I. Ang Simula ng Paghaharap: Mula sa “UniTeam” Patungo sa Pagkakabiyak

Nang manalo sina Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. at Bise Presidente Sara Duterte sa pamamagitan ng napakalaking mandato noong 2022, isinilang ang “UniTeam”—isang alyansang nagkaisa sa dalawang pinakamakapangyarihang political dynasty sa bansa: ang Marcoses ng Hilaga at ang Dutertes ng Timog. Ang tagumpay na ito ay itinuring na isang makasaysayang pagpapamalas ng pagkakaisa, na ipinangakong magiging pundasyon ng isang matatag na administrasyon.

Gayunpaman, hindi pa man tumatagal ang kanilang termino, unti-unting nakita ang mga bitak at lamat sa pundasyon ng alyansang ito. Ang mga bitak ay nagmula sa mga isyu na higit pa sa simpleng pulitikal na tensiyon; sumasalamin ito sa malalim na pagkakaiba sa patakaran, pananaw sa pamamahala, at, higit sa lahat, sa pagtatangkang iposisyon ang kani-kanilang pamilya para sa susunod na electoral cycle.

Ang dating samahan ay tuluyan nang nagbago patungo sa isang pampublikong hidwaan, na nagpapahina sa imahe ng gobyerno at naglalagay sa sentro ng atensyon ang labanan ng impluwensiya sa halip na ang pagtugon sa mga pangangailangan ng mamamayan.

II. Mga Pangunahing Isyu at Ang Pag-igting ng Salpukan

Nagsimulang lumabas ang mga isyu na nagtulak sa dalawang paksyon na magkahiwalay, na madalas ay pinangungunahan ng mga miyembro ng pamilya Duterte.

A. Charter Change (Cha-Cha) at Ang Pag-atake ng Pamilya Duterte

Isa sa mga pinakamaagang palatandaan ng pagkasira ng alyansa ay ang hayag na pagtutol ng pamilya Duterte sa panukala ng administrasyong Marcos na amyendahan ang Konstitusyon (Charter Change o Cha-Cha).

Pahayag ni Ex-President Rodrigo Duterte (E-Pres. Duterte): Sa isang rally sa Davao City, inakusahan ni E-Pres. Duterte si Pangulong Marcos Jr. na gumagamit umano ng droga, isang akusasyon na mariing pinabulaanan ng Palasyo. Ang atake ay hindi lamang pulitikal; ito ay personal at matindi.

Pahayag ni Mayor Sebastian “Baste” Duterte: Nanawagan si Baste Duterte sa publiko na maging masigasig laban sa mga patakaran ng Marcos administration, at minsan ay nanawagan pa sa pagbaba sa puwesto ni PBBM.

B. Ang Papel ng First Lady at Confidential Funds

Naging tampulan din ng tensiyon ang papel ng iba pang miyembro ng pamilya.

First Lady Liza Araneta-Marcos: Hayagan niyang inihayag ang kanyang hindi pagkagusto kay VP Sara Duterte, matapos daw na tila nakita niyang nagtawa o nag-aliw si VP Sara sa mga atake ng kanyang ama laban kay PBBM. Ang personal na rift na ito ay nagbigay ng malinaw na larawan sa publiko na ang pagkakaisa ay matagal nang wala na.

Confidential and Intelligence Funds (CIF): Naging kontrobersyal ang paggamit ng confidential funds ng Office of the Vice President (OVP) at Department of Education (DepEd) na pinamumunuan ni VP Sara. Ang pag-alis ni VP Sara sa partylist na Lakas-CMD, kasunod ng pagbaba sa puwesto ng kanyang kaalyadong si dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo, ay lalo pang nagpalaki sa agwat sa Kongreso, na pinamumunuan ng pinsan ni PBBM na si Speaker Martin Romualdez.

C. ICC at Patakaran sa West Philippine Sea (WPS)

Ang mga malalaking isyu sa pambansang seguridad at katarungan ay lalo pang nagdiin sa pagkakaiba ng dalawang pamilya.

International Criminal Court (ICC): Habang nagpapahiwatig ang administrasyong Marcos ng posibleng kooperasyon sa ICC tungkol sa drug war ni E-Pres. Duterte, mariing tinututulan ito ng mga Duterte. Ang isyung ito ay direktang naglalagay sa pamilya Duterte sa depensiba.

China at WPS: May malinaw na pagkakaiba sa foreign policy. Kung si E-Pres. Duterte ay mas “malambot” sa China, ang administrasyong Marcos naman ay nagpakita ng mas matinding pagpapalakas ng alyansa sa Estados Unidos at mas agresibong pagtatanggol sa soberanya ng Pilipinas sa West Philippine Sea, isang bagay na kinontra ni VP Sara.

III. Ang Pulitikal na Implikasyon ng Pagbasag

Ang hidwaan na ito ay hindi lang usapin ng away pampamilya; mayroon itong malawakang implikasyon sa pulitika at pamamahala ng bansa.

A. Paghina ng Konsentrasyon ng Gobyerno

Ang patuloy na pulitikal na paghaharap ay nakakaabala sa pokus ng pamahalaan. Ang oras at atensyon na dapat nakatuon sa pagtugon sa mataas na presyo ng bilihin, paglikha ng trabaho, at pag-unlad ng ekonomiya ay nauubos sa pulitikal na power play.

B. Reposisyon Para sa 2025 at 2028 Halalan

Ang pagkakabiyak na ito ay malinaw na paghahanda para sa midterm elections sa 2025 at, higit sa lahat, sa presidential elections sa 2028. Naghahanap ng bagong alyansa ang bawat paksyon. Ang pamilya Duterte ay nagsisimulang bumuo ng isang oposisyong plataporma, habang ang Marcos camp ay nagtatangkang patatagin ang kanilang kontrol sa Kongreso at lokal na pamahalaan.

C. Ang Posisyon ni VP Sara

Sa kabila ng mga atake ng kanyang ama at kapatid, patuloy na nananatili si VP Sara sa kanyang posisyon bilang Secretary of Education. Ang posisyong ito ay nagbibigay sa kanya ng plataporma at pambansang visibility at ng kakayahang magpalaganap ng kanyang sariling pulitikal na adyenda. Gayunman, ang kanyang patuloy na pananahimik o pag-iwas sa pagtatanggol kay PBBM ay nagpapahiwatig ng pag-aalangan at isang posibleng pag-abandona sa administrasyon sa tamang panahon.

IV. Kongklusyon: Ang Hamon sa Bagong Pilipinas

Ang kwento ng “UniTeam” ay nagpapakita na sa pulitika ng Pilipinas, mas matimbang ang personal at pampamilyang interes kaysa sa ideolohiya o panawagan ng pagkakaisa. Ang alyansa ay nagawa para sa tagumpay sa halalan, ngunit hindi ito binuo para sa matagalang pagbabago sa pamamahala.

Ang hamon ngayon ay nasa Pangulong Marcos Jr. at sa kanyang administrasyon: kakayanin ba nilang pamunuan ang bansa sa kabila ng isang Bise Presidente na malinaw na may hidwaan sa kanila? At para sa mga Pilipino, nananatiling tanong: kailan babalik ang pulitika sa pagtutuon sa tunay na serbisyo sa bayan sa halip na sa pag-aalitan ng mga makapangyarihang angkan?

Ang tunay na breakup ay hindi lamang ng dalawang pamilya, kundi ng ilusyon ng pagkakaisa na binuo nila, na ngayon ay nagdudulot ng pulitikal na kalituhan sa bansa.