Sa isang maliit na baryo sa Laguna, kilala si Roberto bilang isang masipag na padre de pamilya. Siyam na taon na siyang nagtatrabaho sa Riyadh, Saudi Arabia bilang isang foreman sa isang malaking construction firm. Ang bawat patak ng pawis niya sa disyerto ay katumbas ng ginhawa para sa kanyang asawang si Elena at sa kanilang tatlong anak. Ang pangarap nila ay simple lang: makapagtapos ang mga bata, maipagawa nang maayos ang kanilang bahay na tinitirhan, at makapag-ipon ng sapat na puhunan para hindi na muling umalis si Roberto. Sa bawat video call tuwing gabi, laging sinasabi ni Roberto, “Konting tiis na lang, Mahal. Dalawang taon na lang, uuwi na ako for good. Hindi na tayo magkakahiwalay.” Iyon ang pangakong pinanghahawakan ni Elena sa mga gabing nangungulila siya sa yakap ng asawa.

Ngunit sadyang mapaglaro ang tadhana. Isang Martes ng hapon, habang naglalaba si Elena, tumunog ang kanyang cellphone. Unknown number. Kinabahan siya. Madalas, kapag ibang numero ang tumatawag at galing sa agency o embassy, hindi ito magandang balita. Nanginginig ang kamay na sinagot niya ang tawag. Sa kabilang linya, isang boses ng babae na halatang nag-iingat sa sasabihin ang nagsalita. “Mrs. Elena Cruz po ba ito? Misis ni Roberto Cruz?” “Opo, ako nga po. Bakit po? May nangyari po ba kay Berting?” sunod-sunod na tanong ni Elena. Bumuntong-hininga ang nasa kabilang linya. “Misis… ikinalulungkot po naming ibalita sa inyo… nagkaroon po ng aksidente sa site kaninang umaga sa Riyadh. Isang crane ang bumagsak… isa po si Roberto sa mga nasawi.”

Parang huminto ang ikot ng mundo ni Elena. Nabitawan niya ang cellphone. Ang ingay ng paligid ay biglang nawala at napalitan ng isang matinis na ugong sa kanyang tenga. “Hindi… hindi totoo ‘yan…” bulong niya bago siya tuluyang napaupo sa lupa at humagulgol. Ang sigaw niya ay umalingawngaw sa buong kabahayan, dahilan para magtakbuhan ang kanyang mga anak at mga kapitbahay. “Wala na ang Papa niyo! Wala na si Berting!” iyak ni Elena habang yakap ang kanyang mga anak na noo’y nagsimula na ring mag-iyakan kahit hindi pa nila lubos na nauunawaan ang bigat ng pangyayari.

Ang mga sumunod na linggo ay naging isang bangungot para kay Elena. Ang pagpoproseso ng mga papel, ang pakikipag-usap sa OWWA at DFA, ang paghihintay sa repatriation ng bangkay—lahat ng ito ay ginawa niya habang lutang ang isip. Ang sakit ay parang kutsilyong unti-unting bumabaon sa dibdib niya bawat araw na wala ang asawa. Ang sabi sa report, na-disfigure daw ang mukha ng bangkay dahil sa bigat ng bakal na dumagan dito, kaya’t mahirap itong makilala, ngunit nakuha sa bulsa nito ang wallet at ID ni Roberto. Selyado ang kabaong na darating. Metal casket. Bawal buksan agad-agad ayon sa health protocols at condition ng katawan.

Dumating ang araw ng pag-uwi ni Roberto. Hindi siya naglakad palabas ng arrival area bitbit ang mga pasalubong at nakangiti. Sa halip, inilabas siya sa cargo area, nasa loob ng isang malaki at mabigat na kahon. Sinalubong siya ni Elena at ng mga kamag-anak nila. Ang paliparan na saksi sa masasayang pag-alis at pagbabalik ay naging saksi sa pinakamasakit na tagpo ng pamilya Cruz. Yakap-yakap ni Elena ang kahon, humahagulgol. “Sabi mo uuwi ka… sabi mo hindi mo na kami iiwan… bakit nasa loob ka na niyan?” Ang mga iyak ni Elena ay dumurog sa puso ng mga taong nakakita sa kanila sa airport.

Iniuwi ang bangkay sa kanilang probinsya. Dahil sa advise ng punerarya na hindi na kaaya-aya ang itsura ng bangkay, pinili nilang huwag na itong buksan o lagyan ng viewing glass sa bandang mukha. Isang picture frame na lang ni Roberto noong buhay pa ito ang ipinatong sa ibabaw ng kabaong. Ang buong barangay ay nagluksa. Mabuting tao si Roberto. Marami siyang natulungan. Puno ang bahay gabi-gabi. May mga naglalaro ng sakla, may mga nagkakape, at may mga nagkukuwentuhan tungkol sa kabutihan ng yumaong OFW. Si Elena naman ay nakatulala lang sa tabi ng kabaong, kinakausap ito na parang naririnig pa siya ng asawa. “Pa, paano na kami? Sino na ang maghahatid kay Junior sa school? Sino na ang mag-aayos ng gripo? Paano na ang pangarap nating bahay?”

Sa ikatlong gabi ng lamay, bumuhos ang napakalakas na ulan. Kumulog at kumidlat nang matalim. Tila nakikiramay ang langit sa pighati ng pamilya. Dahil sa bagyo, nawalan ng kuryente sa buong barangay. Tanging ang liwanag ng mga kandila sa paligid ng kabaong at ilang emergency light ang nagbibigay liwanag sa madilim na sala. Ang mga nakikiramay ay nagsiksikan sa loob ng teras para hindi mabasa. Ang hangin ay umiihip nang malakas, pinapatay ang ilang kandila. May kakaibang kilabot na bumalot sa paligid. Ang mga aso sa kapitbahay ay nagtahulan nang sabay-sabay, ‘yung tahol na parang may nakikitang hindi nakikita ng tao.

Bandang alas-onse ng gabi, sa gitna ng hampas ng ulan, may isang tricycle na huminto sa tapat ng gate nina Elena. Bihira ang bumibiyahe ng ganitong oras lalo na’t masama ang panahon. Napatingin ang mga tao sa lamay. Bumaba ang isang lalaki. Naka-jacket ito na may hood, may dalang isang lumang bag, at paika-ika maglakad. Madilim kaya hindi maaninag ang mukha nito. Binuksan niya ang gate na lumangitngit nang malakas.

“Sino ‘yan?” tanong ng isang tiyahin ni Elena. “Baka kamag-anak na galing Maynila.”

Naglakad ang lalaki papasok sa ulanan. Basang-basa na ito. Nang makarating siya sa may pinto kung saan may kaunting liwanag mula sa emergency light, tinanggal niya ang kanyang hood.

Dahan-dahang lumingon si Elena mula sa pagkakayuko sa kabaong. Nang makita niya ang mukha ng lalaki, nanlaki ang kanyang mga mata. Bumuka ang kanyang bibig pero walang boses na lumabas. Nanigas ang kanyang buong katawan.

Ang lalaking nakatayo sa pintuan, basang-basa, may benda sa ulo, at may mga galos sa mukha… ay walang iba kundi si ROBERTO.

“Elena…” tawag ng lalaki. Ang boses niya ay paos pero pamilyar na pamilyar.

“AHHHH! MULTO! MULTO!” sigaw ng isang kapitbahay. Nagkagulo sa lamay. Nagtakbuhan ang mga tao. May mga nagtago sa ilalim ng mesa. May mga tumalon sa bintana sa sobrang takot. Ang akala nila, nagmumulto ang kaluluwa ni Roberto dahil hindi matahimik.

Si Elena ay hindi makagalaw. Nakatingin lang siya sa lalaki at sa kabaong na nasa tabi niya. “B-Berting?” nauutal niyang tawag. “P-Patay ka na… nandito ka sa loob…” turo niya sa kabaong.

Lumapit si Roberto, ika-ika. “Elena, ako ‘to. Buhay ako. Hindi ako patay.”

Sa sobrang shock, hinimatay si Elena.

Nang magising si Elena, nasa sofa na siya. Nakapaligid ang kanyang mga anak at ilang matatapang na kamag-anak. Sa tabi niya, hawak ang kanyang kamay, ay si Roberto. Mainit ang palad nito. Humihinga. May pulso. Totoong tao. Hindi multo. Umiyak si Elena at niyakap nang mahigpit ang asawa, hinihipo ang mukha nito para siguraduhing totoo ang lahat. “Buhay ka! Diyos ko, buhay ka!” hagulgol ni Elena. Ang iyak ng pighati kanina ay napalitan ng iyak ng matinding pasasalamat at kalituhan.

Nang kumalma na ang lahat at bumalik na ang mga nagtakbuhang kapitbahay (na ngayon ay usisero na), nagkwento si Roberto. Isang kwento ng himala at sakripisyo.

“Noong araw ng aksidente,” panimula ni Roberto, “nasa site ako. Pero hindi ako ang nadaganan ng crane. Ang kasama ko… ang best friend ko sa trabaho na si Pareng Joey… siya ang tumulak sa akin.”

Tumulo ang luha ni Roberto. “Napansin ni Joey na bibigay na ang cable ng crane. Nasa ilalim ako noon, nagche-check ng plano. Tinulak niya ako palayo. Gumulong ako at tumama ang ulo ko sa semento, kaya ako nawalan ng malay at nagkabenda. Pero si Joey… siya ang direktang tinamaan. Nadurog ang katawan niya.”

“Pero bakit ikaw ang ibinalita? Bakit ID mo ang nakuha?” tanong ng kapatid ni Elena.

“Kasi noong umagang ‘yun,” paliwanag ni Roberto, “nagpalit kami ng jacket ni Joey. Masakit ang likod niya, kaya ipinahiram ko ang padded jacket ko. Naiwan sa bulsa noon ang wallet at ID ko. Nang madaganan siya, hindi na siya makilala. Ang tanging pagkakakilanlan na nakuha ng mga rescuers ay ang ID sa bulsa ng jacket. Ako naman, isinugod sa ibang ospital bilang ‘John Doe’ dahil wala akong ID at comatose ako ng tatlong araw.”

“Nang magising ako,” patuloy niya, “nalaman ko na lang na nai-report na akong patay at naiuwi na ang bangkay na akala nila ay ako. Ang bangkay ni Joey ang nasa kabaong na ‘yan. Tumakas ako sa ospital, nagmakaawa ako sa embassy, at gumawa ako ng paraan para makauwi agad gamit ang naitabing emergency fund ko at tulong ng ibang Pinoy, para pigilan ang libing at ipaalam sa inyo na buhay ako.”

Lumapit si Roberto sa kabaong. Hinaplos niya ito. “Pareng Joey… salamat. Utang ko sa’yo ang buhay ko. Ikaw ang dapat na umuwi sa pamilya mo, pero iniligtas mo ako.”

Natahimik ang buong paligid. Ang takot ay napalitan ng paghanga at lungkot para sa tunay na yumao. Binuksan nila ang kabaong sa tulong ng mga otoridad kinabukasan para kumpirmahin. Kahit mahirap makilala, nakita ni Roberto ang tattoo sa braso ng bangkay—pangalan ng anak ni Joey.

Naging emosyonal ang tagpo. Ang dapat sana ay libing ni Roberto ay naging misa ng pasasalamat para sa kanyang kaligtasan at misa ng pagdadalamhati para sa bayaning si Joey. Kinontak ni Roberto ang pamilya ni Joey sa probinsya. Sila ang tunay na nawalan. Ipinangako ni Roberto na hindi niya pababayaan ang pamilya ng kaibigan. Ibinigay niya ang kalahati ng kanyang naipon at nangakong sasagutin ang pag-aaral ng anak ni Joey bilang ganti sa buhay na ibinigay nito sa kanya.

Dahil sa pangyayari, nagdesisyon si Roberto na huwag nang bumalik sa Saudi. “Tama na ‘yun, Elena,” sabi niya sa asawa habang nakaupo sila sa veranda ng kanilang bahay. “Muntik na akong mawala. Narealize ko na aanhin natin ang malaking bahay kung wala naman ako? Aanhin ang pera kung lumalaki ang mga bata na wala ang tatay nila? Dito na lang ako. Magtatayo tayo ng negosyo. Kahit maliit, basta magkakasama tayo.”

Niyakap ni Elena ang asawa. Ang bangungot ay naging biyaya. Ang “malamig na bangkay” na iniyakan niya ay naging simbolo ng pangalawang buhay. Napatunayan nila na ang pinakamahalagang yaman sa mundo ay hindi ang perang padala mula sa ibang bansa, kundi ang oras at presensya ng bawat miyembro ng pamilya.

Ang kwento ni Roberto at Elena ay kumalat sa buong bayan at sa social media. Naging paalala ito sa lahat ng OFW at pamilya nila na pahalagahan ang bawat sandali. Dahil hindi natin alam kung kailan ang huling yakap, ang huling tawag, at ang huling pagkakataon. Sa huli, ang pamilyang buo at nagmamahalan ang tunay na kayamanan na hindi kayang tumbasan ng anumang salapi.

Kayo mga ka-Sawi, kung kayo si Elena, ano ang mararamdaman niyo kung ang akala niyong patay na asawa ay biglang kumatok sa pinto niyo? At para sa mga OFW natin, sulit ba ang laking kita kapalit ng oras na nawawala sa pamilya? Mag-comment sa ibaba at i-share ang kwentong ito para magbigay inspirasyon! 👇👇👇