Isang tahimik na gabi ng Abril 2017 sa kahabaan ng National Road sa San Rafael, Bulacan. Ang ilaw lamang mula sa sasakyan at sa mga poste ang gumuguhit sa madilim na kalsada.

Para kay Judge Rehina Alma, isa lamang itong karaniwang biyahe pauwi matapos ang isang mahabang araw sa isang legal forum sa Maynila. Isang dekada na siyang hukom sa Regional Trial Court, kilala sa kanyang integridad at matatag na paninindigan, at kalilipat lang sa Bulacan.

Sa kanyang isip, ito na ang pagkakataon upang huminga mula sa bigat ng mga kaso at tambak na dokumento. Ngunit sa isang kurbada, ang katahimikan ay binasag ng kumikislap na ilaw ng sirena. Dalawang pulis mula sa lokal na istasyon ang pumara sa kanya. “Routine checkpoint,” naisip niya.

Pero ang “routine” ay mabilis na nag-iba ng anyo. Ang simpleng paghinto ay naging isang pambabastos. Tinutukan siya ng flashlight sa mukha, at sa tono ng mga pulis, may halong pangmamaliit.

“Gabi na, babae ka, mag-isa kang nagmamaneho,” sabi ng isa.

Pinaratangan siyang overspending at wala umanong lisensya. Mariin niyang itinanggi ang mga paratang. Kalmado niyang ipinakita ang kanyang mga papeles: kumpletong lisensya, rehistro, at insurance. Malinaw na wala siyang anumang paglabag.

Ngunit hindi iyon ang habol ng mga pulis. Ang mga akusasyon ay malinaw na imbento. Lumabas ang tunay na pakay: hiningan siya ng PHP 5,000 kapalit ng hindi pag-iisyu ng tiket para sa mga kasalanang hindi naman niya ginawa.

Dito, si Judge Rehina Alma ay gumawa ng isang mapanganib ngunit mahalagang desisyon. Bilang isang hukom, maaari niyang ilabas ang kanyang ID, ipagmalaki ang kanyang posisyon, at tapusin ang usapan. Ngunit pinili niyang manahimik. Pinili niyang maging isang ordinaryong mamamayan sa gabing iyon.

Tumanggi siyang magbigay ng pera. Buo ang kanyang loob. At dahil sa kanyang pagtanggi, mabilis siyang inaresto. Dinala siya sa presinto ng San Rafael. Sa loob ng mobile, ang naisip niya ay hindi ang sariling kapakanan, kundi isang tanong: Kung ako, na isang hukom, ay kayang tratuhin nang ganito, paano pa kaya ang isang ordinaryong Pilipino na walang impluwensya, walang koneksyon, at walang mataas na posisyon?

Ang kanyang personal na karanasan ay magiging isang bintana sa isang mas malaki at mas bulok na katotohanan.

Pagdating sa presinto, ang tanawin ay tila isang eksena mula sa isang pelikula tungkol sa kawalan ng hustisya. Sinalubong siya ng mga mukha ng ibang detenidong tila biktima rin ng parehong kapalaran: mga tsuper ng jeep, mga motorista, ilang kabataang nahuli raw sa mga gawa-gawang paglabag. Sa kanilang mga mata, nakita ni Rehina ang pinaghalong takot, pagod, at resignasyon.

Habang siya ay nasa loob ng selda, pinakinggan niya ang kanilang mga kwento. Bawat isa ay isang piraso ng palaisipan na bumubuo sa isang nakakakilabot na larawan. Isang tsuper ang nagsabing dinampot siya dahil wala raw siyang helmet, kahit pa malinaw na suot niya ito nang mahuli. Ang isa naman, PHP 3,000 ang hinihingi para siya ay palayain.

Lahat sila ay may parehong istorya: pinara, inimbentuhan ng kaso, at hiningan ng pera. Nang sila ay tumanggi, sinampahan sila ng mga gawa-gawang kaso tulad ng “disrespecting an authority” o “public scandal” para lamang mapanatili sila sa kulungan.

Naging malinaw kay Rehina: hindi ito isolated incident. Ito ay isang sistematikong operasyon. Ito ay isang modus operandi.

Sa gabing iyon, hindi siya si Judge Rehina Alma. Isa siyang saksi. Isa siyang biktima ng sistemang binabalot ng pang-aabuso at korapsyon, na pinapatakbo mismo ng mga taong nanumpa na magpoprotekta sa batas.

Ilang oras ang lumipas bago dumating ang kanyang kapatid, si Atty. Patricia Almario, na siyang nagpiyansa sa kanya. Pagkalabas na pagkalabas, ikinuwento ni Rehina ang lahat—hindi lang ang personal na pambabastos sa kanya, kundi ang mas malalim na problema ng sistematikong pangongotong na tila araw-araw na operasyon sa istasyong iyon.

Napagtanto ng magkapatid na ang modus na ito ay ilang linggo nang nagaganap. Ang presinto ay hindi na lugar ng batas, kundi isang makina ng pangingikil. Para kay Rehina, ang naranasan niya ay higit pa sa personal na atake; isa itong sampal sa buong sistema ng hustisya na kanyang pinaglilingkuran.

Bago matapos ang linggo, hindi na maalis sa isip ni Rehina ang mga mukha ng mga naiwan niya sa selda. Mga taong walang boses, walang lakas, at walang kakayahang lumaban. Doon, sa kanyang kalooban, nagsimulang mag-apoy ang isang determinasyon: hindi ito dito matatapos. Ito ay simula pa lamang ng isang laban.

Alam ni Rehina na hindi sapat ang simpleng reklamo. Kung siya mismo ay nabiktima, kailangan nilang buwagin ang buong sistema mula sa ugat. Sa tulong ng kanyang kapatid na si Patricia, palihim silang nakipag-ugnayan sa National Bureau of Investigation (NBI). Ang kanilang layunin: hindi lamang parusahan ang dalawang pulis na humuli sa kanya, kundi ilantad ang buong sindikato.

Nagsimula ang isang covert operation. Natunton ng NBI ang ilan pang mga biktima na handang magsalita. Dahan-dahan, nabuo ang larawan ng krimen.

Lumalabas sa mga ulat na ang lahat ay nagsimula dalawang buwan na ang nakalipas nang italaga si Vicente Ramos bilang bagong hepe ng lokal na police station. Si Ramos ay may kasaysayan ng “internal conflicts” sa kanyang dating pwesto. Sa kanyang pag-upo, nagkaroon ng tila isang “quota system.” Bawat pulis ay may target na bilang ng huli. At kung walang sapat na tunay na lumalabag, kailangan nilang “gumawa.”

Ang perang nakokolekta mula sa mga kotong at piyansa ay tinitipon, may porsyento para sa mga tauhan, ngunit ang pinakamalaking bahagi ay diretso sa opisina ng hepe.

Ang pinakamalaking dagok sa sindikato ay dumating nang isang bagitong pulis, si PO2 Edgardo Silayan, ang kusang lumapit at naging informant. Sawang-sawa na si Silayan sa bulok na sistema. Sa kanyang testimonya, ikinuwento niya kung paano sila inutusan mismo ni Ramos na manghuli kahit walang basehan. Ang mga tumatanggi ay pinag-iinitan o inililipat ng destino.

Nagbigay si Silayan ng mga talaan ng kotong, mga pangalan ng biktima, at ang paraan kung paano nila pinipilit pumirma ang mga biktima sa mga pekeng blotter report.

Habang tumatakbo ang imbestigasyon ng NBI, nagsimulang kumalat ang bulung-bulungan sa presinto. Nakarating ang balita kay Hepe Vicente Ramos. Para sa kanya, ito ay isang banta. Nang malaman niyang nagsimula ang lahat sa reklamo ng isang babaeng nagngangalang Rehina Almario, binalewala niya ito. “Isang ordinaryong motorista lang ‘yan na nagmatigas,” malamang naisip niya.

Hindi niya kailanman inakala na ang babaeng iyon ay isang hukom.

Naglabas si Ramos ng mga pahayag, ipinangalandakan na malinis ang kanilang operasyon at ang mga akusasyon ay gawa-gawa lamang ng mga “kalaban sa pulitika” o ng dati nilang hepe. Ngunit huli na ang lahat.

Ang ebidensya ay hindi matitinag: mga video mula sa mga biktima, audio recordings ng mga usapan tungkol sa pera, ang testimonya ni Silayan, at ang mismong talaan ng “quota.” Ang presinto ay napatunayang pugad ng extortion.

Noong Agosto 2017, bumagsak ang batas sa mga tagapagpatupad nito. Sa bisa ng search at arrest warrants mula sa Ombudsman, sabay-sabay na kumilos ang mga ahente ng NBI. Bandang alas-siyete ng umaga, pinalibutan ng mga operatiba ang police station.

Ang mga pulis na sangkot ay walang nagawa kundi sumuko. Sa opisina ni Hepe Ramos, natagpuan sa isang hidden vault ang humigit-kumulang PHP 50,000, na pinaniniwalaang bahagi ng kanilang nakolektang kotong.

Si Vicente Ramos at ang kanyang mga tauhan, na dati’y mayabang na pumapara sa kalsada, ay nakaposas na ngayon, nakayuko habang isinasakay sa mga sasakyan ng NBI. Ang kanilang mga mukha ay larawan ng pagkabigla at kahihiyan.

Dumating ang araw ng paglilitis. Ang mga akusadong pulis, kasama si Ramos, ay iniharap sa korte. Ang mga biktima at saksi ay naroon, handang ibigay ang kanilang testimonya. Sa gitna ng katahimikan ng korte, pumasok ang hukom na nakatalaga sa kaso.

Ang mga akusado ay tila nanlamig at napako sa kanilang kinatatayuan.

Ang babaeng hahatol sa kanila ay walang iba kundi si Judge Rehina Alma.

Ang babaeng minsan nilang tinawag na “babae lang.” Ang babaeng kanilang binalewala, inaresto, at sinubukang kikilan sa isang madilim na kalsada sa Bulacan. Ang kanilang biktima noon ay siya na ngayong makapangyarihan, nakaupo sa mataas na upuan ng hustisya, at hawak ang kanilang kapalaran.

Ang paglilitis ay mabilis na umusad. Ipinakita ng prosekusyon ang bigat ng mga ebidensya—ang mga video, ang mga testimonya ng mga biktima, at ang salaysay ng tumalikod na si PO2 Silayan. Ang depensa ay nanghina; ang kanilang mga argumento ng “pulitika” at “planted evidence” ay madaling nabuwag ng mga konkretong patunay.

Matapos ang ilang buwan, lumabas ang hatol. Si Vicente Ramos at ang kanyang mga pangunahing kasamahan ay napatunayang guilty sa patong-patong na kaso ng extortion, grave misconduct, at serious illegal detention.

Sila ay nahatulan ng hindi bababa sa 25 taong pagkakakulong. Tinanggalan ng lahat ng benepisyo at ng karapatang muling magsilbi sa anumang pwesto sa gobyerno.

Sa huling sandali ng pagbasa ng hatol, ang tinig ni Judge Rehina ay nanatiling matatag, payapa, ngunit puno ng bigat ng batas. Para sa kanya, hindi iyon paghihiganti. Iyon ay katarungan—hindi lang para sa kanyang sarili, kundi para sa bawat tsuper, motorista, at ordinaryong mamamayan na nakaranas ng pang-aabuso mula sa mga taong dapat sanang kanilang tagapagtanggol.

Paglabas ng korte, sinalubong siya ng mga taong dati’y walang boses. Sa kanilang mga mukha, mababakas ang pag-asa. Si Rehina, na minsang minaliit dahil “babae lang,” ay pinatunayan na ang integridad at respeto ay hindi nasusukat sa kasarian, kundi sa tapang na ipaglaban ang tama, ikaw man ay nasa kalsada o nakaupo sa trono ng kapangyarihan.