‘Apolaki Nagising Na?’: Panganib ng The Big One at Super Volcano Sabay na Banta sa Pilipinas

Sa bawat yugto ng kasaysayan ng Pilipinas, palaging nariyan ang banta ng mga natural na sakuna—bagyo, lindol, baha, at pagputok ng bulkan. Ngunit paano kung sabay na maganap ang dalawang pinakadelikadong banta sa ating bansa—isang mega-lindol sa Manila Trench, at ang muling paggising ng pinakamalaking bulkan sa mundo, ang Apolaki Caldera?

Bagamat tila kathang-isip sa unang tingin, lumalabas sa mga bagong pag-aaral ng mga eksperto na may sapat na batayan upang ikabahala ng bawat Pilipino ang posibilidad na ito.

The Big One: Hindi na tanong kung, kundi kailan

Matagal nang tinatalakay ng mga eksperto ang posibilidad ng isang napakalakas na lindol na maaaring tumama sa Metro Manila at kalapit na lugar—ang tinaguriang The Big One. Ayon sa mga simulation at datos, maaaring maabot ng lindol ang magnitude 7.2 o higit pa, dulot ng paggalaw ng West Valley Fault na dumaraan mismo sa mga urbanong lugar sa Kamaynilaan.

Ngunit ang mas nakakatakot? May mas malalim pang fault system na mas malawak ang sakop at mas malakas ang puwedeng idulot—ang Manila Trench. Isang megathrust fault sa ilalim ng dagat na nagsisimula sa timog ng Taiwan at umaabot hanggang Mindoro. Dito nagtatagpo ang Philippine Sea Plate at ang Eurasian Plate, dalawang higanteng tectonic plates na may dalang napakalaking enerhiya.

Ayon sa mga eksperto, kapag gumalaw ang Manila Trench, posible itong maglabas ng lindol na may lakas na magnitude 8.8 hanggang 9.3—isa sa pinakamalalakas sa kasaysayan ng mundo.

Lindol, Tsunami, at Pagguho ng Lungsod

Ang ganitong kalakas na lindol ay magdudulot hindi lang ng pagyanig kundi ng malawakang pinsala: pagguho ng mga gusali, tulay, kalsada, at kawalan ng kuryente at komunikasyon. Ngunit hindi diyan nagtatapos ang banta.

Dahil nasa ilalim ng dagat ang Manila Trench, posibleng magkaroon ng dambuhalang tsunami na aabot sa taas na 3 hanggang 15 metro. Kapag tumama ito sa mga baybayin, puwedeng mabura sa mapa ang maraming barangay at lungsod sa isang iglap. Libo-libong buhay ang puwedeng mawala, at maaaring tumigil ang operasyon ng mga pangunahing serbisyo sa bansa.

Ngunit may isa pang panganib—mas tahimik, pero mas malawak ang pinsala

Habang abala ang karamihan sa paghahanda para sa The Big One, may isa pang banta na unti-unting binibigyang pansin ng mga dalubhasa—ang posibilidad na magising muli ang isang natutulog na higanteng bulkan sa ilalim ng karagatan: ang Apolaki Caldera.

Matatagpuan ito sa ilalim ng Philippine Rise, sa silangang bahagi ng Luzon. Ayon sa mga geologist, ito ang pinakamalaking caldera sa buong mundo, may lawak na higit sa 100 kilometro at lalim na umaabot sa halos 4,000 metro. Mas malaki pa ito kaysa sa kilalang Yellowstone Caldera sa America.

Matagal nang itinuturing na ‘extinct’ o patay na bulkan ang Apolaki. Pero may mga makasaysayang pangyayari na nagpapakitang puwedeng magising muli ang isang bulkan kahit milyon-milyong taon na itong nanahimik.

May koneksyon ba ang lindol sa Manila Trench sa muling paggising ni Apolaki?

Ayon sa ilang eksperto, posibleng oo. Kapag may malakas na lindol sa Manila Trench, maaari itong maglabas ng sapat na enerhiya upang maapektuhan ang pressure sa ilalim ng crust ng Philippine Rise. Ang enerhiyang ito ay maaaring magdulot ng pagbabago sa mga fault lines at magma systems sa paligid ng Apolaki.

Maaaring hindi agad-agad sumabog ang bulkan. Pero kung tuloy-tuloy ang pag-ipon ng pressure sa ilalim ng lupa, unti-unti itong puwedeng magbunga ng bagong aktibidad—hanggang sa isang araw, sumabog itong muli.

Nangyari na ito sa ibang bahagi ng mundo

Noong tumama ang isang magnitude 8.3 na lindol sa baybayin ng Russia, nagising ang anim na bulkan sa rehiyon ng Pacific Ring of Fire, kabilang ang Klyuchevskoy na halos 600 taon nang tahimik.

Sa Chile, ang Chaitén Volcano ay biglang sumabog noong 2008 matapos ang 9,000 taong pananahimik.

Ang pattern ay malinaw: ang malalakas na lindol ay maaaring maging trigger ng mga natutulog na bulkan—hindi palagi, pero sapat upang pag-isipan natin ito.

Paano kung mangyari ito sa Pilipinas?

Kung sabay na gumalaw ang Manila Trench at magising ang Apolaki Caldera, maaaring magdulot ito ng kombinasyon ng mega-lindol, tsunami, at volcanic eruption—isang sakunang walang katulad sa kasaysayan ng Pilipinas.

Ang epekto nito ay hindi lang pisikal. Maaapektuhan ang kabuhayan ng milyong Pilipino, lalo na ang mga umaasa sa dagat para sa pagkain at kita. Kapag nasira ang balanse ng marine ecosystem, maaaring magresulta ito sa kakulangan ng isda at mataas na presyo ng bilihin.

Ang kalusugan ng mamamayan ay nasa panganib rin. Ang abo at kemikal mula sa pagsabog ay maaaring magdulot ng sakit sa baga, balat, at kontaminasyon ng tubig.

Sa pandaigdigang antas, puwede rin itong magdulot ng pagbabago sa klima dahil sa dami ng volcanic gases na papasok sa atmospera. Puwede itong magpababa ng temperatura sa buong mundo, makaapekto sa produksyon ng pagkain, at magdulot ng gutom sa mas maraming bansa.

Ano ang magagawa natin?

Ang tanong: handa ba tayo?

Hindi natin mapipigilan ang kalikasan, pero puwede tayong maghanda. Mahalaga ang tamang impormasyon, matibay na estruktura, disaster drills, at sapat na suporta mula sa gobyerno.

Mas mahalaga, kailangan ng bawat Pilipino na maging mulat sa mga panganib na ito. Hindi para matakot, kundi para maging handa—para sa sarili, sa pamilya, at sa bayan.

Sa huli, hindi natin hawak ang galaw ng mundo. Pero may hawak tayo sa ating pagkilos ngayon. Ang kaligtasan ay hindi aksidente—ito ay resulta ng kaalaman at kahandaan.