Matapos pumutok ang kontrobersyal na flood control scandal na kinasasangkutan umano ng ilang politiko, kontratista, at opisyal ng gobyerno, isang malinaw na pahayag ang binitiwan ng Department of the Interior and Local Government (DILG): wala nang espesyal na trato sa mga makukulong, kahit pa sila ay kilalang personalidad o mataas na opisyal ng pamahalaan.

Sa ginawang inspeksyon ng DILG at ng Independent Commission for Infrastructure (ICI) sa bagong pasilidad ng Quezon City Jail extension sa Payatas, tiniyak ni Interior Secretary John Vic Remulla na pantay-pantay ang trato sa lahat ng makukulong na may kinalaman sa umano’y anomalya sa flood control projects. “Walang VIP treatment dito. Kung sino ka man, kung ano man ang posisyon mo, bilanggo ka pa rin kapag napatunayan kang may sala,” madiing pahayag ni Remulla.

Walang Palusot, Walang Hospital Arrest

Isa sa mga naging pangunahing isyu sa mga nakaraang kaso laban sa mga politiko ay ang umano’y “special treatment” na ibinibigay sa kanila sa loob ng kulungan—kabilang ang mas komportableng selda, mas magandang pasilidad, at minsan pa’y hospital arrest dahil sa diumano’y mga karamdaman.

Ngunit ayon kay Remulla, hindi na ito mauulit. Sa Payatas facility, may nakahandang infirmary at sariling ospital na may kumpletong kagamitan. “Lahat ng kailangan para sa kalusugan ay nandito na. Kung kailangan ng dialysis o heart monitoring, nandiyan ang mga makina. Walang dahilan para humingi ng hospital arrest,” paliwanag ng kalihim.

Inihanda na rin umano ang Payatas General Hospital na magsisilbing pangunahing medical center ng mga makukulong na opisyal. Ito ay upang maiwasan ang mga pagdahilan ng sakit na madalas ginagamit bilang palusot para makalabas ng kulungan. “Wala nang St. Luke’s o Makati Med para sa mga special request. Dito mismo sa kulungan sila gagamutin,” dagdag ni Remulla.

Paalala kay Jinggoy Estrada: Wala nang “Crame Suite”

Bukod sa mga kontratista at opisyal, isa sa mga pangalan na muling binanggit sa isyu ay si Senador Jinggoy Estrada, na dati nang nakulong dahil sa kasong plunder kaugnay ng pork barrel scam. Marami ang nakapansin noon na tila “VIP” ang trato sa kanya at kay Senador Bong Revilla habang nakakulong sa Camp Crame—may kanya-kanyang kwarto, may TV, at tila hindi ramdam ang buhay sa loob ng karaniwang kulungan.

Ngunit ayon sa DILG, kung sakaling mapatunayang may pananagutan si Estrada o sinumang politiko sa bagong flood control scam, ibang klaseng kulungan na ang kanilang haharapin ngayon. “Dito sa Payatas, walang private room. Lahat magkakasama. Rehas, hindi suite. Kung gusto nilang maranasan ang tunay na pagkakakulong, eto na ‘yon,” ayon sa isang opisyal ng ICI na kasama sa inspeksyon.

Ang bagong kulungan ay may kakayahang tumanggap ng hanggang 5,000 preso. Sa unang batch pa lamang ng mga posibleng makasuhan, nasa mahigit 200 indibidwal na ang tinitingnan—kabilang ang ilang contractor, engineer, at mga lokal na opisyal na umano’y sangkot sa anomalya.

Ombudsman: 60 Araw Lang, Hindi Dalawang Taon

Ayon naman kay Ombudsman Jesus Crispin Remulla, pinaigting na ang proseso ng paghahain ng mga kaso laban sa mga sangkot. Kung dati ay umaabot ng dalawa hanggang tatlong taon bago makasuhan, ngayon ay target nilang magsampa ng reklamo sa loob lamang ng 60 araw.

“Hindi na puwedeng patagalin. Ang taumbayan ay naghihintay ng hustisya. Kung may sapat na ebidensya, agad nating ihahain ang kaso sa Sandiganbayan,” ani Remulla.

Dagdag pa niya, nakikipag-ugnayan na sila sa hudikatura para mas mapabilis ang pagdinig at maiwasan ang mga delay. “Ayaw na nating maulit ang mga kasong inaabot ng dekada bago maramdaman ng publiko ang hustisya,” dagdag pa niya.

Transparency at Public Hearing

Bilang tugon sa panawagan ng publiko, inihayag din ng ICI na magkakaroon ng live streaming ng mga imbestigasyon sa mga susunod na buwan upang makita ng taumbayan kung paano isinasagawa ang mga pagtatanong at pagbusisi sa mga ebidensya.

“Gusto namin ng transparency. Ang mamamayan ay may karapatang malaman kung paano ginugugol ang pera ng bayan at kung sino ang mga dapat managot,” pahayag ni ICI Commissioner Rogelio Singson.

Gayunman, nilinaw din niya na nakadepende pa rin sa Sandiganbayan kung kailan magsisimula ang aktwal na paglabas ng mga warrant of arrest. “Kami ay nag-iimbestiga lamang. Ang korte pa rin ang magpapasya kung sino ang dapat arestuhin,” paliwanag niya.

Galit ng Publiko: “Sobra na ang Pagnanakaw!”

Hindi rin napigilan ng ilang grupo ng mamamayan ang magprotesta sa labas ng opisina ng ICI. Ang kanilang panawagan: agarang hustisya at panagutin ang lahat ng sangkot sa flood control scam.

Ayon sa mga nagprotesta, nakakainis na raw na sa bawat proyekto ng gobyerno, tila may bahid ng katiwalian. “Bawat baha, bawat sirang kalsada—may mga bulsa na kumikita. Tama na!” sigaw ng isa sa mga demonstrador.

Pagtatapos

Habang nagpapatuloy ang imbestigasyon, nananatiling mataas ang expectation ng taumbayan na tuluyan nang mapanagot ang mga sangkot—politiko man, kontratista, o opisyal ng gobyerno.

Ngunit higit sa lahat, ipinapakita ng mga hakbang ng DILG at Ombudsman na nagbabago na ang sistema—mula sa VIP treatment tungo sa pantay na hustisya.

Kung totoo ang sinabi ni Secretary Remulla na “lahat ng kulungan ay pare-pareho,” marahil ito na ang simula ng pagbabalik ng tiwala ng publiko sa hustisya. At kung sakaling totoo nga ang sabi ng marami na “bilog ang mundo,” baka sa pagkakataong ito, maranasan na rin ng mga makapangyarihan ang tunay na buhay sa likod ng rehas.