Matapos ang ilang buwang imbestigasyon, tila papunta na sa mas seryosong yugto ang kontrobersyal na flood control project scandal na yumanig sa publiko. Ayon sa ulat mula sa Independent Commission for Infrastructure (ICI), inirekomenda na nitong sampahan ng kasong kriminal at administratibo ang ilang matataas na opisyal ng gobyerno—kabilang sina Senador Jinggoy Estrada at Senador Joel Villanueva.

Ang ulat na ito ay agad umani ng matinding reaksyon mula sa publiko. Marami ang nagsasabing “dapat may managot bago mag-Pasko,” habang ang iba naman ay nananawagang tiyakin muna ang katibayan ng kaso bago kumilos. Sa gitna ng mainit na usapan, nanatiling kalmado si Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., na nagsabing nauunawaan niya ang inis at pagkadismaya ng mga Pilipino, ngunit binigyang-diin niyang hindi dapat madaliin ang proseso ng imbestigasyon.

“Do you want to get it done quickly, or do you want to get it done right?” ito ang tahasang tanong ng Pangulo sa publiko, habang ipinaliwanag niyang mas mainam nang mabagal ngunit tiyak, kaysa mabilis ngunit sablay ang kaso.

Ang Pumutok na Balita

Base sa rekomendasyon ng ICI, bukod kina Estrada at Villanueva, kasama rin sa mga pinangalanan ang dating DPWH Undersecretary Roberto Bernardo, dating Bicol Representative Elizaldy Co, Commission on Audit (COA) Commissioner Mario Lipana, at dating Caloocan Representative Mitch Kahayon Uy.

Ang mga nabanggit na opisyal ay iniimbestigahan kaugnay ng umano’y pagtanggap ng suhol at kickback mula sa mga kontratista ng flood control projects sa iba’t ibang panig ng bansa. Ayon sa ICI Chairman Andres Reyz, may mga sinumpaang salaysay at dokumento na nagsasaad ng sistematikong “kickback scheme” sa loob ng DPWH.

Ipinadala na ng ICI sa Office of the Ombudsman ang mga dokumento at ebidensiya upang simulan ang pormal na proseso ng pagsasampa ng kaso. Sa ngayon, tinanggap na umano ng Ombudsman ang mga papeles para sa pagsusuri at pormal na aksyon.

Pagsabog ng Galit ng Publiko

Hindi maikakaila ang pag-init ng damdamin ng sambayanan. Sa mga social media platforms, kaliwa’t kanan ang panawagang “huwag hayaang makalusot ang mga tiwali.” Ang mga Pilipino, lalo na ang mga nasalanta ng baha sa mga nakaraang taon, ay tila sawang-sawa na sa paulit-ulit na pangako ng “malinis na pamahalaan.”

Para sa kanila, ang flood control projects ay simbolo ng pangako ng gobyerno na protektahan ang mga mamamayan laban sa sakuna—ngunit sa halip, ito umano ang naging gatasan ng ilang politiko at opisyal.

“Ang sakit isipin,” ani ng isang residente sa Bulacan. “Habang kami’y binabaha taon-taon, may mga taong kumikita sa proyekto dapat sana’y para sa amin.”

Maingat na Tugon ng Palasyo

Bagaman pinuri ng marami ang desisyon ng ICI na ihain na ang mga rekomendasyon, nananatiling maingat si Pangulong Marcos. Aniya, dapat tiyakin muna na matibay ang lahat ng ebidensya bago magsampa ng kaso upang hindi masayang ang proseso.

“Hindi ito pwedeng gawing parang ‘war on drugs’ na nagkaroon ng mga pagkakamali at kontrobersya,” pahayag ng Pangulo. “Kailangan natin ng hustisyang totoo—hindi basta mabilis, kundi tama.”

Ayon pa kay Marcos, araw-araw siyang nakakatanggap ng mga mensahe mula sa mga mamamayan na nananawagang may makulong na sa mga sangkot. Ngunit nanindigan siya na hindi dapat magpadalos-dalos sa pag-aresto hangga’t hindi kumpleto ang ebidensya.

Sino ang Mauunang Makukulong?

Sa kabila ng paalala ng Pangulo na maghinay-hinay, may mga ulat na nagsasabing posibleng may “mauunang makulong” habang nililitis ang kaso. Ito ay batay umano sa bigat ng ebidensiyang hawak ng ICI at sa posibleng paglabas ng mga warrant of arrest sa mga susunod na linggo.

Kung mangyayari ito, malaking dagok ito hindi lang sa mga mambabatas na sangkot kundi pati sa imahe ng Senado. Si Senador Jinggoy Estrada ay dati nang nasangkot sa kontrobersyal na pork barrel scam, habang si Senador Joel Villanueva naman ay kilala bilang isang “reformist senator” at dating pastor—kaya’t ikinagulat ng marami ang pagkakasama ng kanyang pangalan sa listahan.

Hanggang sa ngayon, parehong nananatiling tahimik ang dalawang senador sa isyung ito. Wala pang opisyal na pahayag mula sa kanilang mga kampo, ngunit inaasahang maglalabas sila ng kani-kanilang panig sa mga susunod na araw.

Wala Raw Kinikilingan ang Imbestigasyon

Isa sa mga binigyang-diin ng ICI ay ang pagiging “non-partisan” ng kanilang pagsisiyasat. Wala raw kulay politika ang mga isinagawang hakbang, at ang mga rekomendasyon ay batay lamang sa dokumentadong ebidensya.

“Ito ay hindi laban ng kulay. Ito ay laban ng tama laban sa mali,” ani Chairman Reyz. “May mga kakampi sa administrasyon, may mga mula sa oposisyon, pero pare-pareho silang pananagutin kapag may kasalanan.”

Sa ngayon, mahigit 2,000 bank accounts na konektado sa flood control projects ang na-freeze ng Anti-Money Laundering Council (AMLC). Gayunpaman, ayon sa ulat, nasa 300 lamang ang may sapat na ebidensya upang agad na makasuhan.

Huling Paalala ng Pangulo

Sa dulo, muling hiniling ni Pangulong Marcos sa publiko ang pag-unawa at pagtitiwala. “Naiintindihan ko ang pagkadismaya. Pero mas gugustuhin kong dahan-dahanin ito, kaysa magkamali at tuluyang makalusot ang mga may sala,” wika niya.

Maraming Pilipino ang umaasang ito na ang simula ng totoong pagbabago—na sa wakas, hindi lang mga maliliit na kawani ng gobyerno ang napaparusahan, kundi pati ang mga nasa matataas na posisyon.

Habang papalapit ang Pasko, iisa ang panalangin ng marami: na magkaroon ng katarungan, at na sa bagong taon, may mga tunay nang mananagot sa likod ng mga proyektong dapat sana’y nagligtas, ngunit tila naging simbolo ng pang-aabuso at katiwalian.