Anim na taong gulang lamang siya noon, habang ang nakatatandang kapatid niyang si Eli ay siyam.
Nakatulala sila sa bintana, pinapanood ang pag-alis ng puting ambulansya.
Sa loob nito… si Mama. Tahimik. Walang kibo. Wala nang hininga.

Hindi nila maintindihan kung bakit. Kagabi lang, nagtawanan pa sila habang kumakain ng sinigang.
Walang sakit. Walang reklamo.
At kinabukasan… wala na siya.

Si Papa ay nasa biyahe pa-Zamboanga. Hindi niya naabutan. Si Lola, matanda na’t may hika, ang pilit na inaalo ang dalawang batang hindi pa kayang saluhin ang bigat ng isang panghabambuhay na pagkawala.

“Matutulog lang si Mama,” paulit-ulit na sambit ni Eli, tila kinukumbinsi ang sarili.

Ngunit sa paglipas ng gabi—walang tawag mula sa langit, walang kagat ng liwanag sa madilim na kwarto—unti-unti nilang natatanggap ang hindi nila kailanman inakala:

Hindi na siya gigising.

Isang linggo matapos ang libing, habang nililigpit ni Lola ang mga gamit ni Mama, may nahulog na sobre mula sa isang lumang bag.
May pangalan ito: “Para kina Eli at Andrea. Kapag wala na ako.”

Napaupo si Lola, nanginginig ang kamay habang inaabot sa dalawang bata ang liham.

MGA ANAK KO,

Kapag binabasa niyo na ito, alam kong wala na ako sa tabi niyo.
Masakit man, gusto kong tandaan niyo ito:
Hindi ako umalis dahil gusto ko.
Hindi ako lumaban sa sakit ko dahil wala akong lakas—kundi dahil ayokong makita niyong unti-unti akong humina.
Gusto ko, ang huling alaala niyo sa akin ay ang halakhak ko habang pinapakain ko kayo ng paborito niyong ulam.
Ang amoy ng buhok ko habang yakap ko kayo sa gabi.
Ang boses ko habang kinukuwentuhan ko kayo ng mga engkanto.

Eli, ikaw na ang magiging haligi ng tahanan.
Andrea, ikaw ang ilaw.
Si Papa ninyo… mahal na mahal kayo. Kahit wala siya ngayon, alam kong gagawin niya ang lahat para sa inyo.

At kung kailan man kayo malungkot… humarap kayo sa salamin.
Makikita niyo ako roon.
Nasa mga mata niyo ako, mga ngiti niyo, sa bawat pagtibok ng puso niyo.
Mahal ko kayo. Walang hanggan.
– Mama

Nagyakapan ang magkapatid. Walang salita. Umiiyak, ngunit sa unang pagkakataon… may liwanag.
May lakas.

Simula noon, bawat gabi, binabasa nila ang sulat ni Mama.
Ginawa nilang inspirasyon. Si Eli ay nagsimulang tumulong sa mga gawaing bahay, nag-aral nang mabuti. Si Andrea naman, kahit bata pa, ay naging mas maalaga, mas matatag.
Si Papa, pagbalik niya, ay halos gumuho sa lungkot. Pero nang makita ang sulat ni Mama, at ang tibay ng kanyang mga anak—napaluhod siya.

Makalipas ang ilang taon, si Eli ay nagtapos bilang valedictorian.
Si Andrea ay naging manunulat, nagsusulat ng mga kwentong nagbibigay ng pag-asa sa mga batang nawalan ng magulang.
At ang sulat ni Mama? Nasa isang frame. Nakasabit sa gitna ng sala.

Nakasulat sa ilalim:

“Hindi siya umalis. Nananatili siya sa bawat lakas na meron kami.”

WAKAS.
🕊️💔💫