Lagpas 200 katao ang posibleng makulong kaugnay ng lumalawak na imbestigasyon sa mga iregularidad sa flood control projects ng pamahalaan. Ito ang nakakagulat na rebelasyon mula sa Justice Secretary Jesus Crispin Remulla, kasabay ng patuloy na aksyon ng Independent Commission of Investigation (ICI), na itinatag ni Pangulong Bongbong Marcos upang masusing busisiin ang umano’y malawakang katiwalian sa mga proyekto ng Department of Public Works and Highways (DPWH).

Sa harap ng sunod-sunod na panawagan ng publiko at mga business groups na tapusin na ang paulit-ulit na korapsyon sa gobyerno, inilahad ng Malacañang ang lalim ng kasong kinakaharap ng ahensyang responsable sa mga imprastrukturang kritikal sa kaligtasan ng mga Pilipino.

Ayon sa Palasyo, inaasahan na ang unang bugso ng mga kasong isasampa laban sa mga sangkot ay ilalabas sa loob lamang ng tatlong linggo, at posibleng lumobo pa ang bilang ng mga mapanagot—umaabot umano ito sa higit 200 katao, kabilang ang mga opisyal at empleyado ng gobyerno na napatunayang sangkot sa maanomalyang transaksyon.

Hindi Abolisyon, Kundi Linisang Malawak

May mungkahi si Senador Sherwin Gatchalian na tuluyang i-abolish ang DPWH dahil sa lawak ng katiwalian, ngunit ayon sa Malacañang, hindi ito ang kasalukuyang direksyon ng Pangulo.

“Hindi lahat sa DPWH ay corrupt,” paglilinaw ng tagapagsalita ng Palasyo. “May mga matitinong lingkod-bayan pa rin. Ang dapat alisin ay ang mga gumagawa ng mali.”

Sa halip na buwagin ang buong ahensya, binuksan ni DPWH Secretary Vince Dizon ang mahigit 2,000 posisyon para sa mga bagong aplikante—na may malinaw na babala: bawal ang baluktot sa bagong DPWH.

Ang hakbang na ito ay nakikita ng marami bilang isang malawakang clean-up drive, kasabay ng pangakong lalapatan ng aksyon ang lahat ng may sala. Sa ngayon, may mga asset na rin na na-freeze, mga subpoena na naipadala, at may mga dating kongresista na rin na kakasuhan, kabilang si Congressman Zaldy Co.

Ano ang Papel ng ICI?

Matatandaang inilunsad ni Pangulong Marcos ang Executive Order No. 94 na lumikha sa Independent Commission of Investigation (ICI) upang magsagawa ng mas malalim at mas mabilis na imbestigasyon sa mga proyekto, partikular na sa flood control na pinondohan ng bilyon-bilyong piso.

Ayon sa mga opisyal, kahit pa walang full legal authority ang ICI sa ngayon, sapat naman ang kapangyarihang mayroon ito upang makakalap ng ebidensya at magrekomenda ng mga kaso. Kahit mga senador at kongresista ay tumutugon sa mga patawag ng ICI—isang patunay na malakas ang kredibilidad at impluwensya ng komisyon.

May panawagan mula sa mga business groups at ilang mambabatas na palakasin pa ang mandato ng ICI sa pamamagitan ng batas, upang magkaroon ito ng mas matibay na kapangyarihan sa pagsasampa ng kaso at pagprotekta sa ebidensya.

Business Sector, Nadismaya sa Bagal

Isang malaking grupo ng mga negosyante ang sabay-sabay na nanawagan sa administrasyon upang bilisan at patindihin pa ang laban kontra korapsyon.

Ayon sa kanilang pahayag, “Nagbabayad kami ng buwis at fees sa gobyerno. Ang kapalit, gusto namin ay mabilis, malinaw, at tunay na hustisya.”

Dagdag pa nila, hindi lamang reputasyon ng bansa ang nakataya, kundi maging ang kumpiyansa ng investors na critical sa pagbangon ng ekonomiya.

Malakihang Pananagutan

Isa pang mainit na usapin ay ang posibilidad na makasama sa mga kaso ang ilang dating heneral at opisyal ng AFP, lalo na kung napatunayang sangkot sa mga anomalya.

Ayon sa Palasyo, kung may krimeng ginawa, kahit retirado, dapat managot. Wala umanong exemption sa batas kung may sapat na ebidensya. Ang korte pa rin ang huhusga sa huli.

Foreign Interest: May Kinalaman Ba ang U.S.?

Isang “courtesy call” mula sa U.S. Embassy acting deputy chief of mission ang naganap kamakailan sa opisina ng ICI. Bagaman walang konkretong alok ng tulong o pag-iimbestiga mula sa U.S., marami ang nagtatanong kung ito ba ay indikasyon ng international scrutiny sa mga proyekto ng gobyerno—lalo na kung may pondong banyaga na ginagamit.

Ipinahayag ng Palasyo na walang napag-usapan ukol sa tulong o pakikialam. Pero sa likod ng mga pangyayaring ito, malinaw na tumitindi ang pressure sa gobyerno na linisin ang sariling bakuran.

Buod: Patungo ba sa Totoong Hustisya?

Sa kabila ng mga obstructionist na pilit umanong pinahihina ang kredibilidad ng ICI, patuloy ang kilos ng komisyon at ng DOJ para matiyak na hindi mauuwi sa wala ang imbestigasyon.

Ang tanong ng bayan ngayon: Makikita na ba natin ang mga big fish na makukulong? O isa na namang imbestigasyong uutay-utayin hanggang makalimutan?

Ayon sa ICI at DOJ, hindi raw nila palalampasin ang pagkakataon. “Kailangang solid ang ebidensya para ‘di mabasura sa korte. Sayang kung madismiss lang,” giit ng tagapagsalita.

Sa mga darating na linggo, malalaman na ng taumbayan kung may mangyayari ba talaga—o kung ito na naman ang isa sa maraming pangakong napako sa kasaysayan ng gobyernong Pilipino.