Sa gitna ng sunod-sunod na pag-ungkat sa flood control scandal na kumakalat sa iba’t ibang sangay ng gobyerno, isang bagong pangalan ang umangat at umagaw ng atensyon ng publiko—hindi dahil sa bulong-bulongan lamang, kundi dahil sa matapang at diretsahang akusasyon ng kapwa niya mambabatas. Ayon sa pahayag ni Batangas First District Representative Leandro Leviste, posibleng mas malaki pa umano ang papel ni CWS Party-list Representative Edwin Guardiola sa kontrobersiyang ito kaysa sa mga naunang napangalanan.

Ang mga alegasyon ay hindi basta dumaan sa likod-bahay na tsismis. Ayon kay Leviste, hawak niya mismo ang listahan ng mga proyekto ng Department of Public Works and Highways (DPWH) para sa taong 2025—mga proyektong ang karamihan ay napunta raw sa mga kumpanyang may direktang koneksyon kay Guardiola. Ang dokumentong ito, ayon sa kanya, ay nagmula pa kay dating DPWH Undersecretary Catalina Cabral.

Nasa listahan ang isang malinaw na pattern: mula sa simpleng flood control projects hanggang sa malalaking road constructions, ang mga kumpanyang may ugnayan sa pamilya at network ni Guardiola ang umano’y tumanggap ng malaking bahagi ng pondo. At hindi ito maliit na halaga. Sinasabi ni Leviste na posibleng pumalo sa daang-bilyong piso ang kabuuang halagang naipuwesto sa mga proyektong ito, kung pagbabatayan ang impormasyong ibinahagi umano mismo ng isang taong malapit kay Guardiola.

Isa sa mga unang kongkretong ebidensya na ibinahagi ni Leviste ay nagmula sa kanyang sariling distrito sa Tuy, Batangas. Ayon sa kanya, apat na proyekto roon ang hawak ng Redicon Trading—isang kumpanyang iniuugnay kay Guardiola. At sa gitna ng lahat ng ito, ibinunyag ni Leviste ang isang personal na pagkilos: tumawag umano si Guardiola sa kanya para kumbinsihin ang lokal na pamahalaan na tanggapin ang asphalt specification para sa isang proyekto, kahit na ang mismong lokasyon ay isang bukirin na palaging binabaha. Para kay Leviste, malinaw itong palatandaan na hindi ang pangangailangan ng komunidad ang pangunahing konsiderasyon, kundi ang pagpapatuloy ng proyekto mismo.

Lumalim pa ang usapin nang sabihin ni Leviste na matapos ang nakaraang halalan, mismong si Guardiola raw ang nag-alok sa kanya ng ilang DPWH projects—kabilang ang farm-to-market roads at parking projects. At kahit may dalawa pang cabinet secretaries na sinasabing sangkot, mas pinili muna niyang hindi pangalanan ang mga ito.

Habang dumarami ang tanong, mas dumarami rin ang mga boses na nagkukumpirma sa sinasabing modus. Ayon sa ilang House insiders na nakausap ng isang independent investigation team, kilala si Guardiola bilang “funder”—isang terminong tumutukoy umano sa mambabatas na bumibili ng DPWH projects mula sa mga gatekeepers ng budget. Sa sistemang ito, binibili raw niya ang karapatang maipasok ang line items sa national budget at pagkatapos ay ibinebenta ang proyekto sa contractor na handang magbayad ng mas malaking porsyento.

Ipinapakita ng testimonya ng mga insider ang isang masalimuot at organisadong sistema: 15 hanggang 25 porsyento umano ang ibinabayad ni Guardiola para bilhin ang project allocation. Kapag nakuha na niya ito, ibebenta niya naman ang proyekto sa isang contractor para sa 30 porsyento ng total cost. At para hindi umano makaistorbo ang district congressman, may dagdag pang 5 porsyentong parking fee. Ang resulta: halos kalahati ng pondo ng proyekto ang napupunta sa prosesong hindi naman nagagawa ang aktwal na imprastruktura.

Sa pagdaan ng panahon, sinasabing lumobo nang husto ang bilang ng mga kontratang napunta sa mga kumpanyang konektado sa kanya. Mula 2016 hanggang 2021, umabot sa P4.4 bilyon ang napanalunan ng mga kumpanyang may kaugnayan sa kanyang pamilya. Ngunit nang maging kongresista si Guardiola noong 2022, lumobo ang halaga ng napunta sa kanila sa P25.3 bilyon mula 2022 hanggang 2025. Hindi basta pagtaas, kundi isang limang-daan porsyentong pag-akyat.

Hindi rin umano lingid sa marami ang karangyaang nakikita sa pamumuhay niya. May mansyon umano siya sa Batangas na may tunnel, helipad, at golf course; may property sa Punta Fuego; at may luxury house pa sa California. Idagdag pa ang pagiging ninong ng ilang matataas na opisyal ng gobyerno sa kasal ng kanyang anak—isang patunay ng lawak ng kanyang koneksiyon.

Ngunit sa kabila ng mga nitong inilalabas, nananatiling tahimik si Congressman Edwin Guardiola. Walang pahayag mula sa kanya o sa kanyang pamilya, kahit na ilang beses na silang sinubukang kontakin ng mga nag-iimbestiga.

Habang umiinit ang usapin, kumilos ang Ombudsman. Kinumpirma mismo ni Ombudsman Samuel Martires—sa isang text message na agad kumalat sa media—that Congressman Edwin Guardiola ay opisyal nang iniimbestigahan. At hindi lamang ito simpleng administratibong kaso; sinisilip ngayon kung siya ay kabilang sa mga tinatawag na congressman contractor, isang tuwirang paglabag sa batas at malinaw na conflict of interest.

Kasunod nito, napabalitang posibleng maglabas ang Ombudsman ng arrest warrants bago mag-December 15 laban sa ilang senador at higit dalawampung kongresista. At ayon sa pinakahuling ulat, kasama raw sa listahan ng mga tinitingnan si Guardiola.

Sa mas malawak na konteksto, ang kasong ito ay nagbubukas ng mas malalim na tanong: paano nagagawa ng isang mambabatas na kumatawan sa isang party-list na nakalaan para sa construction workers—isang sektor na tumatanggap ng humigit-kumulang P700 na minimum wage kada araw—ang magkaroon ng yaman na hindi matatapatan kahit pagsamahin ang sahod ng libo-libong manggagawa na kanyang kinakatawan?

Ito mismo ang sinasabi ng ilang observers: ang kaso ni Guardiola ay hindi lang kwento ng isang tao. Isa itong salamin ng nakaugat na problema sa sistemang pampulitika sa bansa. Ang party-list system na dapat nagbibigay-boses sa marginalized sectors ay maaari pala—at madalas nangyayari—na nagagamit para sa kapakinabangan ng iisang indibidwal o pamilya.

Sa pagtatapos ng bawat pagsiwalat, lumalalim ang sugat. Hindi na lamang boses ng isang mambabatas ang naririnig; pati mga opisyal ng DPWH, dating alkalde, congressional staff, at maging mga dating kaibigan ng kongresista ay nagbibigay ng magkakatugmang pahayag. Ang tahimik na bulungan noon ay naging malakas na sigaw ngayon.

Habang papalapit ang araw ng mga inaasahang aksyon mula sa Ombudsman, mas sumisidhi ang tanong: sa wakas ba, may mapapanagot? O isa na namang kuwento ito ng sistemang masyadong malalim para galawin, masyadong kumplikado para baguhin, at masyadong konektado para masira?

Kung anuman ang magiging resulta ng imbestigasyon, hindi na mabubura ang pagkabagabag ng publiko. At anumang detalye pa ang susunod na mabubunyag, malinaw na ang isyung ito ay hindi na lamang tungkol sa flood control projects. Isa itong pagsilip sa laganap na suliranin ng katiwalian na matagal nang nanunuot sa mga institusyon.

Sa huli, nakasalalay sa bawat hakbang ng imbestigasyon kung ang kwentong ito ay mauuwi sa pagbabago o mananatiling bahagi ng mahabang listahan ng katiwaliang hindi nabigyan ng hustisya.