Mainit na usapin ngayon ang panawagan ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. na huwag nang ituloy ng publiko ang planong malawakang rally sa darating na Nobyembre 30, 2025—isang kilos-protesta na layong kondenahin ang umano’y lumalalang katiwalian sa loob ng kanyang administrasyon. Sa isang press conference, diretsahan niyang sinabi na wala namang mangyayari sa mga rally at posibleng mauwi lang ang mga ito sa kaguluhan at pananakit.

“Wala namang mangyayari. May masasaktan lang,” ayon kay Marcos Jr. habang mariing pinayuhan ang mga mamamayan na huwag magpaloko sa mga “agitators” o mga taong umano’y sadyang manggugulo. Dagdag pa niya, may mga demonstrador daw na dumadalo sa mga rally na may dalang Molotov cocktail—isang senyales na hindi simpleng mapayapang kilos-protesta ang kanilang layunin.

PBBM: Huwag nang manggulo, wala ring patutunguhan
Ayon sa Pangulo, ang tanging ikinababahala niya ay ang mga grupong sinasabing may intensyong maghasik ng gulo. “We have a good idea who they are,” aniya. “Tanggalin niyo na sa isip ninyo ‘yan. Wala kayong mapapala diyan. Masasaktan lang kayo, pati mga pulis na wala namang kinalaman.”

Pinagtibay ni Marcos na ang mga pulis ay naroon lamang upang magpatupad ng kaayusan at hindi upang manakit ng mga mamamayan. Sa halip na sumama sa mga rally, hinikayat niya ang publiko na hintayin na lamang ang mga resulta ng imbestigasyon ng Integrity Commission for Investigations (ICI)—ang bagong ahensiyang nilikha ng Palasyo upang tumutok sa mga kaso ng katiwalian.

Ngunit ang tanong: Sino nga ba ang nakikinig pa?
Sa kabila ng panawagan ng Pangulo, tila hindi natitinag ang mga grupong nagsusulong ng “Massive Anti-Corruption Rally”. Ipinahayag ng ilang kongresista, aktibista, at maging mga dating opisyal ng militar at pulisya na tutuloy sila sa pagtitipon sa Bonifacio Day, bilang simbolo ng paninindigan laban sa umano’y kawalan ng aksyon ng gobyerno sa mga kontrobersiya ng korapsyon.

Ayon kay Caloocan Representative Edgar Erice, mismong ilang retired AFP at PNP generals ang nagpahayag ng kanilang intensyon na makiisa sa rally. “Naiinip na raw sila sa resulta ng imbestigasyon,” sabi ni Erice. Ilan sa mga binanggit na personalidad ay sina dating AFP Chief of Staff General Senga, dating PNP Chief General Sarmiento, at dating DILG official Eliseo Rio.

Ang mga dating opisyal umano ay labis na nadismaya sa kabagalan ng aksyon laban sa mga tiwaling proyekto, kabilang ang kontrobersyal na Ghost Flood Control Project, na sinasabing ginamit sa maanomalyang paggalaw ng pondo ng DPWH.

Rally ng mga dating opisyal, hindi ordinaryong kilos-protesta
Kung tutuusin, bihira ang ganitong pagkakataon kung saan mismong mga dating heneral ng AFP at PNP ay nagdedeklara ng pakikiisa sa isang rally laban sa gobyerno. Para sa ilan, ito ay senyales na lumalalim ang discontent o pagkadismaya sa loob ng mga institusyong dating tinitingala bilang haligi ng kaayusan.

Ipinahayag ng ilang political analysts na ang ganitong uri ng pagkilos ay dapat seryosohin, hindi basta-basta tinataboy. Dahil kung ang mga dati mismong nasa hanay ng kapangyarihan ay sumasali na sa mga rally, nangangahulugan ito ng pagnipis ng tiwala sa pamahalaan.

Ang galit ng taumbayan: hindi raw gawa-gawa
Para sa maraming mamamayan, hindi na raw sapat ang mga paliwanag at pangako ng gobyerno. Araw-araw, nararamdaman nila ang epekto ng katiwalian—mula sa kawalan ng maayos na flood control, kakulangan ng trabaho, hanggang sa pagtaas ng presyo ng bilihin.
Marami ang nagsasabing ang tunay na dahilan ng galit ng taumbayan ay hindi lang basta mga proyekto, kundi ang pakiramdam na tila walang pananagutan ang mga nasa itaas.

Ang ICI: Bagong ahensya, bagong pag-asa o bagong duda?
Sa kabilang banda, ipinagtanggol ni Pangulong Marcos Jr. ang pagkakatatag ng Integrity Commission for Investigations (ICI). Aniya, ito ang magiging pangunahing mekanismo ng administrasyon para masusing imbestigahan ang mga anomalya sa paggamit ng pondo ng gobyerno.

Gayunman, umani rin ito ng batikos mula sa ilang eksperto at mambabatas na nagsasabing maaaring labag sa Konstitusyon ang paglikha ng naturang komisyon. Ayon sa kanila, may mga umiiral na ahensyang may parehong mandato tulad ng Ombudsman at COA, kaya’t baka doble-dobleng proseso lang ito at magamit pa bilang political shield.

Pero depensa ng Pangulo, dumaan daw ito sa legal na pagsusuri bago itatag. “I’m very confident that we are on safe legal grounds,” aniya. “We consulted the best legal minds, and the opinions were favorable.”

Sa ngayon, aminado ang Pangulo na wala pa raw final budget para sa ICI dahil nasa proseso pa ito ng organisasyon at pagbuo ng mga departmentong tututok sa imbestigasyon, forensic accounting, at data analysis. Ngunit tiniyak niyang may sapat na pondo itong makukuha upang maisagawa ang kanilang mga gawain.

Rally vs. Reform: Dalawang Mukha ng Isang Bansa
Habang nananawagan si Marcos ng kapayapaan at tiwala sa proseso, ang kabilang panig naman ay naninindigang hindi na sapat ang mga pangakong “hintayin muna.” Para sa kanila, kung walang maipakitang agarang resulta ang gobyerno sa mga kasong may kinalaman sa katiwalian, kailangan itong harapin sa kalsada—sa pamamagitan ng mapayapang kilos-protesta.

Ngunit sa kabilang dako, marami rin ang nangangamba na baka masangkot na naman ang mga rally sa karahasan, lalo na kung papasukin ng mga “provocateurs” na binanggit ng Pangulo. Ang hamon ngayon ay kung paano mapapanatiling mapayapa ang ganitong mga pagkilos, habang pinangangalagaan ang karapatang magpahayag ng hinaing.

Sa huli, sino nga ba ang dapat makinig?
Ang mensahe ni PBBM ay malinaw—huwag na lang lumahok sa mga kilos-protesta at hayaang gumalaw ang gobyerno. Pero para sa mga mamamayan at dating opisyal na sawang makakita ng mga paulit-ulit na pangakong hindi natutupad, ang tanong ay simple: hanggang kailan kami maghihintay?

Nananatiling mainit ang usapan sa social media, at malamang na sa darating na Nobyembre 30, masasaksihan muli ng bansa kung alin ang mananaig—ang panawagan ng Palasyo para sa katahimikan, o ang sigaw ng bayan para sa hustisya.