Sa gitna ng lalong umiinit na imbestigasyon sa bilyon-bilyong anomalya umano sa flood control projects, isang pangalan ang patuloy na nasa sentro ng kontrobersya: dating Bicol lawmaker Zaldy Co. Sa dami ng rebelasyon, paratang, at video na lumulutang online, lumalakas ang sigalot sa pagitan ni Co at Malacañang—at nitong mga nakaraang araw, personal nang nagsalita si Pangulong Ferdinand Marcos Jr. para tapusin ang usaping matagal nang umiikot sa espekulasyon.

Pero bago pa lumabas ang pahayag ng Pangulo, malaki na ang ingay na nililikha ng kaso. Mula sa operasyon ng CIDG at NBI, hanggang sa paglabas ng arrest warrants ng Sandiganbayan, mabilis ang naging takbo ng mga pangyayari. Labing-anim ang personalidad na isinangkot, kabilang ang ilang opisyal ng DPWH at mga industriya na konektado sa proyekto. Sunod-sunod ang pag-aresto, at sa loob lamang ng ilang araw, anim na katao ang agad na nadakip—karamihan ay nahuli sa operasyon habang ang iba ay kusang sumuko.

Sa kabilang banda, apat naman ang patuloy na tinutugis ng otoridad. Nasa abroad ang karamihan sa kanila; ilan ay agad nakipag-ugnayan sa embahada upang simulan ang repatriation. Ngunit isang pangalan ang hindi pa rin matagpuan saan mang panig ng mundo: si Zaldy Co. Ayon sa law enforcement, nananatili siyang “person at large,” pinaniniwalaang gumagamit ng ibang passport at posibleng nasa bansang walang extradition treaty sa Pilipinas.

Dito na umarangkada ang tanong: Bakit hanggang ngayon, hindi pa rin siya nahuhuli?

Sa mga lumabas na pahayag, ipinaliwanag ng mga opisyal na lumalabas na hindi Pilipinong pasaporte ang gamit ni Co, dahilan upang hindi agad ma-trace ang kanyang biyahe. Nauna nang naglabas ang Interpol ng Blue Notice bilang panimulang hakbang sa paghahanap. Ngayong may arrest warrant na, hindi malayong sundan ito ng Red Notice—isang mas mataas na alerto para sa international law enforcement.

Habang tumatakbo ang paghahanap sa dating mambabatas, mas tumitindi rin ang laban sa impormasyon. Kamakailan lang, naglabas si Co ng panibagong video na agad kumalat sa social media. Sa video, binitawan niya ang pinakamabigat niyang paratang: mahigit P56 bilyon daw ang naideliver niyang kickback umano kina Pangulong Marcos at House Speaker Martin Romualdez mula 2022 hanggang 2025. Ayon pa sa kanya, buwan-buwan ay may hinihinging P2 bilyon umano para sa “deliveries,” at kung minsan daw ay nadedelay siya, nagagalit pa raw ang Pangulo.

Kasabay ng akusasyong iyon, pinakita niya ang umano’y mga maleta kung saan dinedeliver ang pera—isang detalyeng binatikos ng marami dahil sa kadalasang pag-uulit nito sa kanyang mga naunang video.

Ngunit ang pinakamalaking butas sa kanyang pahayag? Ayon kay Co, hindi siya “nakinabang kahit piso.” Dumaan lang daw sa kanya ang bilyon-bilyong pera.

Ito ang puntong paulit-ulit na kinuwestyon ng publiko. Paano raw magiging posible na isang opisyal na hawak ang House Appropriations Committee—isang puwesto na may kabuuang kontrol at impormasyon sa malalaking budget allocations—ay magsasabing wala siyang natanggap kahit piso mula sa ganoong kalaking transaksyon? At bakit daw inuulit-ulit niya ang parehong kwento ngunit walang ibinibigay na bagong ebidensya?

Dito na pumasok ang matigas ngunit malinaw na pahayag ng Pangulo. Nang tanungin siya sa isang press conference tungkol sa mga akusasyon ni Co, diretsong sagot niya:

“Tingnan ninyo ang kalidad ng mga sinasabi niya. Kahit sino pwedeng mag-post ng kung anu-anong claims online. Pero kung gusto niyang maging makabuluhan ang mga sinasabi niya, umuwi siya rito. Harapin niya ang kaso. Ako hindi nagtatago. Kung may akusasyon siya, nandito ako. Ganun din sana siya.”

Malinaw ang mensahe: ang kredibilidad ay hindi nabubuo sa video. Nabubuo ito sa pagharap sa batas.

Sa kabila nito, lumalakas ang panawagan sa dating kongresista. Ayon sa mga tagasuporta niya, bakit daw hindi sagutin ng Palasyo ang mga detalye? Pero ayon naman sa administrasyon, bakit daw patuloy na umiwas si Co sa bansa kung talagang ang hangarin niya ay ilabas ang katotohanan?

Lumabas pa sa isang ulat na hinamon ng Pangulo si Co na umuwi at sabihin sa korte o sa Senado ang lahat ng alam niya—hindi sa social media. Dagdag pa ng mga opisyal, kung seryoso siyang whistleblower, dapat handa siyang ilahad ang kumpletong impormasyon, may dokumento man o wala, at dapat ay handa rin siyang akuin ang bahagi niyang kasalanan, gaya ng ginawa ng ilang testigo sa iba pang malalaking kaso.

Ngunit sa ngayon, wala pa rin. Walang kumpirmasyon kung uuwi ba si Co, kung may hawak ba talaga siyang ebidensya, o kung ang mga video ba niya ay bahagi lamang ng pagtatangkang ilihis ang atensyon mula sa kasong graft at malversation na hinaharap niya.

Habang humahaba ang diskusyon sa social media, mas lumalaki rin ang epekto sa publiko. Karamihan ay humihingi ng linaw. May ilan namang naniniwala kay Co, ngunit mas marami ang nagdududa, lalo na’t ang ilan sa kanyang pahayag ay mistulang inuulit lang ng paulit-ulit nang walang bagong detalye.

Sa gitna ng lahat ng ito, may isang bagay na malinaw para sa pamahalaan: hindi maaaring tumakbo habambuhay ang sinumang may kasong kinahaharap. Malinaw ang pahayag ng Department of the Interior and Local Government: “Kung kayo ay may warrant, kailangan ninyong sumuko. Lahat ng magtatangkang magtago o magtago sa mga akusado ay mananagot.”

Dahil dito, patuloy ang manhunt sa dating kongresista. Patuloy ding hinahanda ang mga legal na proseso para sa mga susunod na araw. At ayon sa mga opisyal, hindi pa ito ang huling kaso. Marami pang flood control projects ang iniimbestigahan, at marami pang posibleng masangkot.

Sa huli, ang tanong ay hindi na lamang kung may katotohanan ba ang mga paratang ni Co. Ang mas malaking tanong: handa ba siyang patunayan ito sa tamang lugar?

Sa ngayon, iisang hamon ang malinaw:
Umuwi. Humarap. Panindigan ang salita.
Dahil hanggang hindi niya iyon ginagawa, mananatiling tanong ang lahat ng kanyang akusasyon—at mananatiling malinaw ang desisyon ng gobyerno na ipatupad ang batas kahit sino pa ang tamaan.