Masakit na katotohanan ang kinakaharap ng isang pamilya nang biglang umalis si Mama nang walang kahit anong pamamaalam. Sa isang iglap na tila walang babala, iniwan niya ang kanyang mga anak kasama si Lola habang si Papa ay nasa biyahe. Hanggang ngayon ay wala pa ring nakakaalam kung kailan siya bababalik at ang bawat araw na lumilipas ay puno ng pangungulila at tanong. Ang mga bata ay nagtataka at nag-aabang, ang pananabik nila sa simpleng katotohanan—na bumalik lang si Mama—ay patuloy na lumalala. At dahil dito, pati ang puso ni Lola ay unti‑unting gumigimbal sa bigat ng responsibilidad at alalahanin.

Mula nang umalis si Mama, nagbago ang ritmo ng bahay. Ang tahimik na umaga ay napalitan ng malalim na katahimikan; ang hapon ay puno ng pag-iyak at katahimikan sa silid. Ang mga bata ay walang kasiguruhan, ginagabayan lamang sila ni Lola sa bawat araw na tila walang hangganan ang paghihintay. Pinakamahirap siguro sa lahat ang paglalaro nang walang ngiti ni Mama, ang pagkain nang walang haplos ng kanyang pagmamahal. Ang mga ibon sa labas ay tila nakikiramay sa bawat pag-ikot ng orasan na sumasalamin sa walang katapusang paghihintay.

Habang lumilipas ang mga linggo, si Papa ay bumabalik-balik ang isip kung paano haharapin ito. May mga gabing hindi niya matiis ang kilig sa dibdib habang naglalakad sa bakuran, iniisip kung ano ang dapat niyang sabihin sa mga bata. Nililinis niya ang mga lumang laruan ni Mama na naiwan sa sala, umaasang isang araw ay maibabalik niya ang mundo sa dati. Ngunit walang nakatagong kasagutan sa bawat hawak niyang bagay. Ang simpleng tanong na “babalik ba si Mama?” ang nagiging huling pag-asa ng kanilang maliliit na puso.

Sa bawat gabi, umiikot sa isip ni Lola ang tanong na hindi niya asahang masasagot. Paano haharapin ang mga bata? Paano niya ipapaliwanag kung kailan matatapos ang lungkot? Bigla siyang nagiging matatag sa harap ng iba, ngunit tuwing nag-iisa, ang bigat ng awa at pag-iyak ay bumabalot sa kanyang dibdib. Habang natutulog ang mga bata, nakaupo siya sa gilid ng kama, pinipiga ang kanyang sariling dibdib, na parang nais kunin ang sakit at ipalipad na lamang kay Mama. Ngunit ang katotohanang walang mailap sa bawat gabi ay masakit—walang trabaho, walang lakas para magpatuloy nang tahimik.

Ang balita tungkol sa pagkawala ni Mama ay kumalat sa loob ng barangay na bilang isang trahedya na hindi inaasahan. May mga kapitbahay na nag-aalok ng tulong, may iba namang nagdadala ng pagkain at damit para sa mga bata. Ngunit sa kabila nito, hindi nawawala ang pakiramdam na parang salamin ng eurotiyang sakit ang bawat kilos—parang ang pagkawala ay sumiksik sa bawat sulok ng simpleng tahanan nila. Ang mga batang tanong kung bakit wala si Mama ay nagiging sakit sa bawat bibig.

Hindi nagtagal, dumating ang panahon ng kapistahan sa barangay, ngunit ang bahay ay hindi sumayaw sa saya. Ang mga ilaw at musika sa paligid ay pinili nilang iwasan. Wala ni isang ngiti ang lumabas sa labi ng mga bata ni Lola, tila ba hindi nila nakikita ang kulay ng parada. Sa halip, nakatitig sila sa eksena ng kanilang loob—isang inaasam na katapusan sa pangungulila. Si Papa, sa gitna ng civility ng selebrasyon, ay malayo ang tingin; hindi siya kasama sa ritmo ng kasiyahan, bagkus isang estranghero sa sariling tahanan.

Dumating din ang mga panahong tila ba aktibo si Mama sa panaginip. May mga sandali na nagising ang bunso, umiiyak dahil sa panaginip na naramdaman niyang yakap si Mama. Si Lola ay agad na inuunat ang kanyang bisig at pinapalakas ang loob ng bata na nagsabi lamang: “Baka mama lang natutulog.” Ngunit sa puso niya ay alam niya ang katotohanan—si Mama ay di na babalik, ngunit hindi niya matayang sabihing iyon sa kanya. Ang mga luhang hinawakan niya sa gilid ng kama ng bunso ay parang kabuuang sinasabi ang lahat ng hindi masabi sa salita.

Habang lumilipas ang panahon, bumalik si Papa mula sa biyahe. Hindi siya agad naglakad papasok; nanahimik muna siya at umaatras sa pintuan. Tahimik siyang naging saksi sa mundo ng kanilang pagdadalamhati. Muling binigti niya ang sandalyang pinipistahan ni Mama sa sala, paupo siya doon nang ilang minuto. Maya‑maya’y lumapit siya kay Lola at sa mga bata, tinanggap niya sila nang buong yakap, parang pinupunan ang kakulangan ng bawat araw na lumipas. Ngunit ang kanilang mata ay puno ng tila tanong—“Mama, nasaan ka na?”

Sa kanilang pagtutulungan, unti‑unting naisip ni Papa at Lola na kailangan ring magpatuloy para sa kinabukasan. Naramdaman niyang kailangang bumangon ang tahanan, kahit hindi pa kumpleto ang puso. Nagpanukala si Papa na gawing proyekto ng mga bata ang pagtatanim ng mga bulaklak sa bakuran—parang isang pangako na muling lilitaw ang magagandang alaala kasama ni Mama. Unang pagkakataon na nakangiti ang mga bata muling dahil may nangyayari sa kanilang paligid na hindi puro lungkot.

Ang katotohanan ay nananatili—si Mama ay wala na. Ganoon pa man, ang alaala at pagmamahal niya ay tila hindi kailanman mawawala. Sa bawat tanong na hindi masagot at bawat gabi na walang katiyakan, si Lola at Papa ay naging ilaw sa buhay ng mga bata. Alam nilang may mga gabi pa ring pagpigil, may mga luha pa ring hindi nabubura, ngunit dahil sa bawat hakbang nilang ginagawa—pagpatuloy para sa pamilya—kumikislap pa rin ang pag-asa.

Sa huli, ang kwento ng pamilya na inabandona si Mama nang walang paalam ay hindi lamang tungkol sa pagkawala, kundi sa matibay na paggising ng pangako, pananagutan, at pagmamahal na hindi humuhupa. Sa kabila ng tanong kung hindi ba sila sapat na mahal para bumalik si Mama, may lakas sa puso ni Papa at Lola na nagsasabing kakayanin nila—dahil sa likod ng sakit ay may pag-asa na unti-unting bumabalik. At kahit pa hindi sila nakakaranas ng dati pa ring yakap ni Mama, ang kanilang pagharap sa bawat araw ay patunay na ang pagmamahal ng isang ina ay nananatili sa bawat tibok ng puso—hindi dahil bumalik siya, kundi dahil hindi sila bumitaw sa isa’t isa.