Gulantang ang pambansang pulitika matapos sumambulat ang isang “tell-all” na testimonya mula sa isang kontratista na nag-uugnay sa mga dating opisyal ng gobyerno, kabilang ang mga miyembro ng makapangyarihang Duterte political dynasty, sa umano’y malawakang korapsyon at kickbacks sa mga flood control projects sa bansa.

Iniharap ng mag-asawang Pacifico “Curlee” at Sarah Discaya II, may-ari ng isang malaking kumpanya sa konstruksyon, ang kanilang sinumpaang salaysay at testimonya sa pagdinig ng Senate Blue Ribbon Committee, na siyang nag-iimbestiga sa matagal nang isyu ng anomalya sa mga infrastructure projects ng Department of Public Works and Highways (DPWH). Ang kanilang testimonya ay naglalatag ng isang sistemang nag-uutos umano ng “komisyon” o kickback para sa pagkakaloob ng bilyun-bilyong pisong kontrata, lalo na sa panahon ng administrasyon ni dating Pangulong Rodrigo Roa Duterte.

I. ANG BOMBA NG MGA DISCAYA: ANOMALYA SA FLOOD CONTROL

Kinumpirma ni Curlee Discaya sa kanyang testimonya na ang kanyang kumpanya ay nakakuha ng malalaking kontrata para sa flood control projects sa iba’t ibang rehiyon ng bansa, partikular na simula noong 2016 — ang simula ng termino ni Pangulong Duterte.

Ang sentro ng paratang ng mag-asawa ay ang pagpapatupad ng “sistema” kung saan ang mga kontratista ay inaasahang magbibigay ng porsyento ng kanilang makukuha sa kontrata bilang “pasalubong” o grease money sa mga opisyal ng gobyerno. Ayon sa kanilang salaysay, may mga middlemen at “very powerful figures” na naghahanap ng commission na umaabot sa matataas na porsyento ng project cost.

Bagamat sinabi ni Curlee Discaya na “hindi naging successful” ang pagkuha ng komisyon sa kanila, ang kanilang presensya at detalyadong kaalaman sa inner workings ng DPWH bidding at ang mga taong involved ay nagbigay ng bigat sa kanilang salaysay.

Direktang Implikasyon: Ang testimonya ay hindi lamang nagdiin sa mga opisyal ng DPWH sa iba’t ibang antas kundi pati na rin sa mga pulitiko na, umano, ay may direktang kontrol o impluwensya sa pagpili ng mga proyektong popondohan at pagpasa ng mga kontrata.

Ang Davao Link: Sa gitna ng testimonya, lumabas ang mga pangalan na konektado sa Davao, ang balwarte ng mga Duterte. Nagbigay ito ng malaking katanungan sa papel ng mga lokal na opisyal at kongresista sa pag-uudyok ng mga proyekto. Ito ang nagbigay-daan sa pagbanggit at pagdidiin sa mga miyembro ng pamilya Duterte.

II. ANG PAGKAKADALAWIT NG MGA DUTERTE

Ang titig ng publiko ay agad na napunta sa mga miyembro ng Duterte family matapos silang banggitin sa gitna ng pagdinig. Bagama’t hindi pa opisyal na inilalabas ang buong detalye kung paano sila direktang naituro ni Discaya, ang naratibo ng testimonya ay nagpapakita ng malalim at sistematikong korapsyon na umiral sa ilalim ng administrasyon na pinamumunuan ni dating Pangulong Duterte.

Dating Pangulong Rodrigo Duterte: Bilang punong ehekutibo sa panahong nangyari ang umano’y anomalya, ang kanyang pangalan ay nakakabit sa command responsibility ng gobyerno. Tinitingnan ng mga mambabatas kung may kaalaman o direktang involvement ba siya o ang kanyang inner circle sa pagpapatakbo ng “kickback system” na ito.

Bise Presidente Sara Duterte: Ang kanyang pangalan ay lumutang kaugnay ng kanyang impluwensya sa rehiyon. Ang tanong ay kung ang mga flood control projects ba na pinapatupad sa rehiyon ng Davao o sa mga kalapit-lugar ay dumaan sa hindi tamang proseso sa ilalim ng kanyang watch bilang dating alkalde o sa kanyang kakayahang mag-impluwensya sa mga proyekto bilang Bise Presidente.

Dating Congressman Paolo “Polong” Duterte: Bilang isang mambabatas, tinitingnan ang kanyang posibleng involvement sa congressional insertions o sa pag-impluwensya sa paglalaan ng pondo (budget allocation) para sa mga proyektong may kickback. Ang mga congressional insertions ay matagal nang pinagdududahan bilang isang daanan ng korapsyon sa DPWH.

Ang pagbanggit sa kanilang mga pangalan ay nagbigay-diin sa panawagan na palawigin pa ang imbestigasyon at tingnan hindi lamang ang mga technical staff ng DPWH kundi pati na rin ang mga pulitikal na padrino sa likod ng malawakang katiwalian.

III. ANG REAKSYON NG MGA DUTERTE: PANLILIGALIG SA PULITIKA?

Agad na tinutulan ng kampo ng mga Duterte ang mga paratang, binansagan itong “malisyoso” at “politically motivated”. Sa mga statement na inilabas ng kanilang spokesperson, mariin nilang itinanggi ang anumang involvement sa kickback system at iginiit na ang testimonya ay bahagi lamang ng mas malaking kampanya ng paninira laban sa kanilang pamilya.

Pagtanggi sa Akusasyon: Giit ng kanilang kampo, ang mga flood control projects ay sumusunod sa tamang proseso ng bidding at procurement ng gobyerno. Hamon nila sa mga Discaya na magbigay ng matibay at undeniable na ebidensya na magpapatunay na direktang tumanggap ng pera ang sinuman sa mga Duterte.

Pagsusuri sa Motibo: Tinitingnan din ng mga tagasuporta ng Duterte ang timing ng paglabas ng testimonya. Ayon sa kanila, ito ay sadyang inihanda at inilabas upang sirain ang reputasyon ng mga Duterte at hadlangan ang anumang posibleng political comeback ng pamilya sa mga susunod na eleksyon.

IV. ANG KREDIBILIDAD NI DISCAYA: ISYU SA BIR AT IBA PA

Ang isa pang kritikal na anggulo na pinag-aaralan ng Senado at ng publiko ay ang kredibilidad at motibo ng mag-asawang Discaya. Hindi matatawaran ang impormasyon na inilatag nila tungkol sa modus operandi ng korapsyon, subalit ang kanilang personal background ay nagbigay din ng pagdududa.

Ang Kasong P7.1 Bilyong Buwis: Matapos lumabas ang isyu ng kickback, agad na lumabas din ang ulat na ang Bureau of Internal Revenue (BIR) ay naghain ng P7.1-bilyong tax complaints laban sa mag-asawang Discaya dahil sa umano’y malaking tax deficiencies.

Panggigipit o Katotohanan? Depensa naman ng mag-asawa at ng kanilang mga legal counsel, ang mga kasong ito ng BIR ay “panggigipit” na naglalayong patahimikin sila at i-pressure na bawiin ang kanilang testimonya.

Ang Tanong ng Senado: Kailangan matukoy ng Senado kung ang testimonya ba ni Discaya ay isang tapat na pag-amin at paglabas ng katotohanan (whistleblowing) o isang taktika lamang upang ma-distract ang atensyon ng publiko at ng gobyerno sa kanilang tax evasion case at iba pang legal na problema. Ang mga senador ay naghahanap ng corroboration sa kanilang mga pahayag.

V. SUSUNOD NA HAKBANG AT IMPLIKASYON SA PULITIKA

Ang testimonya ni Discaya ay isang malaking dagok sa pamilya Duterte at muling nagbigay-buhay sa kontinuwal na laban kontra korapsyon sa bansa.

Ang Aksyon ng DOJ at Ombudsman: Inaasahan na ang Department of Justice (DOJ) at ang Office of the Ombudsman ay magsagawa ng kanilang sariling parallel investigations batay sa mga detalyeng inilatag sa Senado. Kung makahanap ng sapat na probable cause, maaaring magsampa ng mga kaso ng plunder at graft and corruption laban sa mga indibidwal na tinuturo, kabilang na ang mga nabanggit na pulitiko.

Political Repercussions: Ang isyung ito ay siguradong magkakaroon ng malaking epekto sa political landscape, lalo na sa papalapit na lokal at pambansang eleksyon. Magdudulot ito ng paghina ng political capital ng pamilya Duterte at magbibigay ng ammunition sa kanilang mga kalaban sa pulitika.

Kasalukuyan, patuloy ang pagdinig ng Senate Blue Ribbon Committee. Ang publiko ay naghihintay kung ang “bomba” na ibinato ni Discaya ay magiging simula ng malaking paglilinis sa DPWH at iba pang ahensya, o mananatiling isa na namang kuwento ng korapsyon na mauuwi lamang sa limot at political squabble lamang.