Ang trahedya ng pagtatapos ng buhay ni Emman Atienza ay nagdulot ng isang malawakang alon ng kalungkutan, pakikiramay, at galit sa buong Pilipinas. Ang kanyang kwento, na naglalantad ng matinding bullying at online harassment, ay naging isang napapanahong panawagan para sa mas seryosong pag-unawa at aksyon tungkol sa mental health. Ngunit sa gitna ng consensus na ito, may isang boses ang naglakas-loob na magbigay ng isang nakakagulantang at kontrobersyal na perspektiba, na tila naghahamon sa mismong pundasyon ng kung paano natin tinutugunan ang depresyon sa modernong panahon. Ang pananaw na ito ay hindi tumitingin sa labas, kundi nagpapilit na suriin ang loob ng tao, at maging ang mga solusyon na tinatanggap ng lahat, na siyang nagbubukas ng isang forbidden na diskusyon tungkol sa kaluluwa, gamot, at ang toxic na mundo ng social media.

Ang una at pinaka-mapanuksong bahagi ng pananaw na ito ay ang paghahambing sa antidepressants sa isang gayuma. Ayon sa kritikal na pag-aaral, ang paggamit ng gamot para baguhin ang neurochemistry ng utak upang makamit ang saya o paggaan ng loob ay tila nagtatanong: Tunay ba ang kaligayahan kung ito ay resulta lamang ng isang kemikal? Kung ang antidepressant ay nagpapataas ng serotonin—ang kemikal na sinasabing may koneksyon sa saya—at dahil dito ay nababawasan ang lungkot, maaari ba nating ituring itong tunay na lunas o isa lamang maskara na nilikha ng gamot? Ang kritisismo na ito ay lalong pinatitibay ng mga bagong pag-aaral na tila nagkukuwestiyon sa matagal nang tinatanggap na kaalaman na ang mababang serotonin ang pangunahing sanhi ng depresyon. Dahil dito, ang mismong mekanismo ng mga SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) ay napapaloob sa isang malaking tanong. Ayon sa perspektibong ito, kung ang laban sa depresyon ay nakasalalay lamang sa kemikal na solusyon, maaaring nagtatago lamang tayo sa tunay na ugat ng kalungkutan, na sinasabing mayroong “something broken in your soul”—isang sirang kaluluwa na hindi kayang ayusin ng tableta.

Ang kontrobersyal na talakayan ay lumalawak patungo sa papel ng social media sa buhay ng mga indibidwal na may karamdaman sa pag-iisip. Ang pananaw na ito ay radikal na nagmungkahi na ang social media, sa halip na maging lunas o platform para sa advocacy, ay tila isang lason para sa mga depressed at balisa. Ang tanyag na paghahambing ay ito: Ang pagdadala sa isang taong depressed sa social media ay parang pagdadala sa isang alcoholic sa isang liquor store. Ito ay isang paradox sapagkat si Emman mismo ay ginamit ang kanyang platform para sa mental health advocacy. Gayunpaman, ayon sa analisis, ang social media ay likas na toxic—punung-puno ng bashing at hate comments—na nagpapalala sa kalungkutan. Higit pa rito, ang paggawa ng depresyon na isang identity o content ay tila nag-iinsentibo sa tao na manatili sa estado ng kalungkutan.

Ang tinatawag na positive feedback loop sa social media ay nagpapaliwanag kung paano ito nangyayari. Kapag ang isang influencer ay gumagawa ng content tungkol sa kanyang depresyon, makakakuha siya ng affirmation o validation mula sa kanyang mga followers (“Hindi ka nag-iisa,” “Naiintindihan kita”). Ang affirmation na ito ay maaaring mag-udyok sa influencer na gumawa pa ng mas maraming content tungkol sa depresyon, at dahil dito, tila nagiging kaakit-akit o kapakinabangan ang pananatili sa depressed state. Sa kabilang banda, kapag nakakatanggap naman siya ng bashing o hate comments—na hindi maiiwasan sa social media—mas lalo namang lalala ang depresyon. Sa huli, ang social media ay nagiging isang loop na nagpapalaki at nagpapalala sa karamdaman, na siyang nagtutulak sa isang logical at nakakatakot na katapusan. Ang pananaw na ito ay isang matinding babala sa lahat na protektahan ang mga mahal sa buhay mula sa digital na hawla na ito.

Ang pinaka-mapanghamong bahagi ng perspektibo ay ang pagtatanong tungkol sa espirituwal na solusyon. Ayon sa komentaryo, bakit ang mga solusyon na sekular, tulad ng meditation at yoga, ay katanggap-tanggap, ngunit ang dasal o panalangin ay nagiging offensive o hindi katanggap-tanggap na payo sa isang taong depressed? Ipinunto ng nagsalita na kung ang ugat ng depresyon ay higit pa sa kemikal na kawalan ng balanse, at nakasalalay sa isang “broken soul,” ang solusyon ay dapat ding espirituwal. Ang pananaw na ito ay nagbibigay-diin sa isang missing link sa modernong pagharap sa mental health—ang pagbaling sa pananampalataya bilang isang pundasyon na hindi mabibigay ng anumang gamot o online validation.

Sa huli, ang kontrobersyal na pananaw na ito ay hindi naglalayong batikusin ang sinuman, kundi magbigay ng isang mas malalim at mapanghamon na alternatibo sa dominanteng naratibo. Ang trahedya ni Emman Atienza ay nagbigay ng konteksto sa isang mas malaking debate tungkol sa kung paano talaga natin ginagamot ang kalungkutan—kung ito ba ay sapat na sa neurochemistry, o kung kailangan nating tingnan ang kaluluwa ng tao. Ito ay isang radikal na panawagan para sa proteksyon mula sa online toxicity at para sa mas malawak na pag-unawa na hindi lahat ng solusyon ay matatagpuan sa parmasya o sa social media. Ang hamon ay mananatili: Handa ba tayong tingnan ang sarili at pananampalataya bilang bahagi ng paggaling?