Isang napakalaking bomba ang ibinato ng Independent Commission on Infrastructure (ICI) nang ideklara nitong tatlong senador ang posibleng kasunod sa mga kasong kriminal at administratibo dahil sa diumano’y katiwalian sa flood control projects. Kasabay nito, lumalalim ang imbestigasyon sa likod ng mga kontrata at ghost projects — at para sa gobyerno, malinaw: dapat may managot at maharap sa hustisya bago mag-Pasko.

Ano ang Ipinahayag ng ICI?

Sa isang press conference, inihayag ng ICI na may malalaking bagong ebidensiya silang natuklasan. Isa sa pinakabigat: ghost project sa Hagonoy, Bulacan. Ayon sa Commission on Audit (COA), nagkansela man ang proyekto sa papel ngunit nakalabas pa rin ang buong pagbabayad sa kontratang “Darcy and Anna Builders and Trading Inc.” — kahit walang aktwal na structure na naitayo. Dahil dito, tinukoy ng ICI ang posibleng paglabag sa Antigraft and Corrupt Practices Act, malversation, at pagpapalsipika.

Kasama sa iniimbestigahang mga indibidwal sina dating DPW Secretary Manuel Bonuan, sina Roberto Bernardo at Maria Catalina Cabral, pati na ang ilang mga engineer na tumanggap ng kontrata. Pero ang pinakamalaking pasabog: hinayag na ng ICI sa darating na linggo ay magsusumite sila ng pormal na kaso laban sa tatlong senador na ngayon ay nilaang idinadawit — bukod sa mga naunang nabanggit na sina Senator Jingoy Estrada at Senator Joel Villanueva.

Matinding Pagkilos ng Gobyerno

Hindi basta-basta ang tugon ng pamahalaan sa mga rebelasyon. Pinangunahan ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. ang isang high command conference, kung saan nagtipon ang ICI, Ombudsman, DOJ, NBI, DPW, PNP, at AFP para isulong ang isang “unified action plan.” Walang ibang direksyon kundi ang paghahabulin ng mga sangkot sa anomalya.

Ayon sa pangulo, malinaw ang tatlong prayoridad ng gobyerno ngayon: ikulong ang may sala, bawiin ang perang ninakaw, at magpatupad ng reporma upang hindi maulit ang pagnanakaw sa ulan at baha.

Sa isang mapangahas na pahayag, sinabi ni Marcos na marami sa mga idinadawit ay maaaring makulong bago mag-Pasko. “Wala silang Merry Christmas,” ayon sa kanya, na malinaw na ipinapakita ang determinasyon ng pamahalaan.

Saan Dala ang Imbestigasyon Ngayon?

Ayon sa ICI, mula sa 421 proyekto nilang nire-review, may 80 na babantayang proyekto dahil ito ay konektado sa mga malaking kontraktors na unang pinangalanan na ng pangulo. Sinisilip din nila ang mga proyekto sa Cebu, Ilocos, at iba pang rehiyon kung saan may alegasyon ng anomalya sa flood control. Layunin nilang makita kung ang aktwal na implementasyon ay tugma sa mga kontratang nakalagay sa papel.

Hindi rin pinapalampas ang dokumentasyon. Gamit ang “sapina power,” kasama ang NBI at CIDG, ay kinakalap na ng ICI ang bid documents, kontrata, at iba pang record para patibayin ang kanilang kaso.

Babala mula sa Kataas-taasang Himagsikan

Ang pahayag ni DPW Secretary Vince Dizon ay tila katuparan ng babala: may apat na indibidwal na inaasahang madedetine bago mag-Pasko kaugnay sa anomalya sa Bulacan at Mindoro. Kaugnay ito sa kaso sa Hagonoy at iba pang proyekto sa Oriental Mindoro na kinasasangkutan ng dating mambabatas at mga engineer.

Kasabay nito, lumalawak ang pagsisiyasat sa buong bansa — hindi lang sa Luzon kundi pati sa Visayas at iba pang lugar na may historical na problema sa flood control.

Ano ang Ibig Sabihin Nito para sa Bansa?

Hindi lamang simpleng kaso ito ng katiwalian. Para sa marami, isang simbolo ito ng malalim na sugat ng sistema: ang paggamit ng pampublikong pondo para sa personal na kapakinabangan, kahit sa gitna ng pangangailangan ng bayan para sa proteksyon laban sa baha. Ang “ghost project” ay hindi lamang kuwento sa papel — ito ay potensyal na nagdulot ng tunay na pinsala sa bayan.

At sa pagpapatupad ngayon ng isang malawakang imbestigasyon, malinaw na may direksyon ang gobyerno: hustisya at pananagutan.

Pag-asa o Takot?

Habang may determinasyon ang administrasyon, may ilang tanong na patuloy bumabalot sa isyu: maayos ba ang proseso ng pag-iimbestiga? Maaabot ba talagang hustisya ang mga “malalaking isda”? At higit sa lahat, may kakayahan ba ang sistema na masugpo ang ugat ng malawakang korapsyon?

Para sa marami, ito na ang pagkakataon. Isang pagkakataon para makita kung totoong seryoso ang gobyerno sa laban kontra katiwalian — kung kaya nilang panagutin ang may sala at ibalik ang tiwala ng bayan sa sistema.

Ngunit para sa iba, may agam-agam: baka may ilan pa na makakalusot. At kung mangyari iyon, magiging tuntungan ang usaping ito sa masa, hanggang sa muli itong maging parte ng kasaysayan ng hindi natupad na pangako.