Manila, Philippines — Isang mainit na usapin ang muling yumanig sa mundo ng pulitika matapos masangkot sa kontrobersyal na flood control anomaly ang pangalan ni Vice President Sara Duterte. Sa gitna ng patuloy na imbestigasyon ng gobyerno sa umano’y multi-bilyong pisong ghost projects sa ilalim ng Department of Public Works and Highways (DPWH), tila hindi na maikakaila na lumalapit na ang apoy sa mga makapangyarihang pangalan — kabilang na ang anak ng dating Pangulo.

Sa gitna ng tensyon at haka-haka, biglaang umamin si VP Sara na nakatanggap siya ng P30 milyon mula sa isang kaibigang contractor — isang pahayag na umalingawngaw sa social media at sa loob ng gobyerno. Para sa marami, ang ganitong hakbang ay tila pagtatangkang mauna sa paglalabas ng kanyang pangalan sa isinasagawang imbestigasyon, upang ma-frame ito na tila “inaatake” lamang siya dahil sa koneksyon niya kay dating Pangulong Rodrigo Duterte at Senador Bong Go.

Ngunit ang mas lalong nakakabahala ay ang pagkakadawit ng buong Duterte network sa flood control controversy. Ayon sa testimonya ng mag-asawang Discaya — na sinasabing mga “flood control royalties” — nagsimula umano ang kanilang pagkamal ng bilyon-bilyong piso sa mga proyekto ng DPWH noong taong 2016. At sino nga ba ang kalihim ng DPWH noong panahong iyon? Walang iba kundi si Mark Villar, ang itinalaga ni Pangulong Rodrigo Duterte mismo.

Kasabay ng pagsabog ng isyung ito, ipinangako naman ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. na paiigtingin ang transparency. Sa kauna-unahang pagkakataon sa kasaysayan ng bansa, ila-live stream ang buong bicameral conference committee deliberations para sa proposed ₱6.793 trillion national budget para sa taong 2026. Ang hakbang na ito ay upang masiguro raw na walang tagong insertions o dagdag-bawas sa budget na hindi alam ng taumbayan.

“Kung may insertions man, makikita natin kung sino ang naglagay at sino ang nagpanukala,” ani Marcos sa kanyang pahayag. Sa likod ng kanyang matatag na paninindigan ay ang lumalawak na pressure para tuparin ang pangakong “walang sinisino” sa mga isinasagawang imbestigasyon. At kung mapapatunayan ngang may kaugnayan sina VP Sara, dating Pangulong Duterte, at iba pang matataas na opisyal sa anomalya, inaasahan ng publiko ang patas at patas lamang na pagtrato sa kanila.

Nang tanungin ang Bise Presidente tungkol sa isyu, sinabi niyang, “Naniniwala ako na susubukan nilang iugnay kami ng aking ama dahil kay Senador Bong Go… Para bang ako, si PRD, at si Senator Bong Go ay magkakabit sa isang kwento na sinusubukang buuin ng mga kritiko.” Ngunit agad din niyang iginiit na walang kahit anong flood control project sa Office of the Vice President (OVP) o sa Department of Education noong siya pa ang kalihim ng kagawaran.

“Unang-una, wala namang flood control projects sa OVP o DepEd. Wala talaga,” sagot niya, sabay sabing ginagamit lamang ang pangalan niya sa isang kwento para gawing makapangyarihan ang narrative ng imbestigasyon.

Ngunit ang tanong ng maraming Pilipino: Kung wala nga siyang direktang kinalaman, bakit tila minadali ang pag-amin sa donasyon? At bakit ngayon pa ito inamin, sa gitna ng paglalantad ng mga pangalan ng mga sangkot sa mga proyekto mula pa noong administrasyong Duterte?

Ayon sa Independent Commission for Infrastructure (ICI) at sa Anti-Money Laundering Council (AMLC), nasa 164 na bank accounts mula sa 15 bangko ang may kabuuang inflow na umabot ng P8.2 bilyon mula taong 2016 hanggang 2025, pawang konektado umano sa mga flood control transactions ng mag-asawang Discaya. May ulat pa na maaaring umabot ito ng higit P100 bilyon kapag naisama ang iba pang account at assets na kasalukuyang iniimbestigahan.

Lumalabas rin na ang diskarteng ginamit sa flood control scam ay hindi lamang confined sa iisang kulay ng politika. Mula pula, dilaw, hanggang sa mga kakampi ng administrasyon — maraming pangalan na raw ang nasasangkot. May mga banggit na sina Senador Jinggoy Estrada, Joel Villanueva, at Chiz Escudero ay kabilang din sa mga isinasailalim sa pagsisiyasat.

Kaya’t para sa marami, ang pagsangkot kay VP Sara ay hindi na nakagugulat. Hindi raw ito simpleng isyu ng pulitika — ito ay salamin ng mas malalim na ugat ng katiwalian sa sistemang matagal nang pinapakinabangan ng ilan sa likod ng pangakong serbisyo sa bayan.

Ang kaso ng flood control anomaly ay maaaring maging litmus test ng tunay na “walang sinisino” na imbestigasyon sa ilalim ng administrasyong Marcos. Kung madidiin ang mga makapangyarihan, lalo na ang mga dating kaalyado at kapartido, ito ay magiging makasaysayang hakbang patungo sa tunay na pagbabago. Ngunit kung mauwi lang rin ito sa media exposure na walang kongkretong resulta, mananatiling tanong sa bawat Pilipino kung may pag-asa pa ba talaga para sa hustisya sa bansang ito.