Matinding ingay ang lumulunod ngayon sa Senado at sa publiko matapos ang serye ng rebelasyon ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. hinggil sa umano’y malawakang anomalya sa mga flood control at iba pang infrastructure projects ng gobyerno. Sa dami ng pangalang binabanggit, opisyal na dokumentong nakahain, at kasong inihahanda, umiinit ang tanong ng bayan: hanggang saan aabot ang imbestigasyong ito, at may makukulong ba bago matapos ang taon?

Sa isang press briefing na hindi inaasahang magiging kasing tapang ng tono, diretsong sinabi ni PBBM na tapos na ang “maliligayang araw” ng mga sangkot sa katiwalian. Ilang buwan matapos buksan ang Sumbong sa Pangulo platform at ilunsad ang malawakang audit, libo-libong ulat mula sa publiko ang naging daan para madiskubre ang sinasabing malalaking iregularidad.

At ngayong inilalabas na ang mga resulta ng mga imbestigasyon, ramdam ang bigat ng laban kontra korupsiyon—hindi lamang sa DPWH, kundi pati sa mga contractor, opisyal, at indibidwal na kakabit ng proyekto ng flood control at iba pang imprastruktura.

Malaking Ulan ng Reklamo: Paano Nagsimula ang Lahat

Ayon kay PBBM, higit 20,000 ulat ang pumasok sa Sumbong sa Pangulo website mula nang ito’y ilunsad ilang linggo matapos ang SONA. Mula sa mga reklamo ng mamamayan, nagsimula ang pagbusisi sa mga flood control projects sa iba’t ibang probinsiya gaya ng Iloilo, Calumpit at Baliwag—mga planong dapat proteksiyonan ang tao laban sa pagbaha pero umano’y hindi man lang nasimulan o di kaya’y sobrang substandard.

Dito nakita ang sinasabing “ghost projects”—mga proyektong nasa papel lang ngunit bayad na. Ang iba nama’y nakitaan ng kapansin-pansing iregularidad sa bidding, procurement, at implementasyon.

Pagkumpiska sa mga Luxury Vehicle: Isang Pasabog na Nagpatibay sa Iimbestigasyon

Isa sa pinakamalaking pangyayari nitong Setyembre ay ang pagkumpiska ng Bureau of Customs sa 13 luxury vehicles na umano’y konektado sa mga personalidad na kinasasangkutan ng anomalya. Ayon sa Pangulo, dahil sa kwestiyonableng dokumentasyon at pag-angkat, ang mga sasakyan ay ipapa-auction upang makabawi ang gobyerno.

Hindi pa man nagsisimula ang serye ng kaso, ramdam na ang bigat ng mga hakbangin.

Mga Pangalan na Lumitaw: Opisyal at Contractor na Iniimbestigahan

Isa sa pinakamalaking hakbang ay ang pagsasampa ng DPWH ng reklamo sa Office of the Ombudsman laban sa mga opisyal at contractor na umano’y sangkot sa maling proseso ng proyekto. Ilang indibidwal mula sa Bulacan First District Engineering Office at mga contractor mula sa iba’t ibang kompanya ang kasama sa listahan ng mga inirereklamo dahil sa katiwalian, bid manipulation, falsification, at iba pang paglabag.

Sa mga sumunod na buwan, umabot pa sa 37 indibidwal ang isinailalim sa mga kaso ng graft, plunder, malversation, at administrative complaints.

Freeze Orders: Pondo ng Bayan, Inaabangan ng Publiko na Mabawi

Isa rin sa malaking balita ay ang pitong freeze orders na inilabas ng Court of Appeals sa kahilingan ng AMLC. Umaabot sa PHP 6.3 bilyon ang kabuuang yaman na pinigilan sa mga account ng mga iniimbestigahan.

Ayon sa Pangulo, hindi pa rito nagtatapos ang pagbawi ng pera dahil patuloy pa ang pagkakadiskubre ng mas marami pang ari-arian at bank accounts na kaugnay sa mga proyekto.

Mga Reporma: Pagbabago sa Sistema, Hindi Lamang Pagpaparusa

Matapos ilahad ang serye ng reklamo, kaso, at imbestigasyon, binigyang diin ni PBBM na hindi sapat ang pagpaparusa kung hindi babaguhin ang mismong proseso. Ilan sa mga ipinapatupad na reporma ay:

– Mas mahigpit na regulations sa mga contractor
– Pagpapalakas ng bidding process para maiwasan ang manipulation
– Transparency portal para masubaybayan ng publiko ang lahat ng proyekto
– Special pricing guidelines upang pigilan ang overpricing
– Pagbabantay sa procurement at payment systems para matiyak na hindi mababayaran ang ghost projects
– Paggamit ng smart technology at AI upang masigurong tama ang proseso mula bidding hanggang implementation

Isa itong landas na hindi madaling tahakin, pero kailangan para tuluyang masira ang ugat ng katiwalian.

Usaping Pampolitika: Lakas ng Pagtatanong ng Bayan

Habang tumatagal, hindi maiwasan ng publiko na magtanong: bakit tila mas maraming opisyal ng DPWH at contractors ang pinangalanan, pero tila kaunti ang mula sa mas mataas na posisyon? Inusisa rin ng mga reporter kung kasama ba ang ilang kilalang mambabatas sa listahan.

Ayon sa Pangulo, walang sinuman ang exempted, basta may ebidensya. Kung may impormasyon ang publiko, maaari nila itong isumite sa Sumbong sa Pangulo—at agad itong susuriin.

“Bago Mag-Pasko, May Makukulong Na.”

Pinakamatinding linya ng Pangulo ngayong araw? “Wala kayong Merry Christmas.”

Ayon sa kanya, may mga kasong malapit nang maisampa at may ilang indibidwal na malapit nang maharap sa korte. Nakasalalay na lamang ang finalization ng mga dokumento, ebidensya, at procedural requirements.

Pananagutan, Pagbawi, at Pagbabago—Tatlong Direksyong Pinaninindigan

Sa dulo ng kanyang mensahe, binigyang-linaw ni PBBM na tatlo ang layunin ng malawakang kampanya laban sa katiwalian:

Mapanagot ang mga may sala

Mabawi ang perang ninakaw

Magpatupad ng reporma para hindi na maulit

Isang pangako na hindi lamang para sa kasalukuyan kundi para sa mga susunod na henerasyon.

Habang lumalalim ang imbestigasyon, mas umiinit ang mata ng publiko. Sino pa ang madadawit? Sino ang makukulong? Hanggang saan aabot ang mga pagbabagong ipinapangako?

At sa tanong na ito, ang buong bansa ay naghihintay ng sagot.