“Sa bawat tadyak ng tricycle at hiyawan ng palengke, may mga batang hindi lang nagtitinda ng isda — kundi ng pag-asang baka bukas, mas magaan na.”

Sa umagang amoy dagat at kape na mura, unti-unting nagigising ang palengke ng San Roque. Tumutugtog ang kalansing ng timbangan, kasabay ng sigaw ng mga tinderang parang musika ng araw-araw. Sa gitna ng kaguluhan, isang payat na binatilyo ang tumatakbo — si Rion Dickless, bitbit ang lumang bayong at supot ng yelo. Ang mga tricycle na nag-uumpugan, batang naglalaro sa gilid ng kanal, at radyo ni Kap Aldo na nagbabalita ng panibagong taas-presyo — lahat iyon ay karaniwang tanawin sa buhay ni Rion.

“Rion! Dito na ang repolyo ko!” sigaw ni Aling Maita, habang inaayos ang tumpok ng gulay.
“Sandali lang po, Aling Maita!” sagot ni Rion, habol ang hininga. “Mauna ko lang kay Tiya Rodelin, dadalhin ko pa yung tulingan para sa feeding sa school!”

Sa bawat araw na lumilipas, hindi lang pawis ang puhunan ni Rion, kundi pangarap. Ang nebulizer ng bunsong si Ivy — iyon ang dahilan ng bawat takbo, bawat pagod.

Sa kanilang barong-barong na yari sa yero at kahoy, tanaw ni Nanay Biring ang anak. Nakaapron, may balde ng labada, at sa tabi niya si Ivy, yakap ang luma niyang laruan.
“Uwi kaagad bago magtanghali, anak,” paalala ni Nanay Biring. “Huwag mong kalimutan yung klase mo mamayang hapon. Sabi ni Ma’am Trina, may bridging pa kayo.”
“Opo, Nay,” sagot ni Rion, sabay abot ng ngiti. “Bibili rin po ako ng siradura, ayaw na sumara yung bintana.”
“Hindi na ‘yon mahalaga,” sabi ng ina, habang pinupunas ang pawis sa noo. “Mas mahalaga ang gamot ng kapatid mo.”

Ang araw ay pumapaimbulog sa tuktok. Ang palengke ay parang pusong patuloy na tumitibok sa ingay at sigla ng bayan. Dito natutong magtiwala si Rion. Dito rin niya natutunang ang halaga ng bawat piso ay sinusukat hindi sa bigat ng barya, kundi sa bigat ng sakripisyo.

“Hoy, Lareb!” sigaw ni Rion, sabay kindat sa kaibigang kargador. “Pakibuhat naman ‘tong crate. Baka mabutas.”
“Sige, tol,” sagot ni Lareb, malaki ang katawan pero banayad ang tinig. “Pero may kapalit ha — isang pirasong bibingka mamaya sa tindahan ni Aling Bebe.”
“Naku, hari ka na naman ng bibingka!” biro ni Rion.

Habang naglalakad, nadaanan niya ang matandang nakaupo sa kahoy na bangko — si Mang Oso, tahimik, may sumbrerong dilaw, at parang bantay ng buong palengke.
“Mang Oso, mauna na po ako!” bati ni Rion.
“Mag-ingat ka, iho,” sagot ng matanda. “At huwag mong kalimutan ang tubig.”
Ngumiti si Rion. “Hindi po!”

Sa eskinita ng paaralan, sinalubong siya ni Ma’am Trina, guro na parang ilaw sa gitna ng hirap. “Salamat, Rion,” aniya habang binibilang ang tulingan. “Bukas ha, remedial sa fractions. Pagod ka na ba?”
“Konti lang po,” tugon ng binatilyo, ngumiti kahit hingal. “Masarap po ‘yung pakiramdam kapag nakakatulong.”

Napangiti si Ma’am Trina. “Hindi lahat ng batang tulad mo kayang ngumiti habang bitbit ang bigat ng mundo. Pangako, huwag mong bibitawan ang pag-aaral mo.”
“Opo, Ma’am,” sagot niya. “Balang araw, gusto ko pong maging negosyante — yung bibili sa tamang presyo, para walang nalulugi, walang naloloko.”
“Tamang-tama ‘yan, Rion. Tamang pangarap para sa puso mong matatag.”

Makalipas ang ilang oras, bumalik si Rion sa palengke. Tinawag siya muli ni Kuya Lareb, sabay abot ng piraso ng bibingka.
“Tol, pahinga ka rin minsan,” sabi nito. “Huwag mong hayaang kainin ng pagod ang pag-aaral mo.”
“Meron pa akong lakas,” sagot ni Rion, ngumiti. “Kahit papaano, may dahilan pa para bumangon bukas.”

Bago magtanghali, umuwi si Rion. Sa barong-barong, si Ivy ay nakahiga, nagguguhit ng araw sa papel. Si Nanay Biring ay nakaluhod, pinipiga ang huling labada.
“Nay,” bungad ni Rion, “eto po ‘yung bigas, kamatis, saka sardinas. May sukli pa po.”
“Salamat, anak,” tugon ng ina, may pagod sa tinig pero may saya sa mata. “Mamayang hapon pupunta tayo sa health center. Baka may libreng gamot.”

Tahimik na tumango si Rion.
“Kuya,” mahinang wika ni Ivy, “pag may sobra, bibili tayo ng comics ha?”
“Sige,” sagot ni Rion. “Pag may sobra, kahit isa.”

Sa hapon, nag-bridge class siya. Sa bawat tanong ni Ma’am Trina, lumalawak ang tiwala niya sa sarili.
“Rion,” tanong ng guro, “ano ang kalahati ng tatlong-kapat?”
“Tatlong-walo, Ma’am,” sagot niya, medyo kabado.
“Tama!” tugon ni Ma’am Trina, nakangiti. “Yan ang gusto ko. Hindi takot magkamali, basta handang sumubok.”

Pag-uwi niya, halos dapithapon na. Ang langit ay kulay kahel at ang hangin amoy isda, langis, at pagod. Nadaanan niyang muli si Mang Oso, nakaupo pa rin sa bangko, tila estatwa ng panahon.
“Magandang hapon po,” bati ni Rion. “Kumusta po kayo?”
“Buhay pa,” sagot ng matanda, sabay tipid na ngiti. “Ikaw, kumusta ang pagod?”
“Kinakaya po,” tugon ni Rion.
“May mga araw,” wika ni Mang Oso, “na parang hindi gumagalaw ang orasan. Pero kapag tumingin ka sa paligid — sa batang may hawak na comics, sa inang may hawak na labada, sa tinderang tumatawad — umaandar pala ang panahon. Dahan-dahan, pero umaandar.”

Ngumiti si Rion. “Salamat po, Mang Oso. Uuwi na po ako. Baka magalit si Nanay.”
“Bago ka umalis,” dagdag ng matanda, “tumingala ka muna. Huwag kalimutang uminom ng tubig, at kung may sobra, magtira ka para bukas. Hindi laging sagana ang araw.”
“Opo,” sagot ni Rion, sabay ngiti.

Sa pag-uwi niya, hinahaplos ng liwanag ng araw ang dingding ng kanilang tahanan. Sa loob, si Nanay Biring ay naghahanda ng simpleng hapunan — sardinas at kanin. Si Ivy, tulog na, yakap pa rin ang laruan.
Umupo si Rion sa sahig, nagbibilang ng baryang inipon. Isa-isa niyang pinag-isipan kung paano pagkakasyahin ang bukas: pambili ng gamot, pagkain, pamasahe, at pangarap.

Tahimik ang lahat nang biglang magsalita si Nanay Biring, mahina ngunit buo ang loob.
“Anak,” sabi niya, “hindi ko man alam kung kailan gagaan ang lahat, pero alam kong may dahilan kung bakit hindi ka sumusuko.”

Tumingala si Rion, may ngiti sa labi.
“Nay,” sagot niya, “basta may dahilan pa tayong bumangon, may pag-asa pa.”

At sa labas ng kanilang barong-barong, nagpatuloy ang ugong ng palengke.
Ang mga ilaw ng tindahan ay kumikislap na parang mga bituin.
At sa gitna ng lahat ng iyon — sa gitna ng pawis, pagod, at pangarap — may isang batang lalaki na humahawak pa rin sa pag-asang balang araw, ang bawat tulingang kanyang inihahatid ay magiging tulay papunta sa mas maginhawang buhay.