Sa loob lamang ng ilang araw, biglang uminit ang usapin kaugnay ng malawakang imbestigasyon sa maanomalyang flood control projects sa bansa. Isa-isang lumilitaw ang mga pangalan, isa-isang lumalabas ang mga warrant, at isa-isang nagkakagulatan ang publiko. Sa gitna ng lahat ng ito, dalawang personalidad ang pinakamalakas na pinag-uusapan: ang dating kongresista na si Zaldy Co at ang dating presidential spokesperson na si Harry Roque.

Ilang linggo nang nagbabantay ang taumbayan sa magiging aksyon ng pamahalaan, ngunit nitong mga nagdaang araw ay naglabasan na ang mga konkretong galaw. At mismong si Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. na ang nagkumpirma: may 17 indibidwal na pinangalangan at pinanagot sa kasong may kinalaman sa maanomalyang flood control projects.

Ayon sa Pangulo, hindi ito haka-haka o tsismis; may malinaw na ebidensyang iniharap ng Ombudsman, ng COA, at ng DPWH. Sa kaniyang video report, mariin niyang iginiit na hindi niya sisinuhin ang pag-aksyon: ang sinumang may sala ay haharap sa batas—kahit gaano pa sila kalaki, kasikat, o kaimpluwensiya.

Sa listahan ng mga may warrant of arrest, ang pangalan ni dating Ako Bicol Party-list Representative Zaldy Co ang isa sa pinakamalakas na tumatak sa publiko. At hindi nagtagal, agad naglunsad ng operasyon ang National Bureau of Investigation. Ilang oras matapos lumabas ang anunsyo, isang engineer mula sa DPWH—isa sa 17 target—ang agad na naaresto. Nang tanungin ng media kung bakit hindi na lamang siya sumuko, idinahilan niyang handa naman siya sana ngunit inunahan na siya ng NBI. Ngunit kapansin-pansin at hindi naiwasang itanong ang kanyang “burner SIM” at “burner phone,” na agad niya namang itinanggi na ginagamit ito para umiwas.

Habang mabilis ang aksyon sa Pilipinas, iba naman ang problema pagdating kay Zaldy Co dahil nasa ibang bansa umano ito. Dahil dito, naghahanda na ang NBI na magsumite ng request para sa Red Notice mula sa Interpol, isang hakbang na maglalagay kay Co sa international wanted list. Kapag naaprubahan ito, kahit anong bansa ang kaniyang pinupuntahan ay maaaring maging target ng koordinadong operasyon, at maaari siyang arestuhin para dalhin pabalik sa Pilipinas.

Pero kung mainit na ang pangalan ni Co, mas mainit ang usapin kapag si Harry Roque ang nababanggit.

Habang abala ang bansa sa pag-uusig ng kaso, si Roque naman ay nasa Netherlands—nagsasalita, nagra-rally, at ipinipilit ang kanyang panig sa iba’t ibang isyu. Ngunit ngayong may kinahaharap siyang mga kaso kabilang ang qualified human trafficking at inciting to sedition, ibang tono ang naririnig mula sa pamahalaan.

Ayon sa Presidential Anti-Organized Crime Commission, naghain na ang Pilipinas ng request para sa Interpol Red Notice laban kay Roque. Lalo pang umani ng ingay ang balita nang lumabas ang pahayag ni Senator Sherwin Gatchalian sa deliberasyon ng 2026 budget ng DOJ: maaari nang makansela ang passport ni Roque anumang oras.

Sa isang televised interview, depensang-depensa si Roque. Ipinunto niyang hindi siya dapat ituring na “fugitive from justice” dahil umalis daw siya ng Pilipinas bago pa man nagkaroon ng kaso laban sa kaniya, at isa raw siyang “asylum seeker” sa Netherlands. Giit pa niya, malinaw sa batas kung sino lamang ang maaaring ituring na fugitive, at hindi umano siya pasok sa depinisyong iyon.

Ngunit para sa marami, hindi sapat ang paliwanag na ito. Marami ang nagsasabing kahit pa wala siyang kaso nang umalis, ang katotohanang may warrant na siya ngayon ay hindi na mababago. Ang tanong ngayon: tutugon ba ang bansang Netherlands sa magiging galaw ng Interpol kung sakaling maaprubahan ang Red Notice?

Sa ngayon, nananatiling nakapending ang kaniyang asylum application. Ngunit kung kanselahin ang kaniyang passport, ibig sabihin ay hindi na siya makakabiyahe kahit saan. Mawawala ang kaniyang legal mobility, at posibleng mahirapan siyang umiwas sa mga galaw ng international authorities.

Kahit sa interview, kapansin-pansin ang pagtatanggol ni Roque sa sarili—mula sa passport law hanggang sa asylum rights. Ngunit marami ang nagdududa kung gaano kalakas ang kaniyang proteksyon, lalo’t hindi naman siya mamamayan ng bansang kinatatayuan niya. Sa mata ng iba, isa lamang siyang dayuhan na maaaring mapailalim sa batas ng host country kapag dumating ang utos mula sa international channels.

Samantala, tuloy ang trabaho ng NBI. Sa Lunes ay inaasahang pormal na ihahain ang request para sa Red Notice ni Zaldy Co. Kung sabay na umusad ang mga papeles laban kina Co at Roque, posibleng maging isa itong malaking banggaan ng batas, pulitika, at personal na naratibo na siguradong muling magpapainit sa diskusyon ng taumbayan.

Habang papalapit ang Pasko at Bagong Taon, marami ang nagtatanong: magkakaroon kaya ng bago, malaking development bago matapos ang taon? O mas lalo bang lalalim ang imbestigasyon at magbubukas pa ng iba pang personalidad na sangkot?

Sa ngayon, ang malinaw lamang ay ito: nagsimula na ang malawakang operasyon, at wala nang atrasan. Ang mga araw sa susunod na linggo ay magiging makabuluhan, maingay, at puno ng pagbabantay. At kung tama ang sinabi ng Pangulo—“ako ang nagsimula, ako ang magtatapos”—ibig sabihin ay hindi pa ito ang dulo, kundi simula pa lang ng mas matindi pang laban para panagutin ang dapat managot.