Sa patuloy na pag-iinit ng pulitika sa bansa, muling umalingawngaw ang pangalan ni dating House Appropriations Committee Chairman Zaldy Co matapos niyang maglabas ng serye ng mabibigat na paratang laban kay Pangulong Ferdinand Marcos Jr. at dating House Speaker Martin Romualdez. Sa isang bagong video statement, mariing iginiit ni Co na siya umano ang naging “daan” ng bilyon-bilyong pisong pera na ipinapadala raw sa dalawang pinakamakapangyarihang tao sa Kamara at Malacañang.

Sa gitna ng mga imbestigasyon, tensyon sa Kongreso, at magkakasalungat na pahayag mula sa iba’t ibang opisyal, pinili ni Co na maglahad ng mas detalyadong salaysay—kasama ang mga petsa, lugar at karakter sa likod ng umano’y sistemang naganap mula 2022 hanggang 2025. Ayon sa kanya, hindi lamang ito simpleng intriga. Ito raw ay “katotohanang pilit siyang pinatatahimik,” at aniya pa, may umano’y banta sa kanyang buhay kaya hindi siya makauwi sa Pilipinas.

Ang Simula ng Kwento

Bago pa ganap na maupo sa kanyang posisyon noong 2022, sinabi ni Co na may direktang bilin na agad si Speaker Martin Romualdez: kailangang makapag-deliver siya ng P2 bilyon kada buwan. Hindi raw niya inaasahan ang ganitong laki ng hinihinging halaga, pero iginiit niyang mismong si Romualdez ang naglatag ng patakaran.

Makalipas lamang ang ilang araw, lumitaw ang susunod na karakter sa kanyang kuwento—si DPWH District Engineer Henry Alcantara. Sa isang meeting umano na pinapunta pa sa opisina ni Co sa Batasan, inilahad ni Alcantara ang umano’y hatian sa mga proyektong dadaan sa kanila: 22% kay Speaker Romualdez, 2% kay Yusof Bernardo, at 1% para sa kanya. Dito raw nagsimula ang tinatawag na “deliveries.”

Ayon kay Co, ang sistemang ito ay naging tuloy-tuloy mula 2022 hanggang 2025. Ang pera raw na kinokolekta mula sa DPWH projects ay pinadadala sa kanyang team, na siya namang nagsusumite ng maleta-maleta ng salapi sa tirahan ni Romualdez.

Paano Umano Gumagana ang “Delivery System”

Sa kanyang salaysay, malinaw ang detalye:
– ang pera ay minsan dinadala sa bahay niya sa Valle Verde
– minsan naman sa parking area sa BGC
– pagkatapos ay inaayos ng kanyang staff na sina Paul at Mark
– at ipinadadala sa tauhan ni Romualdez na si Joselyn Sireno

Isa raw sa regular na destinasyon ng cash deliveries ay ang North Forbes Park, sa bahay ni Romualdez. Nang lumipat umano ito sa Nara Street, South Forbes, doon na raw nakalaan ang daloy ng pera. Hindi raw siya mismo ang nagdadala—maliban sa mga pagkakataong inutusan—pero siya ang “nagkokompirma” sa bawat padala.

Sa kabuuan, ayon kay Co, umabot sa mahigit P55 bilyon ang naihatid sa bahay ni Speaker Romualdez sa loob ng tatlong taon.

“Hati raw sila ng Pangulo”—Ayon kay Co

Ang pinakamabigat na bahagi ng kanyang salaysay ay ang umano’y direktang pahayag ni Romualdez na ang perang dinadala kay Speaker ay “hati” raw nila ng Pangulo. Ang claim na ito ang nagdulot ng pinaka-malaking alon sa publiko, lalo pa’t kaakibat nito ay babala ni Co na pinapalabas umano siyang terorista para hindi na siya makabalik ng Pilipinas.

Hindi pa rito nagtatapos. Ayon kay Co, ang P56 bilyon na lumabas at dumaan sa kanya ay hiwalay pa sa mga sinasabing budget insertions sa 2025 at 2026—kabilang ang P50 bilyon na umano’y personal na request ng Pangulo, at ang P97 bilyong flood control insertion sa susunod na taon.

Ang “Tamarin Operations”

Noong Nobyembre 2024, ayon kay Co, nagsimulang magreklamo diumano si Speaker Romualdez dahil “nagagalit daw ang Pangulo.” Ang dahilan: wala raw natatanggap na remittance.

Isinunod niya ang panibagong utos, ayon kay Co—magdeliver ng P1 bilyon para kay Pangulong Marcos. Ayon sa kanya, si Yusek Jojo Cadis ang naging contact person ng pangulo.

Sa salaysay ni Co:
– Noong December 2, 2024, nag-deliver siya ng P200 million sa bahay sa 30 Tamarin Street
– Noong December 5, 2024, nagdala siya ng P800 million sa parehong tirahan
– Ang P1 bilyon daw na ito ay dinala pa-kaliwa’t kanan, hanggang makarating sa bahay ng Presidente

Ang pinakamatingkad na pahayag:
Ayon kay Co, si Speaker Romualdez umano ang nagsabi sa kanya na ang bahay sa Tamarin Street ay binili raw “para sa bagsakan at imbakan ng pera” na para sa Pangulo.

Ang Kabuuang Halaga

Ayon kay Co, ang total amount mula 2022 hanggang 2025 na ipinadala daw niya ay umabot sa P56 bilyon. At sa kabila nito, sinabi niyang ipinagtataka niya kung bakit may galit pa raw si Pangulong Marcos sa huli.

Ano ang Kahalagahan ng mga Paratang na Ito?

Kung susuriin, ang mga ikinuwento ni Co ay hindi karaniwang reklamo o intriga. Ito ay mabibigat, tiyak ang detalye, at may malinaw na pagkakasangkot ng pangalan, petsa, bahay, at mga tauhan. Ngunit malinaw ding lahat ng ito ay umiikot sa kanyang salaysay; walang independiyenteng kumpirmasyon mula sa mga taong kanyang binanggit.

Nananatiling tahimik ang Malacañang. Tahimik si Speaker Martin Romualdez. At tahimik ang mga opisyal na sinasabing kasama sa mga pagpupulong, koleksyon at “deliveries.”

Ngunit sa kawalan ng tugon, lalong lumalakas ang epekto ng mga salitang binitawan ni Co.

Ang Mas Malaking Tanong

Sa puntong ito, hindi lamang usapin ng pulitika ang gumugulong sa publiko. Ang mga pahayag ni Co ay nagbubukas ng tanong tungkol sa sistema, transparency, at paraan ng paggastos ng pondo ng bayan. Totoo man o hindi ang kanyang mga sinasabi—o may bahaging totoo at may bahaging hindi—umusad na ang kaganapan sa isang antas na hindi na madaling isantabi.

Habang lumalalim ang imbestigasyon laban sa ilang mambabatas at habang papalapit ang mga anunsyo ng Ombudsman tungkol sa posibleng paglalabas ng arrest warrants, mas umiinit ang mata ng bansa sa bawat bagong detalye.

Sa ngayon, nananatiling nakabitin ang lahat sa mismong tanong na mukhang pinakamahalaga:
Kung totoo man ang sinasabi ni Co, paano ito nangyari sa loob lamang ng tatlong taon?
At kung hindi man totoo, bakit niya inilalabas ang ganitong kalaking alegasyon—at bakit ngayon?

Isang bagay lang ang tiyak: ang kwentong ito ay malayo pa sa katapusan.