Sa bayan ng Narvacan, Ilocos Sur, isang malaking dagok sa tiwala ng publiko ang muling tumama matapos ihain ang mabibigat na paratang laban sa dating alkalde at gobernador na si Luis “Chavit” Singson. Hindi lang ito basta usapin ng isa o dalawang maling transaksyon — nakaharap niya ngayon ang kasong plunder at graft dahil sa umano’y malawakang katiwalian sa pagbili ng lupa at pagpapalit-gamit ng baybayin.

Panimula

Ang mga mamamayan ay may karapatang malaman kung saan napupunta ang pondo ng pamahalaan. Sa pagkakataong ito, isang organisasyon ng mga magsasaka at mangingisda ang nagsampa ng reklamo laban kay Chavit Singson at iba pang lokal na opisyal. Ayon sa kanilang inihain, mayroong transaksyon noong 2019 na may halagang humigit-kumulang ₱149.96 milyon para sa isang lupa ng 99,974 square meters na binili ng pamahalaang bayan ng Narvacan — samantalang base sa zonal valuation, ang tunay na halaga nito ay ₱49.98 milyon lamang.

Detalye ng mga Paratang

Ang grupong nagsampa ng reklamong ito, Warriors Ti Narvacan Inc., ay humihiling sa Office of the Ombudsman na magsampa ng plunder case laban sa mga sangkot, kasabay ng graft case para sa iba pang transaksyon na may kinalaman sa “Santorini” area sa baybayin ng Narvacan.

Sa dokumentong inilagak, sinasabing:

Ang lupa na binili ay dating pag-aari ng isang kumpanya, at may bahagi pa nito na na-donate sa gobyerno para sa layuning industriyal.

Ang isang bahagi ng baybayin na tinatawag na “Santorini” ay sinasabing na-convert at ginamit na pribadong resort nang walang tamang permit o environmental clearance.

May pagkukulang sa pagsumite ng financial statements ng LGU mula 2019 hanggang 2022, na nagbigay ng dagdag na butas para sa posibleng abuso.

Panig ni Singson

Mariin naman na tinanggi ni Chavit Singson ang lahat ng akusasyon at tinawag itong “malisyosong taktika” laban sa kanya at sa kanyang pamilya. Ayon sa kanyang pahayag, siya raw ay nag-alay ng isang magandang deal para sa bayan—bilang suporta sa kanilang munisipyo. “Ako pa ang nalugi rito,” ani Singson, “hindi ako kumita.”

Hinikayat niya ang Ombudsman na masusi itong imbestigahan at hayagang bumangon ang mga detalye sa liwanag. “Committed ako sa transparency at handang makipagtulungan,” dagdag niya.

Bakit Napakalaki ng Isyung Ito?

Ang kaso ay hindi lamang tungkol sa isang transaksyon—ito ay simbolo ng mas malawak na usapin ng katiwalian sa pamamahala ng pondo ng bayan. Kapag sobra ang binayaran sa isang lupa, at hindi rin ginamit ayon sa layunin, ang isang maliit na pagmamalabis ay nagiging malaking dagok sa publiko.

Para sa mga nagsampa ng reklamo, hindi ito personal lang na laban—ito ay laban para sa kapakanan ng mga ordinaryong mamamayan na hindi nakinabang. Ayon sa kanilang ulat, kung ang lupa ay ginamit para sa tamang layunin, sana’y makikinabang ang mga magsasaka, mangingisda, at ang buong bayan.

Ano Ang Susunod na Hakbang?

Sa ngayon, ang kasong ito ay nasa tangan ng Ombudsman. Ang mga sangkot ay maaari nang maharap sa plunder case—isang krimen na may kaakibat na parusang panghabang-buhay na pagkakulong kung mapatunayan.

Ang susunod na hakbang ay:

Pagsusuri ng lahat ng dokumento: deed of sale, zonal valuation, financial statements.

Imbestigasyon kung nagkaroon ng labis na pagtaas sa presyo at maling paggamit ng lupaing pag-aari ng bayan.

Posibleng pagsampa ng kasong kriminal at administratibo laban sa mga sangkot.

Reaksyon ng Publiko

Hindi napigil ng social media ang pag-usisa. Maraming netizens ang nagsabi na ito’y pagkakataon na para makita kung seryoso ang paggawad ng hustisya sa bansa. May ilan naman na nagsabi na maaaring may pulitikang motibo sa pagsampa ng kaso.

Habang hinihintay ng marami ang “kulminasyon” ng imbestigasyon, ang tiwala sa gobyerno at sa lokal na liderato ay muling sinusubok. Kung mapatunayan ang mga akusasyon, makikita ito bilang panalo para sa accountability at pagsunod sa batas. Kung hindi naman, patuloy na mawawala ang tiwala sa sistema—at maaaring magsilbing hamon ito sa susunod pang mga lider sa bansa.

Pangwakas

Sa pagharap ng dating gobernador na si Chavit Singson sa ganitong malakihang paratang, hindi lang ang kanyang reputasyon ang nakataya—kundi pati ang tiwala ng mga mamamayan sa sistema ng hustisya at pamamahala. Ang pag-iimbestiga ngayon ay dapat maging patunay na walang sinumang nahihirang sobrang mataas para sa batas, at ang paghuhugas ng sistemang malinis ay hindi natatapos sa salita lang.

Ang mga taong may pananagutan ay dapat menunjukkan iyon sa gawa. At ang bawat mamamayan ay may bahagi sa panawagan para sa isang lipunang patas at matuwid.