Hindi Pinayagang Makalaya: Bakit Binigo ng ICC ang Hiling ni Duterte para sa Pansamantalang Kalayaan

Isang mainit na balita ang yumanig sa bansa matapos ibasura ng International Criminal Court (ICC) ang kahilingan ni dating Pangulong Rodrigo Duterte para sa “interim release” o pansamantalang paglaya habang dinidinig ang kasong crimes against humanity na isinampa laban sa kanya. Ang desisyong ito ay agad na sinundan ng matitinding reaksyon mula sa kanyang pamilya, partikular na kay Vice President Sara Duterte at Davao City Rep. Pulong Duterte.

Ngunit ano nga ba ang mga dahilan kung bakit tinanggihan ng ICC ang kahilingang ito? At paano nakaapekto ang mga pahayag ni VP Sara Duterte sa naging pasya ng korte?

Simula ng Laban

Noong Hunyo 12, 2025, naghain ng mosyon ang kampo ni Duterte sa ICC upang payagan siyang pansamantalang makalaya habang hinihintay ang paglilitis sa mga kasong may kaugnayan sa umano’y patayan sa ilalim ng war on drugs ng kanyang administrasyon. Ayon sa kanyang mga abogado, hindi siya banta sa mga testigo, wala siyang intensyong tumakas, at dahil na rin sa kanyang edad at kalusugan, ay may matibay na humanitarian grounds para palayain siya pansamantala.

Ngunit taliwas dito, noong Oktubre 10, inilabas ng ICC Pre-Trial Chamber ang desisyong ibasura ang naturang mosyon.

Mga Mabibigat na Salita

Isa sa mga naging malaking batayan ng ICC sa pagbasura sa hiling ng dating pangulo ay ang mga naging pahayag ni VP Sara Duterte, partikular sa isang Facebook livestream noong Hulyo 19 na nagsabing, “Let us all collaborate on a jailbreak.” Ayon sa korte, ang ganitong mga salita ay nagpapakita ng kawalan ng respeto sa proseso ng ICC at posibilidad na may intensyon ang pamilya na ilabas si Duterte sa pamamagitan ng illegal na paraan.

Hindi rin nakatulong ang umano’y mga alegasyon ni VP Sara na may sabwatan umano sa pagitan ng ICC at ng Marcos administration upang siraan ang kanyang ama at suportahan ang mga pekeng testigo laban dito. Para sa ICC, ito ay indikasyon ng paghamon sa awtoridad ng hukuman.

Salungat na Pahayag

Nagpahayag din umano si VP Sara na kung papayagan man ang kanyang ama na makalaya, nais nitong bumalik sa Davao City. Ngunit ayon sa ICC, ang pahayag na ito ay direktang salungat sa naging garantiya ng kanyang mga abogado na mananatili si Duterte sa bansang tatanggap sa kanya kung sakaling payagan ang interim release.

Dahil dito, nabuo sa korte ang paniniwala na hindi sapat ang assurance ng kampo ni Duterte at mataas ang posibilidad ng pagtakas.

Flight Risk at Impluwensiya

Dagdag pa ng ICC, nananatiling mataas ang antas ng impluwensiya ni Duterte sa bansa. Sa isang bansang may malalim na koneksyon ang dating pangulo, hindi malayong magamit niya ito upang makapagtago o makaapekto sa proseso ng hustisya.

Tinukoy din ng ICC ang mga pahayag ni Duterte noong 2024 sa isang congressional hearing sa Pilipinas kung saan sinabi niya na kung siya ay mahalal muli bilang alkalde ng Davao, dodoblehin niya ang bilang ng mga napatay sa war on drugs. Sa kabila ng kanyang pagkakakulong, nanalo nga si Duterte bilang alkalde noong Mayo 2025, patunay daw sa patuloy niyang political capital.

Kidnapping Daw?

Matapos ang desisyon ng ICC, agad bumwelta si Rep. Pulong Duterte at sinabing “pinagbabayad” lamang ang kanyang ama dahil sa pulitika. Ayon pa sa ilang mga kaalyado ng dating pangulo, ang pagkakadala kay Duterte sa ICC ay labag sa proseso at maituturing na “kidnapping.”

Isang argumentong binanggit din ay ang umano’y paglabag sa Article 59 ng Rome Statute, na dapat ay dumaan muna sa lokal na hukuman ang pag-aresto at paglipat kay Duterte patungong ICC. Ayon sa kanila, hindi raw ito nasunod kaya’t dapat ituring na iligal ang pagkakakulong ni Duterte.

Humanitarian Grounds? Hindi Sapat

Tinanggihan din ng ICC ang argumento ng kampo ni Duterte na dapat siyang palayain dahil sa edad at kalusugan. Ayon sa korte, hindi naipaliwanag nang maayos kung may kakulangan ba sa medical care sa detention center ng ICC. Kaya’t nanatili ang konklusyon na ligtas at sapat ang kanyang kalagayan doon, at hindi sapat ang dahilan upang siya’y palayain.

Ang Papel ni VP Sara

Hindi maikakaila na malaking papel ang ginampanan ni VP Sara sa naging desisyon ng ICC. Mula sa mga kontrobersyal niyang pahayag hanggang sa salungat na posisyon sa legal team ng kanyang ama, nagsilbi itong patunay sa ICC na may potensyal na paglabag kung palalayain si Duterte.

Gayunpaman, ayon sa ilang eksperto, hindi raw makatarungan na gawing batayan ang damdamin ng isang anak sa desisyon ng hukuman. Ayon sa kanila, natural lamang na ipagtanggol ng isang anak ang kanyang ama, at ang mga salitang binitawan ni VP Sara ay hindi dapat gawing ebidensya ng “flight risk.”

Patuloy na Laban

Habang tumatagal ang proseso sa ICC, lumalalim din ang pagkakahati ng mga opinyon ng taumbayan. May mga naniniwalang nararapat lamang na panagutin si Duterte sa mga kasalanan sa ilalim ng kanyang pamumuno. Ngunit mayroon din namang naninindigang siya ay biktima lamang ng pulitika.

Habang hindi pa tapos ang legal na laban, malinaw na ang pamilyang Duterte ay hindi susuko. Sa gitna ng mga bintang, emosyon, at panghuhusga, isa lang ang tiyak: tuloy ang laban—at mas umiinit pa.