Naglalagablab muli ang tensyon sa Senado matapos maging sentro ng usapan ang desisyon ni Senator Ping Lacson na hindi payagan si dating Kinatawan Zaldy Co na mag-testify via Zoom sa pagdinig tungkol sa umano’y anomalya sa flood control projects. Habang kabi-kabila ang hirit ng publiko at ilang opisyal na hayaang magsalita si Co kahit online, nanindigan si Lacson na personal na presensya ang kailangan upang magkaroon ng bigat, pormalidad, at kredibilidad ang testimonya.

Ayon kay Lacson, ayaw niyang maging “palabas” ang imbestigasyon. Aniya, kung seryoso si Zaldy Co sa kanyang mga akusasyon, hindi ito dapat gawin sa Facebook Live, prerecorded statements, o malabong video na hindi pa umano matukoy ng ilan kung tunay o AI-generated. Sa harap ng komite, kailangan daw ang panunumpa, malinaw na pagkilala sa nagsasalita, at agarang pagtutok ng mga senador sa bawat pahayag—isang bagay na hirap makamit kung naka-Zoom lamang ang testigo.

Ngunit hindi ito sinang-ayunan ng lahat. Marami sa mga Pilipino at maging ilang sektor sa gobyerno ang nagsasabing hindi na makatarungan na pilitin pang umuwi sa bansa si Co, lalo’t idinadahilan niyang may banta raw sa kanyang buhay. Para sa kanila, kung talagang mahalaga ang kanyang nalalaman tungkol sa mga umano’y iregularidad sa flood control projects, dapat payagan siyang magsalita sa pinakamadaling paraan—kahit online—para marinig ng publiko ang kanyang panig.

Sa gitna ng debate, isang malaking bahagi ng diskusyon ang tumutok sa kredibilidad ng video ni Co na lumabas online. May ilang mambabatas at netizens na nanggagatong sa espekulasyong maaaring “AI” umano ang video, dahil hindi raw ito malinaw at hindi tugma ang galaw at boses. Para sa mga nagdududa, mas lalong dapat personal siyang humarap. Para naman sa iba, mas dapat pagtuunan ng pansin ang nilalaman ng alegasyon kaysa sa estilo ng pagkakapahayag.

Habang mainit ang usapan kay Co, sumiklab din ang tensyon sa pagharap nina Mr. at Mrs. Discaya—mga contractor na nagsumite ng mga dokumentong umano’y naglalaman ng listahan ng proyekto, porsyento, at pangalan ng ilang opisyal na konektado sa flood control transactions. Sa harap mismo ng committee, hiningi ng Senado ang kanilang ledger—ang dokumentong sinasabing naglalaman ng detalye ng galaw ng pondo mula 2016 hanggang 2022.

Pero dito nagsimula ang malaking banggaan.

Una, sinabi ni Mr. Discaya na “kapiraso” lamang ang kanilang nadala. Kulang daw ang oras at natatakot silang maubos ang kanilang pagkakataon bago matapos ang hearing. Nang hiningan sila ng pagbasa ng laman ng ledger “for the record,” agad nilang hiningi na gawin ito sa executive session, hindi sa public hearing.

Dito pumasok ang seryosong pagtutol ng ilang senador.

Bakit kailangan ng executive session kung binanggit na nila ang pangalan ng halos 70 kongresista sa naunang hearing? Bakit daw ngayon biglang nag-aalangan ang mga Discaya na ilabas ang mga dokumento kung ang mga pangalan ay nailabas na? Hindi ba mas mapanganib ang magsabi ng pangalan nang walang pruweba kaysa ilabas ang aktwal na ebidensya?

Sinabi ng mga Discaya na natatakot sila sa posibleng mga kaso mula sa iba’t ibang ahensya. Ngunit pinaalalahanan sila ng Senado: hindi sila makakasuhan kung nasa loob sila ng imbestigasyon at nagsusumite ng dokumentong bahagi ng subpoena. Kaya kahit may takot, obligado silang isumite ang kumpletong ledger.

Isa sa pinakamainit na tanong ay kung naisumite na ba talaga nila ang listahan ng mga proyekto mula 2016 hanggang 2022 para sa lahat ng kanilang kumpanya, hindi lamang Alpha at Omega. Ayon kay Mrs. Discaya, may bahagi na silang naisumite noong Oktubre. Ngunit kulang pa rin daw ito sa hinihinging kabuuang proyekto, kaya nanatiling nakabinbin ang pagsunod nila sa utos ng komite.

Nang hilingin sa kanila na basahin ang laman ng ledger, pansamantalang binitawan ni Mr. Discaya ang ilang pangalan—kabilang sina Cong. Roman Romulo, Cong. Marvin Rillo, Cong. Asisto, Cong. Patrick Vargas, Cong. Marivic Pilar, Cong. Jojo Ang, at ilang USEC tulad nina Terence Calatrava at Bernardo. Ngunit habang dumarami ang lumalabas na pangalan, lalo silang nag-aatubili. Ayon sa kanila, mas gusto nilang isumite na lang ang dokumento kaysa basahin ito sa publiko.

Pero hindi pumayag ang ilang senador, dahil anila, “Ganun din ‘yan—babasahin din namin pagdating sa record.” Kaya bakit hindi na lang basahin sa harap ng lahat?

Sa huli, napilitan ding ilahad ni Mr. Discaya ang ilang detalye ng porsyentuhan—mga transaksyong pumapalo mula 30% hanggang 53% ng halaga ng proyekto, at mga petsa mula 2024 hanggang 2025. Halaga ring bumibirit sa milyon-milyon, kabilang ang P101 milyon, P53 milyon, P18 milyon, at iba pa. Ngunit nananatiling hindi malinaw kung ano-ano ang mga partikular na proyekto at saan eksaktong inilaan ang pondo.

Sa kabila ng pagsusumikap ng komite, lumalabas na maraming impormasyon ang ayaw o natatakot pang ilabas ng mga Discaya. Marami pang dokumento ang hinihintay ng Senado—at lalo pang dumadami ang tanong kaysa sagot.

Sa ngayon, nananatiling palaisipan ang susunod na hakbang: Papayagan na ba si Zaldy Co na humarap kahit via Zoom para masagot ang lahat ng kontrobersiyang ito? O mananatili ang desisyon ni Senator Lacson na personal lamang dapat siyang humarap? Ano pa ang laman ng kilalang ledger na hawak ng mga Discaya, at bakit tila ayaw nilang basahin ito sa publiko?

Sa dami ng pangalang lumulutang, sa bigat ng mga alegasyon, at sa tensyon sa bawat pagdinig, malinaw na malayo pa sa pagtatapos ang kontrobersiyang ito. At habang patindi nang patindi ang imbestigasyon, ang tanong ng publiko ay lalong lumalakas: Sino ba talaga ang nagsasabi ng totoo—at sino ang desperadong nagtatago?