Sa bawat sulok ng Pilipinas, mayroong mga kuwento na naninirahan sa dulo ng dilim at ng mga liblib na lugar. Ito ang mga salaysay na nagpapaalala sa atin na hindi lahat ng nakikita ng ating mga mata ay totoo, at ang panganib ay maaaring magtago sa likod ng pinakamabait na ngiti. Ang kuwento ni Amado at ng kanyang pamilya sa liblib na bayan ng San Agustin ay isa sa mga nakakapanindig-balahibong karanasang nagpatunay na ang mga alamat ay hindi lamang gawa-gawa, at ang pagiging handa ay ang tanging kaligtasan.

Ang Simula ng Panganib sa Kakahuyan
Nagsimula ang lahat nang magbakasyon ang pamilya ni Amado sa Quezon, naglalakbay patungo sa San Agustin, isang liblib na bayan na malayo sa sibilisasyon. Ang kanilang layunin ay bisitahin si Ginoong Timoteo, isang matalik na kaibigan ng kanyang mga magulang. Ang paglalakbay ay dapat sanang isang masayang reunion, ngunit naging simula ng isang bangungot.

Habang papalapit sila sa bayan, paulit-ulit silang naligaw. Ang kanilang sasakyan ay paikot-ikot lamang sa isang madilim na kakahuyan, laging bumabalik sa isang malaking puno at sira-sirang arko. Ang GPS ay tila walang silbi, at ang mga daan ay tila nagbabago. Naghinala ang ama ni Amado na may maligno na gumagambala sa kanila. Sa desperasyon, sinunod niya ang matandang paniniwala: ang pagbabaliktad ng damit habang suot ito, isang paraan upang lituhin ang mga supernatural na nilalang at makita ang tamang daan.

Matapos gawin ang ritwal, nakita nila ang tamang daan. Ngunit sa kanilang pagmamadali, muntik na nilang masagasaan ang isang matandang lalaki. Ang matanda ay nakasuot ng salakot at maitim na salamin, at ang kanyang presensya ay tila isang masamang babala. Nagbabala siya sa pamilya ni Amado na huwag na silang bumalik—isang payo na hindi nila pinansin, na kalaunan ay pinagsisihan nila.

Ang Nakakakilabot na Engkwentro at ang Bahay na Lumiwanag
Hindi pa man nakakalayo, biglang namatay ang makina ng kanilang sasakyan. Nagkataon na tumigil sila sa tapat ng isang maliit na bahay. Sa gitna ng dilim, biglang lumiwanag ang bahay, tila isang trap na naghihintay. Naglakas-loob ang ama ni Amado na humingi ng tulong.

Ngunit ang nakita niya ay nakakapanindig-balahibo. Sa isang sulok ng bahay, nakita niya ang isang lalaking nanlilimahid sa dumi, may hawak na bituka na puno ng dugo, at kinakain ito nang buong gana. Ang katotohanan ay biglang sumambulat: sila ay nakaharap sa isang aswang!

Sa kabila ng matinding takot na bumalot sa kanila, biglang umandar ang makina ng sasakyan. Hindi na nag-aksaya ng panahon ang ama ni Amado at mabilis silang nakatakas, iniwan ang bahay ng katatakutan. Ang insidenteng ito ay nagbigay ng unang babala sa pamilya.

Ang Pekeng Pagmamahal at ang Unang Pagdududa
Sa wakas, nakarating sila sa bahay ni Ginoong Timoteo. Sinalubong sila nang buong galak, at ang bahay ay puno ng tao, masayang naglalaro ang mga bata. Tila isang warm welcome ang ibinigay sa kanila. Marami ring nakahain sa mesa: adobo, pansit, bulalo, at spaghetti.

Ngunit may isang bagay na nagpakutob kay Amado: Sabado de Gloria noon, isang araw ng pag-aayuno at pagninilay. Ipinaliwanag ni Ginoong Timoteo na ang piging ay para sa kaarawan ng kanyang bunsong anak at paghahanda sa pagkabuhay muli ng Diyos. Tila plausible ang paliwanag, ngunit hindi ito nagpatigil sa pagdududa ni Amado.

Lalong lumakas ang kanyang kutob nang mapansin niyang walang anumang simbolo ng Katolisismo sa buong bahay. Walang krus, walang holy water, walang imahen ng santo. Taliwas ito sa karaniwang custom ng mga Pilipinong deboto. Ang mga red flag ay sunod-sunod na lumalabas.

Ang Ebidensiya ng Kalamansi at ang Pagbubunyag
Ang pinakamalaking pagdududa ay nang magkuwentuhan sila tungkol sa pagkain. Nagtaka si Amado nang sabihin ni Ginoong Timoteo na hindi sila gumagamit ng suka o kalamansi sa kanilang bahay, na karaniwang pampalasa sa Pilipinas. Ito ay nagpaalala kay Amado sa mga kuwentong-bayan na ang mga aswang ay iniiwasan ang asim o acid.

Naghanap siya ng dahilan para makapag-isa. Nang pumunta siya sa banyo, narinig niya ang mga kakaibang ungol mula sa isang silid. Sinilip niya ito at ang nakita niya ay nagpatigil sa kanyang paghinga. Isang binatilyo ang nakita niyang kumakain ng lamang-loob ng tao, na puno ng dugo ang bibig. Dito na niya lubos na napagtanto: aswang ang pamilya ni Ginoong Timoteo, at ang mga nakahain sa mesa ay karne ng tao!

Hindi na napigilan ni Amado ang kanyang sarili at sumigaw, pinatigil ang kanyang pamilya sa pagkain. Ang kanyang ama ay galit na galit dahil sa pagpapahiya, ngunit buong tapang na sinabi ni Amado ang katotohanan. Hinamon siya ni Ginoong Timoteo na magbigay ng ebidensya.

Dito ginamit ni Amado ang kanyang huling trump card. Naalala niya ang paniniwala sa asim. Dinukot niya ang kalamansi sa kanyang bulsa, piniga ito sa mga nakahain na pagkain. Agad na nagbago ang anyo ng adobo, pansit, at spaghetti. Naging mga piraso ng daliri, dila, kamay, kuko, apdo, at atay ng tao!

Ang Komprontasyon at ang Pagbabagong-Anyo
Nagulantang ang pamilya ni Amado. Ang kanilang pagdududa ay naging matinding takot at panghihina ng loob. Doon na nagalit ang pamilya ni Ginoong Timoteo. Ang kanilang mukha ay nagsimulang magbago. Ang mga matutulis na pangil at kuko ay lumabas, at ang kanilang mga mata ay naging nagbabaga. Sila ay nagbagong-anyo bilang mga aswang, handang sumila.

Ang bahay na puno ng tawanan ay naging sentro ng kaguluhan at katatakutan. Nagsimulang umatake ang mga aswang, at ang pamilya ni Amado ay walang laban. Tila wala nang pag-asa.

Ang Pagdating ng Bayani at ang Dahilan ng Pagliligtas
Sa gitna ng kaguluhan, muling lumitaw ang matandang lalaki na nagbabala sa kanila sa daan. Siya si Mang Dolpo, na may dalang gulok at mga tradisyonal na pangontra!

Si Mang Dolpo ang kanilang tagapagligtas. Nagsimula siyang maghagis ng mga bato, asin, at tinik ng cactus upang labanan ang mga aswang. Sinindihan din niya ang mga posporo at inihagis sa paanan ng mga halimaw. Inutusan niya ang pamilya ni Amado na tumakas.

Nang makalabas sila, nakita nilang pinugutan ni Mang Dolpo ang ulo ng dalawang batang aswang, isang aksyon na nagpakita ng kanyang walang-awa at desperadong paghihiganti.

Doon nabunyag ang tunay na motibo ni Mang Dolpo. Siya ay dating driver ng lolo ng ina ni Amado. Ibinunyag niya na matagal na niyang minamanmanan ang pamilya ni Timoteo dahil pinatay nila ang kanyang anak. Naghihintay lamang siya ng tiyempo upang makaganti, at ang pagdating ng pamilya ni Amado ang nagbigay sa kanya ng pagkakataon.

Ang Aral ng Paglalakbay at ang Leksiyon ng Pananampalataya
Bilang pasasalamat, inihatid nila si Mang Dolpo sa kanyang bahay. Binigyan sila ng pamilya ni Mang Dolpo ng mga agimat at pangontra sa aswang bago sila tuluyang umuwi sa Quezon.

Ligtas silang nakabalik, ngunit ang kanilang karanasan ay nag-iwan ng malalim na aral kay Amado. Natuto siyang hindi lahat ng kakilala ay mananatiling mabuti, at ang pagbabago ng panahon ay maaaring makaapekto sa pag-uugali ng tao. Ang kasamaan ay maaaring magtago sa likod ng pamilyar na mukha.

Ang kwento ni Amado ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pagiging mapagmatyag at ang paggamit ng tradisyonal na kaalaman bilang proteksyon. Ngunit higit sa lahat, binigyang-diin niya ang kahalagahan ng pananampalataya at paggawa ng mabuti bilang matibay na sandigan upang mabuhay nang mapayapa at malayo sa anumang peligro. Ang tunay na liwanag ay matatagpuan hindi sa scientific facts, kundi sa pananalig na nagpapanatili sa atin na tao.