Nag-init ang talakayan sa Senado matapos muling masangkot si Congressman Rodante Marcoleta sa kontrobersiyal na isyu ng umano’y “flood control scam” na kinasasangkutan ng mag-asawang Diskaya. Sa ginanap na budget hearing ng Department of Justice (DOJ), nabunyag ang matinding pagtatalo hinggil sa paggamit ng Witness Protection Program (WPP) at kung dapat bang payagan ang mga sangkot na tumestigo kahit hindi pa nila naibabalik ang umano’y ninakaw na pondo.

Ayon sa mga opisyal ng DOJ, mahigpit nilang sinusunod ang patakaran na kailangang magsagawa muna ng “restitution” o pagbabalik ng mga nakaw na pondo bago maprotektahan ng batas ang isang testigo. Ngunit ayon kay Marcoleta, wala naman umanong nakasaad sa batas na ganitong kondisyon—kaya’t hindi dapat ito maging hadlang sa pagpoproseso ng mga aplikante sa Witness Protection Program.

“Paano natin mahahanap ang utak ng anomalya kung pati mga gustong tumulong ay pinipigilan?” mariing tanong ni Marcoleta sa mga kinatawan ng DOJ.

Ang Umano’y Pagtatanggol sa mga “Diskaya”

Ang mag-asawang Diskaya, ayon sa mga ulat, ay dating contractors ng mga proyektong pang-flood control na iniimbestigahan ng Senado. Sa gitna ng imbestigasyon, sila raw ay boluntaryong nagsiwalat ng impormasyon na nagdudugtong sa labimpitong miyembro ng Kamara, kabilang ang ilang mataas na opisyal.

Ayon kay Marcoleta, dapat silang bigyan ng pagkakataon na maprotektahan kapalit ng kanilang testimonya, dahil ito raw ang tanging paraan para matukoy ang “mastermind” sa likod ng sistematikong pandarambong sa pondo ng bayan.

Ngunit sa kabilang panig, nanindigan ang DOJ na hindi dapat makalusot ang sinumang may sala sa pamamagitan lamang ng pagtuturo sa iba. Giit ng isang undersecretary, dapat pa ring pagbayaran ng mga aplikante ang kanilang “civil at legal obligations,” kabilang na ang pagbabalik ng perang napunta sa kanila.

Dito na uminit ang bangayan.
“Ang sinasabi ng batas ay malinaw—walang nakasaad na kailangan munang mag-restitute bago maging saklaw ng Witness Protection Program,” mariing pahayag ni Marcoleta. “Kung ipipilit ninyo ito, parang pinipili niyo kung sino lang ang gusto niyong protektahan.”

Pagtatanggol o Pagpapalusot?

Maraming netizen ang agad nagbigay ng kani-kanilang opinyon online. Para sa ilan, tila pinagtatakpan daw ni Marcoleta ang mga sangkot sa anomalya, lalo na’t sa kanyang pahayag ay tila mas pinahahalagahan niya ang proteksyon ng mga akusado kaysa sa agarang pagbabalik ng pondo ng bayan.

Ngunit may ilan ding nagsasabing tama lamang ang kanyang punto—na ang batas ay dapat sundin ayon sa nakasulat, hindi sa interpretasyon ng sinumang opisyal.
“Kung gusto nating mahuli ang malalaking isda, kailangan nating pakinggan ang mga maliliit na sangkot. Hindi mo mahuhuli ang utak ng operasyon kung walang maglalakas-loob na magsalita,” pahayag ng isang komentarista sa social media.

Ang Mas Malalim na Usapin

Sa likod ng maiinit na palitan, lumitaw ang isang mas malalim na tanong: Paano nga ba mararamdaman ng karaniwang Pilipino ang hustisya?
Sa pagdinig, binanggit ni Marcoleta na kahit pa maraming “accomplishments” ang DOJ—tulad ng mas mataas na prosecution rate at reporma sa correctional system—hindi pa rin daw ito lubos na nararamdaman ng taumbayan.

“Maaari bang makalakad ngayon ang isang ordinaryong tao sa gabi nang mas panatag ang loob dahil sa mga repormang ito?” tanong pa ni Marcoleta. “Hindi ito tungkol sa numero, kundi sa tunay na epekto sa buhay ng tao.”

Sumang-ayon naman ang DOJ na may “communication gap” sa pagitan ng kanilang mga programa at ng pang-araw-araw na karanasan ng publiko. Ipinunto ng ahensya na nagkaroon ng malaking pagbabago sa sistema ng hustisya, kabilang ang mas mataas na pamantayan bago makasuhan ang isang tao, at ang pagpapababa ng piyansa para sa mga mahihirap na akusado.

Ang Flood Control Controversy

Ang isyung pinagmulan ng debate ay nag-ugat sa sinasabing anomalya sa mga flood control projects, kung saan lumabas sa mga imbestigasyon na may mga opisyal at contractor na nagkakutsabahan sa overpricing at “ghost projects.”

Ayon kay Marcoleta, noong una niyang isinulong ang imbestigasyon sa ilalim ng Blue Ribbon Committee, layon niyang maabot ang “pinakamalaking isda.” Ngunit sa ngayon, tila ang mga dating maliliit na kontraktor na gustong tumestigo ay hindi na natutulungan ng sistema.

“Kung ayaw niyong iproseso ang mga Diskaya, baka ang mga maliliit lang ulit ang maparusahan,” ani Marcoleta. “Ang mga utak ng korapsyon, ligtas pa rin.”

DOJ: “Hindi Pwedeng Laktawan ang Batas”

Ngunit nanindigan ang DOJ na ang proteksyon ay hindi awtomatikong ibinibigay. Kailangan pa ring masuri kung karapat-dapat ang aplikante, lalo na kung sila mismo ay sangkot sa krimen.

“Hindi kami tumatanggi na iproseso ang aplikasyon,” paliwanag ng isang opisyal. “Ngunit bago nila makuha ang benepisyo ng Witness Protection Program, dapat nilang tuparin ang kanilang mga legal na obligasyon. Hindi ito interpretasyon—ito ay nakasaad sa memorandum of agreement na pinipirmahan ng mga testigo.”

Hindi ito tinanggap ni Marcoleta, na iginiit na ang ganoong kondisyon ay dagdag lang na opinyon at hindi nakasaad sa mismong batas.
“Ang batas ay ginawa para sundin, hindi para dagdagan,” aniya. “Kung bawat opisyal ay magdaragdag ng sariling interpretasyon, saan tayo pupulutin?”

Reaksyon ng Publiko

Sa social media, hati ang opinyon ng mga mamamayan.
May mga sumusuporta sa DOJ, na nagsasabing tama lamang na ibalik muna ng mga sangkot ang nakulimbat na pera bago bigyan ng proteksyon.
Ngunit may mga naniniwala ring ginagawang hadlang ang patakarang ito para hindi makapagsalita ang mga testigong may alam sa mas malalaking opisyal.

Isang komento pa nga ang nag-viral:
“Kung totoo ang sinasabi ni Marcoleta, baka hindi talaga gusto ng ilan sa DOJ na malaman kung sino ang mga nasa likod ng flood control scam.”

Patuloy na Pagtutok

Hanggang sa ngayon, hindi pa rin malinaw kung tuluyang maaaprubahan ang aplikasyon ng mag-asawang Diskaya sa Witness Protection Program. Ayon sa DOJ, “pinag-aaralan pa” ang kanilang kaso at inaantay ang resulta ng masusing pagsusuri.

Sa kabilang banda, tiniyak naman ni Marcoleta na hindi siya uurong sa hangaring matukoy ang mga “mastermind” ng umano’y plunder sa flood control projects.

“Hindi tayo pwedeng matakot. Kapag ang sistema mismo ang pumipigil sa katotohanan, mas lalong dapat nating ipaglaban ito,” wika niya bago matapos ang pagdinig.

Sa huli, nananatiling tanong ng bayan:
Sino nga ba ang talagang pinoprotektahan—ang katotohanan o ang mga nasa likod ng kapangyarihan?