Sa gitna ng umiigting na panawagan para sa hustisya at pananagutan, isang matinding kontrobersya ang gumugulo sa bansa — ang isyu ng diumano’y “selective investigation” ng Independent Commission for Infrastructure (ICI) na binuo ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. para imbestigahan ang mga anomalya sa multi-bilyong pisong flood control projects.

Kamakailan, sunod-sunod ang banat ng mga dating opisyal, grupo laban sa korapsyon, at ilang personalidad sa pamahalaan dahil sa umano’y pagtatakip at kakulangan ng transparency sa operasyon ng ICI. Para sa ilan, tila hindi na ito imbestigasyon kundi isang “grand cover-up.”

Simula ng Pag-aalinlangan: Kanino ba talaga ang ICI?

Ang layunin ng ICI ay linisin ang mga proyektong imprastraktura sa ilalim ng administrasyon mula sa kurapsyon. Ngunit para kina Greco Belgica (dating PACC Chair) at Labor Leader Caloy De Guzman, sa halip na linisin, tila pinoprotektahan pa ang mga may koneksyon sa kapangyarihan.

Ayon kay Belgica, kung hindi kayang maging bukas ng ICI sa publiko, mas mabuting isara na lang ito. Aniya, “Kung hindi rin lang transparent at patas, sayang lang ang pondo at oras ng bayan.” Bukod dito, tinutukoy rin niya ang posibleng “whitewashing” — kung saan pinipili lang umano kung sino ang kakasuhan habang ang mga “malalapit sa itaas” ay ligtas.

Maging si De Guzman ay hindi kumbinsido. Sa kaniyang pahayag, sinabi niyang ang ICI ay hindi talaga “independent” dahil mismong ang Pangulo ang nagtalaga ng mga opisyal nito. “Parang tribunal ng Malakanyang, hindi ng bayan,” aniya.

Kampanteng Testigo?

Sa isang tila maayos at relaxed na pagharap ni dating House Speaker Martin Romualdez sa ICI, marami ang nagtaka — bakit tila walang kaba ang pinsan ni Pangulong Marcos Jr.? Sa harap ng akusasyon ng korapsyon at pagbanggit ng pangalan niya sa flood control scandal, handa pa raw umano siyang magsumite ng Statement of Assets, Liabilities, and Net Worth (SALN) kung iutos ng ICI.

Ngunit tanong ng bayan: kung si Romualdez mismo ay sangkot, makakaasa ba tayo ng patas na imbestigasyon kung ang mismong komisyon ay kontrolado ng kaniyang kaanak?

Lumalalim na Eskandalo: Ghost Projects, Diskaya at P31 Billion?

Sa pag-usad ng isyu, mas lalo itong nabubunyag. Ayon sa mga insider, mayroon umanong contractor na tinatawag na “Discaya” na nakakuha ng hindi bababa sa ₱31 bilyon na proyekto sa loob lang ng tatlong taon — karamihan sa Ilocos Norte, balwarte ng mga Marcos.

Ang masaklap, marami raw sa mga proyektong ito ay “ghost projects” — mga proyektong papel lang ang natapos, walang aktwal na imprastraktura sa lugar. Ayon sa ilang mga tagapagsalita, ito raw ang “third biggest scam” sa kasaysayan ng bansa.

Isinumbong rin na may 38 proyekto si Discaya sa Ilocos Norte, ngunit walang malinaw na ebidensiya kung natapos ang mga ito. Ayon sa mga kritiko, hindi imposible na may matataas na opisyal ang sangkot sa pagbibigay ng pabor kay Discaya.

Palace Defense: “Magtiwala sa Proseso”

Depensa naman ng Palasyo, huwag munang husgahan ang ICI at hayaan silang tapusin ang kanilang imbestigasyon. Ayon kay Press Officer Usec. Claire Castro, “Ginagawa ng administrasyon ang lahat para labanan ang korapsyon. May mga kasong isasampa, hintayin lang.”

Ngunit maraming netizen ang hindi kumbinsido. Sa social media, kaliwa’t kanan ang banat: “Kung talagang may laban sa korapsyon, bakit hindi transparent?” o “Bakit si Romualdez ay tila may VIP treatment?”

Maging si Senator Sherwin Gatchalian ay naghayag ng pagkabahala. Sa budget hearing kamakailan, ipinunto niyang may epekto ang mga ganitong eskandalo sa pagbabayad ng buwis — dahil kung may kurapsyon, nawawalan ng gana ang taumbayan na magbayad ng tama.

Ilang Grupo, Naghihinala ng Diversion Tactics

Habang unti-unting nabubunyag ang mga ghost project at sinasabing “sindikato ng infrastructure,” may ilang grupo ang naniniwalang iniiba na ng pamahalaan ang usapan. Ang flood control issue raw ay pinapalitan na ng bagong topic gaya ng market roads para i-divert ang atensyon ng publiko.

Ayon sa isang tagapagsalita: “Bakit hindi muna tapusin ang flood control issue? Bakit lumilipat agad sa bagong proyekto?”

Ombudsman Enters the Scene

Samantala, ayon sa Office of the Ombudsman, nakatanggap na sila ng ilang mga report mula sa DOJ kaugnay ng flood control scandal. Inaasahan na maglalabas ng resolusyon sa loob ng sampung araw at posibleng sampahan ng kaso ang ilang district engineers at contractors dahil sa malversation, falsification, perjury, at paglabag sa Anti-Graft and Corrupt Practices Act.

Ngunit tanong ng marami: makakasama rin ba sa kaso ang “malalaking isda”? O ang mga contractor lang ang papasan ng lahat?

Hinog na Galit, Walang Kalaban?

Sa gitna ng lahat ng ito, dumarami ang mga rally at kilos-protesta sa iba’t ibang bahagi ng bansa. Ngunit ayon sa ilang tagamasid, tila hindi ito sapat para umabot sa tunay na pagbabago — dahil tila “manhid” na raw ang mga nasa kapangyarihan.

Ang tanong: Hanggang kailan magtitiis ang taumbayan? At kailan tayo muling magkakaisa para sa tunay na hustisya?

Ang flood control scandal ay hindi lang kwento ng nawalang pondo. Isa itong simbolo ng lumalalim na sugat sa tiwala ng sambayanan sa gobyerno. At sa bawat araw na walang malinaw na pananagutan, mas lalo itong bumabaho.