Sa gitna ng patuloy na kampanya ng administrasyon laban sa katiwalian, isang malakas na pahayag ang binitawan ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. — isang babala laban sa mga tiwaling opisyal na umano’y sangkot sa maanomalyang flood control projects. Ayon sa mga lumabas na ulat, kabilang umano sa mga iniimbestigahan ng Independent Commission on Infrastructure (ICI) sina Senador Jinggoy Estrada at Senador Joel Villanueva.

Ang ICI, na pinamumunuan ni dating Supreme Court Justice Andres Ruiz Jr., ay nagrekomenda sa Office of the Ombudsman na sampahan ng mga kasong kriminal at administratibo ang ilang matataas na opisyal na nasasangkot sa umano’y “kickback scheme” sa flood control projects ng Department of Public Works and Highways (DPWH). Sa testimonya ng mga testigo, lumalabas na may mga proyekto umanong ginamit bilang “gatasan” — mga kontratang paulit-ulit na pinopondohan pero hindi naman natatapos o napapakinabangan ng publiko.

Sa kanyang pahayag, binigyang-diin ni Pangulong Marcos na bagaman nauunawaan niya ang galit at pagkadismaya ng publiko, kailangang pairalin pa rin ang due process. “Hindi puwedeng basta na lang tayo manghuli nang walang matibay na ebidensya,” ani ng Pangulo. “Kung madaliin natin nang walang sapat na basehan, baka makalusot lang ang mga may kasalanan dahil sa teknikalidad.”

Dagdag pa niya, “Alam naman natin kung sino ang mga ito. Pero hindi sapat na alam lang natin — kailangan patunayan natin ito sa korte. Isa lang ang pagkakataon natin para makamit ang hustisya. Kailangan tama, hindi lang basta mabilis.”

Ayon sa ICI report, may ilang contractor na umamin sa ilalim ng oath na nagbibigay umano sila ng porsyento sa ilang opisyal kapalit ng mabilis na pag-apruba ng proyekto. Sa ilang pagkakataon, pinipilit pa raw silang magtaas ng halaga ng proyekto upang may mapaghatian ang mga kasabwat sa loob ng gobyerno.

Isa sa mga lumabas na detalye sa imbestigasyon ay ang pagkakaroon ng “ghost projects” — mga flood control structures na aprubado sa papel, may pondo, ngunit hindi kailanman itinayo. Ang ilang proyekto ay doble-dobleng binayaran ng pamahalaan sa magkaibang taon ng badyet.

Habang patuloy ang imbestigasyon, marami ang humihiling ng agarang aksyon laban sa mga mambabatas na sangkot. Sa social media, umalingawngaw ang panawagan ng mga mamamayan: “Ibalik ang ninakaw na pera ng bayan.”

Ngunit para kay PBBM, hindi sapat ang emosyon. Kailangan daw tiyakin ng gobyerno na makukulong ang tunay na may sala at hindi makakalusot dahil lamang sa kakulangan ng ebidensya. “Ayokong marinig na may nagnakaw ng bilyon-bilyon at nakalaya lang dahil mali ang proseso,” dagdag niya.

Ayon pa sa Pangulo, hindi siya makikialam sa takbo ng imbestigasyon. “Independent ang ICI. Hindi ako puwedeng manghimasok. Binibigyan natin sila ng pondo, pero hindi ng utos,” paliwanag niya. “Gusto kong makita ng taong-bayan na patas ang proseso, kahit sino pa ang kasangkot.”

Samantala, tumanggi munang magbigay ng komento ang mga kampo nina Estrada at Villanueva habang hindi pa nailalabas ang opisyal na kopya ng reklamo. Ngunit sa mga nakaraang panayam, iginiit ng dalawang senador na malinis ang kanilang pangalan at handa silang harapin ang anumang imbestigasyon.

Para sa ilang eksperto, ang hakbang na ito ng administrasyon ay isang makasaysayang pagkakataon upang ipakita na walang sinuman ang higit sa batas. “Kung mapatutunayan ang mga paratang, ito ay magiging malakas na mensahe laban sa katiwalian sa loob ng pamahalaan,” ayon kay Prof. Maricel Dela Cruz, isang political analyst. “Ngunit kung mabibigo ang kaso dahil sa kakulangan ng ebidensya, mawawala rin ang kredibilidad ng kampanya laban sa korapsyon.”

Sa kabila ng lahat, nanindigan si PBBM na hindi siya titigil hangga’t hindi napapanagot ang mga sangkot. “Maghintay lang ang taumbayan. Gagawin natin ito nang tama. Hindi tayo pwedeng magkamali. Isa lang ang pagkakataon natin na maipakita na seryoso ang gobyerno sa paglaban sa katiwalian,” aniya.

Habang papalapit ang pagdinig ng Ombudsman, mas lalong umiinit ang usapin. Marami ang umaasang magsisilbi itong babala sa lahat ng opisyal ng gobyerno — na sa ilalim ng kasalukuyang administrasyon, ang mga kabiguan ng nakaraan ay hindi na mauulit.

Ang katanungan ngayon: makakamit nga ba ng taumbayan ang hustisyang matagal nang hinihintay? O mauuwi rin ba ito sa isa na namang kasong malalalim ang ugat, ngunit mababaw ang kahihinatnan?