunog-Apog Pumping Station, isang proyektong pinunduhan ng halos isang bilyong piso na hindi man lang gumana. Ang mga ganitong proyekto ay nagpapabigat sa mga Pilipino, na nagbabayad ng buwis sa pag-asang magkakaroon ng mas magandang imprastraktura at proteksyon.

Ang Hamon at Panawagan sa Pagbabago

Ang mga eskandalong ito sa PPA at DPWH ay nagbigay ng isang malinaw na mensahe: kailangan ng mas masusing pagsisiyasat at pagpapanagot sa mga tiwali.

Ang kaso ng PPA ay nagpapakita na ang problema ay nasa mismong proseso ng pagkuha ng kagamitan. Dapat na ginagawa ang background check bago pa man magsimula ang bidding process, at hindi pagkatapos na mapili ang may pinakamababang bid. Ang maliit na kapital at kahina-hinalang kasaysayan ng supplier ay dapat na agad na red flag na hindi dapat palusutin.

Sa kabilang banda, ang DPWH ghost projects ay nagpapatunay na may mga opisyal at kontraktor na walang konsensya at handang nakawin ang pondo na inilaan para sa kaligtasan at kapakanan ng tao.

Ang mga mamamayan ay umaasa sa mga ahensya ng gobyerno na maging tapat sa kanilang mandato. Ang bawat pisong ninakaw ay isang oportunidad na nawala—isang body camera na makakatulong sa pagpapatupad ng batas, o isang flood control project na magliligtas ng buhay at kabuhayan.

Oras na para manawagan hindi lang ng imbestigasyon kundi ng tuluyang paglilinis sa gobyerno. Ang tiwala ng publiko ay mahalaga, at tanging sa tuloy-tuloy at seryosong pagpapanagot sa mga tiwali ito maibabalik. Hindi ito dapat maging isa na namang istorya ng paglimot, kundi isang simula ng seryosong pagbabago at paglilinis para sa ikabubuti ng sambayanang Pilipino.