Sa isang biglaang pagkakataon na yumanig sa buong kapuluan, ang mundo ng pulitika sa Pilipinas ay muling nagkagulo matapos kumalat ang isang video na naglalaman ng mabibigat na alegasyon laban sa presidential son at Ilocos Norte Representative na si Sandro Marcos. Ang sentro ng kontrobersya ay ang diumano’y pagkakadawit nito sa isang transaksyon o pondo na umaabot sa halagang 50 bilyong piso. Ang mas nagpaingay sa isyung ito ay ang ulat na ang pinagmulan ng nasabing video at mga dokumento ay walang iba kundi si Appropriations Committee Chairman Zaldy Co, isang kilalang pigura sa Kamara na may hawak sa kaban ng bayan. Ang rebelasyong ito ay agad na naging usap-usapan sa social media, coffee shops, at maging sa mga pribadong pulong ng mga opisyal ng gobyerno, na nagdulot ng tila “panic mode” sa loob ng Malacañang habang pilit nilang inaalam ang katotohanan at pinagmulan ng nasabing pasabog.

Ang video na ngayon ay viral na sa iba’t ibang platforms ay nagpapakita umano ng mga “resibo” o dokumentong nagpapatunay sa mga iregularidad na kinasasangkutan ng nakababatang Marcos. Bagama’t hindi pa kumpirmado ng mga independent body ang authenticity ng mga dokumento, ang simpleng pagbanggit sa pangalan ni Zaldy Co bilang source ay nagbigay ng bigat sa isyu. Bilang chairman ng Appropriations Committee, si Co ay may access sa mga sensitibong impormasyon tungkol sa budget at paggastos ng gobyerno. Kung totoo ngang galing sa kanya ang impormasyon, ito ay naghuhudyat ng isang malalim na bitak sa alyansa ng administrasyon at posibleng maging simula ng mas malalaking expose sa mga susunod na araw. Ang 50 bilyong piso ay isang halaga na hindi basta-basta maitatago, at ang publiko ay nagtatanong kung saan napunta o paano ginamit ang ganito kalaking pondo sa gitna ng mga problemang pang-ekonomiya na kinakaharap ng bansa.

Ang reaksyon ng publiko ay halo-halong gulat at galit. Para sa mga kritiko ng administrasyon, ito ay kumpirmasyon ng kanilang mga hinala tungkol sa mismanagement ng pondo ng bayan. Para naman sa mga taga-suporta ni Sandro Marcos, ito ay isa lamang paninira o “demolition job” na gawa ng mga kalaban sa pulitika upang dungisan ang pangalan ng pamilya Marcos bago ang mga susunod na halalan. Subalit, hindi maikakaila na ang timing ng paglabas ng video ay kaduda-duda at tila planado upang magdulot ng maximum na pinsala sa imahe ng presidential son. Ang mga detalye sa video ay sinasabing detalyado at nagpapakita ng mga transaction flows na mahirap pasinungalingan kung hindi dadaan sa masusing imbestigasyon. Ito ang dahilan kung bakit marami ang nananawagan ngayon sa Senado at sa Ombudsman na agaran itong silipin upang malaman ang buong katotohanan at mapanagot ang sinumang may sala.

Sa loob ng Palasyo, ang ulat na “panic mode” ay hindi malayo sa katotohanan. Ang ganitong klase ng iskandalo na tumatama sa pinakamalapit na kapamilya ng Pangulo ay isang “PR nightmare” na mahirap kontrolin. Sinasabing nagkaroon ng mga emergency meeting ang communications team ng Malacañang upang pag-aralan ang video at bumuo ng estratehiya kung paano ito sasagutin. Ang katahimikan ng kampo ni Sandro Marcos sa mga unang oras matapos kumalat ang video ay lalo lamang nagpaypay sa apoy ng espekulasyon. Ang bawat oras na lumilipas na walang malinaw na paliwanag ay nagbibigay ng pagkakataon sa mga kritiko na hubugin ang naratibo at kumbinsihin ang publiko na may itinatago ang administrasyon. Ang hamon ngayon sa Palasyo ay hindi lamang linisin ang pangalan ni Sandro kundi patunayan na ang kanilang pamamahala ay nananatiling tapat at malinis sa kabila ng mga alegasyon.

Ang papel ni Zaldy Co sa kontrobersyang ito ay isang malaking palaisipan. Bilang isang kaalyado ng administrasyon sa Kamara, ang pagkakadawit ng kanyang pangalan sa paglabas ng ebidensya ay nagpapahiwatig ng posibleng lamat sa relasyon ng mga mambabatas at ng ehemutibo. May mga nagsasabi na ito ay bahagi ng “power struggle” sa loob ng gobyerno, kung saan ang bawat kampo ay naglalabas ng baho ng bawat isa upang makakuha ng leverage. Kung sakaling totoo na si Co ang naglabas ng impormasyon, ito ay senyales na wala nang sinasanto ang labanang pulitikal sa bansa at handa nang maglaglagan ang magkakaalyado para sa pansariling interes. Ito ay isang delikadong laro na ang tanging talo ay ang taong-bayan na siyang nagbabayad ng buwis at umaasa sa serbisyo ng gobyerno.

Habang patuloy na pinag-uusapan ang isyu, ang demand para sa “transparency” at “accountability” ay lalong lumalakas. Ang mga netizens ay hindi na basta-basta naniniwala sa mga press release; nais nilang makita ang mga orihinal na dokumento at marinig ang panig ng lahat ng sangkot sa isang pormal na pagdinig. Ang isyung ito ay hindi lamang tungkol kay Sandro Marcos o kay Zaldy Co, kundi tungkol sa sistema ng paggastos sa gobyerno na tila madaling mapagsamantalahan. Ang 50 bilyong piso ay pwedeng makapagpatayo ng libu-libong silid-aralan, makapagpagamot ng milyong maysakit, o makatulong sa mga magsasaka at mangingisda. Ang pagkawala o maling paggamit nito ay isang krimen sa bayan na hindi dapat palampasin.

Sa mga susunod na araw, asahan ang mas marami pang rebelasyon at posibleng pagbaliktad ng mga pangyayari. Ang pulitika sa Pilipinas ay sadyang unpredictable, at ang mga magkakaaway ngayon ay pwedeng maging magkakampi bukas, o ang mga magkakampi ay maging magkaaway. Subalit, ang video na ito ay nag-iwan na ng marka sa isipan ng publiko. Ang imahe ni Sandro Marcos, na inaalagaan bilang susunod na lider, ay nasa matinding pagsubok. Kung hindi niya ito masasagot ng maayos at mapapasinungalingan ang mga ebidensya, ito ay maaaring maging mantsa na dadalhin niya habang-buhay. Sa kabilang banda, kung mapapatunayan na ito ay gawa-gawa lamang, ang mga nagpakalat nito ay dapat ding managot sa batas.

Ang sitwasyong ito ay nagsisilbing paalala sa lahat ng nasa kapangyarihan na sa panahon ng social media at mabilis na impormasyon, wala nang lihim na hindi nabubunyag. Ang taong-bayan ay gising at nagmamatyag. Ang “panic mode” sa Palasyo ay senyales na alam nila ang bigat ng sitwasyon. Ang hamon ngayon ay kung paano nila ito haharapin—sa pamamagitan ba ng katotohanan at pagpapakumbaba, o sa pamamagitan ng pagtatakip at pananakot? Ang sagot sa tanong na ito ang magdidikta ng kinabukasan ng administrasyong Marcos at ng pulitika sa bansa. Ang laban ay hindi pa tapos, at ang mga “resibo” ay nagsisimula pa lamang lumabas.