Nag-init ang pulitika matapos ang matinding palitan ng akusasyon sa pagitan ni Senator Bong Go at dating Senator Antonio Trillanes. Sa gitna ng “flood control scandal” na patuloy na gumugulantang sa publiko, tila nauwi na sa personalan ang labanan para sa katotohanan. Ang dating tahimik na sigalot ay ngayon ay naging isang mainit na banggaan ng salita, rebelasyon, at mga paratang na maaaring yumanig sa mga pundasyon ng pamahalaan.

Matapos isampa ni Trillanes ang isang plunder complaint laban kay Go, agad namang bumawi ang senador sa isang matapang na press conference. Hindi siya dumepensa—sa halip, umatake. “Tutrillanes, you are barking at the wrong tree,” diretsong pahayag ni Bong Go. Ayon sa kanya, ang mga paratang laban sa kanya ay bahagi ng isang mas malalim na plano para ilihis ang atensyon ng publiko at protektahan ang mga tunay na salarin sa likod ng flood control controversy.

Giit ni Go, “Ang isyu dito ay hindi kung sino ang malakas sa pulitika, kundi kung sino ang mga nagnanakaw sa pondo ng bayan.” Tinukoy niya na may mga kontraktor at opisyal na matagal nang nakikinabang sa mga proyektong “ghost” at substandard, ngunit tila hindi napapansin. Sa halip na harapin ang mga ito, aniya, si Trillanes pa ang pumipiling magpaputok ng bala sa kanya.

Dito na ibinagsak ni Bong Go ang isa sa pinakamabigat niyang pahayag: posibleng may koneksyon daw ang ilang pondong ginamit ni Trillanes sa kampanya sa mga flood control projects na kasalukuyang iniimbestigahan. “Baka nga ‘yung ginamit mong pondong ‘yon, galing pa sa flood control. Huwag kang magmalinis,” madiing sambit ng senador.

Tinawag niyang “recycled” ang mga isyung ibinabato laban sa kanya—mga lumang paratang na aniya ay inilabas na noon pa tuwing panahon ng eleksyon. Sa mapanuyang tono, sinabi pa ni Go na pati polo ni Trillanes ay “rehash” daw—isang banat na nagdulot ng halakhakan, ngunit may malalim na patama sa paulit-ulit na estilo ng paninira.

Kasabay nito, iginiit ni Go na matagal nang may negosyo ang kanyang pamilya bago pa siya pumasok sa pulitika. Ipinunto niya na mula pa noong dekada ‘70 ay mayroon na silang hanapbuhay, at hindi niya kailanman ginamit ang kanyang posisyon upang bigyan ng pabor ang sinuman. “Hindi ko pinili ang mga kamag-anak ko,” sabi niya. “Pero kung gusto nilang siraan ako dahil sa kanila, bahala sila. Ang konsensya ko ay malinis.”

Sa dulo ng kanyang pahayag, nagbigay siya ng babala sa mga ahensyang nagsasagawa ng imbestigasyon tulad ng Independent Commission for Infrastructure (ICI), Ombudsman, at DPWH. “Seek the truth, not the script,” aniya. “Kapag nilihis ang usapan at sinadyang baluktutin ang isyu, magagalit ang taong-bayan.”

Ngunit habang nagbabangayan sina Go at Trillanes, isang mas malaking bomba ang pumutok mula mismo sa Commission on Elections (COMELEC). Sa isang eksklusibong panayam, isiniwalat ni COMELEC Chairman George Garcia ang umano’y malawak na network ng mga illegal campaign donations mula sa mga government contractors—isang isyung mas malalim pa sa personal na alitan ng dalawang senador.

Ayon kay Garcia, natuklasan ng kanilang komisyon sa sarili nilang imbestigasyon ang listahan ng 55 kumpanyang konektado sa gobyerno na nagbigay ng donasyon sa iba’t ibang kandidato noong 2022 elections. Sa bilang na iyon, 24 ang kumpirmadong may direktang koneksyon sa DPWH, habang ang iba ay patuloy pang bineberipika.

Ang batayan ng kanilang imbestigasyon ay simple ngunit mabigat—ang mga dokumentong isinumite mismo ng mga kandidato sa kanilang Statement of Contributions and Expenditures (SOCE). Dahil nalalapit na ang expiration ng limang taong prescriptive period para sa election offenses, minabuti ng COMELEC na simulan agad ang pagsisiyasat bago tuluyang mawala sa bisa ang mga kaso pagsapit ng 2027.

Isa sa mga nagpasiklab ng imbestigasyon ay ang pag-amin ni kontratistang Lawrence Lubiano na nagbigay umano ng P30 milyon sa kampanya ni Senate President Chiz Escudero noong 2022. “Hindi na namin kailangang maghanap ng ebidensya. Ang mismong pag-amin niya na nag-donate bilang contractor ay sapat para simulan ang kaso,” paliwanag ni Garcia.

Ngunit depensa naman ng kampo ni Escudero, ang donasyon ay personal na ibinigay ni Lubiano bilang “indibidwal,” hindi bilang kinatawan ng kanyang kumpanya. Dito lumitaw ang mas malalim na legal na usapin—maaari bang habulin ang isang contractor kahit pa indibidwal itong nagbigay ng pondo?

Ipinaliwanag ni Garcia na maaari nilang gamitin ang prinsipyo ng “Piercing the Corporate Veil”, kung saan puwedeng kasuhan ang mga taong nasa likod ng kumpanya kung mapapatunayang ginamit ang korporasyon bilang kasangkapan para sa ilegal na gawain. Kung ito ay mapapatunayan, maaaring masampahan ng kasong kriminal ang mga opisyal na tumanggap ng donasyon, na may parusang isa hanggang anim na taong pagkakakulong at habambuhay na diskwalipikasyon sa paghawak ng posisyon sa gobyerno.

Ngunit ang isyung ito ay hindi lamang usapin ng batas—isa rin itong salamin ng mga butas sa ating sistemang pampulitika. Inamin ni Garcia na wala pa ring batas na tahasang nagbabawal sa isang kontraktor na tumakbo sa eleksyon. Sa ilalim ng kasalukuyang regulasyon, maaari silang manatiling konektado sa kanilang kumpanya hanggang manalo at umupo sa pwesto, kung kailan pa lamang sila kailangang mag-divest.

Bukod pa rito, tinuligsa rin ni Garcia ang hindi makatotohanang limitasyon sa campaign spending. “Paano mo ipapatakbo ang isang kampanya sa halagang anim na raang libo para sa isang distrito na may mahigit isandaan libong botante?” tanong niya. Dahil dito, marami raw kandidato ang napipilitang tumanggap ng pondo mula sa mga ipinagbabawal na pinagmumulan.

Isa pa sa mga kontrobersyang binuksan ng COMELEC ay ang kaso ng St. Timothy Construction, kumpanya ng mag-asawang Discaya na naging bahagi ng Miro Systems Consortium—ang nanalong bidder sa P18-bilyong automation deal para sa 2025 elections.

Ayon kay Garcia, pinilit nilang paalisin ang St. Timothy sa consortium matapos tumakbong alkalde si Sarah Discaya sa Pasig. Aniya, ito ay naging “eye-opener” para sa ahensya at nagtulak sa pag-amyenda ng procurement law. Sa ilalim ng bagong batas (RA 12009), bawal nang sumali sa bidding ng COMELEC ang mga kumpanyang walang karanasan sa election-related projects.

Sa kabuuan, ang mga rebelasyong ito ay nagbigay-linaw sa kung gaano kalalim ang ugat ng problema—hindi lang sa katiwalian, kundi sa mismong disenyo ng ating batas. Habang nagpapatuloy ang imbestigasyon, nananatiling palaisipan sa publiko kung magkakaroon nga ba ito ng tunay na resulta o kung muli na namang lilipas na parang usok sa hangin.

Sa gitna ng mga palitan ng paratang, malinaw ang mensahe: ang politika sa Pilipinas ay parang apoy—kapag walang humawak ng tubig ng katotohanan, tiyak na mauuwi sa abo ng kawalang tiwala ang buong sistema.