Sa nakalipas na linggo, muling umanib ang publiko sa isang pasabog na ulat mula sa Senado at mga lokal na pahayagan tungkol sa umano’y malawakang korupsyon sa DPWH, na naglalagay sa spotlight ang mga malalaking pangalan sa gobyerno. Ang sentrong testigo sa isyung ito ay si dating Undersecretary Roberto Bernardo, na nagbigay ng detalyadong paglalahad sa tinatawag niyang “blueprint ng korupsyon,” kung saan ang pondo ng bansa ay minamanobra at pinapasa sa piling contractor na may koneksyon sa kapangyarihan.

Ang Testimonya ni Bernardo: Pondo, Personal na Dinadala
Ayon kay Bernardo, isa sa mga pangunahing tauhan sa likod ng umano’y manipuladong budget ay si dating Undersecretary Maria Catalina Cabral. Sa kanyang paglalahad, si Cabral umano ang may hawak sa pormula ng National Expenditure Program (NEP), kung saan siya lamang ang nakakaalam kung aling distrito ang makakakuha ng mas malaking alokasyon. Bukod dito, inamin ni Bernardo na personal niyang naihatid ang mga halagang aabot sa Php5 hanggang 10 milyon kay Cabral sa iba’t ibang lokasyon, kabilang ang Tatalon, Quezon City.

Hindi rin nakaligtas sa testimonya ang dating Secretary Manuel Bunuan at dating Senator Mark Villar, na umano’y nakinabang sa bahagi ng kickback mula sa mga proyekto. Sa ilalim ng sistemang ito, tinatayang may 15% na commitment fee para sa bawat proyekto, kung saan 75% napupunta kay Bunuan at ang natitirang 25% kay Bernardo. Sa panahon ni Villar, mas mababa ang porsyento, 10%, at ito’y hinati sa pagitan ng senador at ni Cabral.

Pattern ng Contractor of Choice sa Palawan
Habang lumalalim ang imbestigasyon, lumitaw ang detalye ng mga contractor sa Palawan na tila paborito sa proyekto ng DPWH. Ang Otagon Concrete Solutions, Wawa Builders, at EMAC Builders ay biglang nakakuha ng multimillion at bilyong kontrata, kahit na dati ay may record ng delayed projects at operational issues. Ang eksaktong timing ng pagbangon ng mga kumpanyang ito ay kasabay ng pagkakahawak ni House Speaker Martin Romaldes sa first at third districts ng Palawan.

Isang dokumento mula sa Securities and Exchange Commission noong 2024 ay nagpakita na ang chairman at CEO ng Otagon ay si Norman Vincent Bungubong, dating executive assistant ni Romaldes noong 2022. Bagaman mariing itinanggi ng kampo ni Romaldes ang anumang koneksyon, malinaw na ang pattern ng pagkakaloob ng proyekto ay sumusunod sa detalyadong system na inilarawan ni Bernardo—isang blueprint ng “Contractor of Choice.”

Ang Hinaharap: Part 4 at Part 5 ng Exposé
Hindi pa rito nagtatapos ang kwento. Ayon sa abogado ni Zaldiko, si Attorney Ruy Ronda, may hawak silang ebidensya na higit pa sa sapat upang patunayan ang partisipasyon ng iba pang malalaking pangalan sa gobyerno. May mga dokumento, video, at resibo na magpapatunay sa kanilang claims. Lumilitaw na hindi pa lahat ng pangalan ay nailalantad, at posibleng may part 4 at part 5 pa na ihahayag sa publiko.

Sa puntong ito, malinaw na ang tatlong lumabas na video at testimonya ni Bernardo ay bahagi lamang ng mas malaking puzzle. Hindi hiwa-hiwalay ang mga iskandalo; ito ay magkakaugnay na nagpapakita kung paano umiikot ang pondo sa mga piling kamay at konektado sa kapangyarihan. Ang malaking tanong sa publiko ngayon: hanggang saan aabot ang laglagan, at sino sa huli ang mananagot para sa bilyon-bilyong pisong pondo ng bayan?

Ang buong sitwasyon ay nagpapakita ng isang sistemang bulok at masalimuot, na hanggang ngayon ay patuloy pang iniimbestigahan ng Senado. Ang bawat bagong impormasyon ay nagbibigay linaw sa mga pattern ng anomalya sa DPWH at sa mga piling kontraktor sa Palawan, habang ang iba pang mga sangkot ay patuloy na nakatago sa anino.

Sa huli, ang isyung ito ay hindi lamang kwento ng korupsyon; ito ay paalala kung paano ang kapangyarihan at pera ay maaaring magdulot ng pinsala sa integridad ng gobyerno at tiwala ng mamamayan. Habang inaabangan ang mga susunod na hakbang ng Senado at DOJ, nananatili ang matinding interes ng publiko sa bawat bagong rebelasyon na lumalabas.