“Anong klaseng basura ‘yan? Bakit niyo hinahayaang may ganyang amoy dito sa harapan ng kampo? Nakakahiya!”

Ang tinig ay matigas, walang pakundangan, at punô ng pagkasuklam—parang kidlat na biglang bumulaga sa tahimik na tanghali sa tarangkahan ng Fort Bonifacio.

Ito ang boses ni Major Ricardo Velasco, officer of the day. Mula sa walang-gusot na uniporme, hanggang sa sapatos na kumikintab na parang salamin—lahat sa kanya sumisigaw ng kapangyarihan, kayabangan, at pagmamataas.

At ngayon, ang kanyang matalim na tingin ay nakatutok sa isang maliit na matandang babae.

“Sino ‘yang matandang ‘yan? Bakit hindi niyo pa ‘yan paaalisin? Ang laking abala!”

Ang bawat salita ay parang batong ipinuputok sa mukha ng kawawang bisita.

Si Sergeant Cruz at Private First Class Santos, ang dalawang guwardiya sa gate, ay halos malusaw sa hiya.

“Sir… pasensya na po,” utal ni Cruz. “Lola po siya ni Private Marco Reyes. Nagkamali lang ng araw ng dalaw—”

Pero bago pa niya matapos, itinaas ni Major Velasco ang kamay—isang pabigat, mapanlait na galaw.

Hindi niya kailangan ng paliwanag.

Para sa kanya, si Lola Remedios—ang matanda, payat, nakaluma ang saya, may tatlong bayong na mabibigat—ay isang mantsa sa perpektong imahe ng kampo.

Hindi tao.
Hindi bisita.
Hindi ina ng sundalo.

Isang abala.
Isang basura.

ANG PAGKASIRA NG PUSO NI LOLA REMEDIOS

Si Lola Remedios, pagod mula sa halos dalawang araw na biyahe mula Palawan, ay napaatras sa bangis ng tinig ng opisyal.

Ang kaninang puso niyang puno ng pananabik na makita ang apo… ay unti-unting napupuno ng takot at kahihiyan.

Nanginginig ang kamay niya nang itaas ang isa sa mga bayong.

“Sir… pasensya na po kung nakaabala ako,” mahinang sabi niya.
“Gusto ko lang po sanang iabot itong konting dala ko para kay Marco… pampalakas niya.”

Binuksan niya ang lalagyan.

At kumalat sa hangin ang amoy ng adobong manok at baboy, niluto sa uling nang halos walong oras. Ang mainit na kaning may pandan, ang sinigang na hipong pinakuluan sa sariwang sampalok—lahat ng iyon ay amoy ng isang tahanang puno ng pagmamahal.

Pero para kay Major Velasco?

Isa iyong sampal sa ilong.

Napasimangot siya, parang may naamoy na patay.

“Ano ‘yan? Ang baho. Hindi ito basurahan.”

ANG HINDI MALILIMUTANG KALUPITAN

At sa isang iglap—

Hinablot ng major ang lalagyan mula sa kamay ng matanda.

“Sinabi kong umalis ka na!”

At sa harap ng dalawang batang sundalo…
sa harap ng watawat ng Pilipinas na malumanay na tinatangay ng hangin…

Ibinato niya sa lupa ang pagkain.

Tumalsik ang adobo.
Gumulong ang mga itlog.
Kumalat ang sarsa—parang dugong tumatanda sa lupa.
Hinaluan ng alikabok ang mainit pang kanin.

At matapos niyon?

Tinapakan niya.
Dinudurog.
Ipinahid sa lupa ang pagkain na niluto mula sa pagod, puyat, at pagmamahal.

Ang tunog ng plastik na nadurog, ang malagkit na tunog ng pagkaing niyurakan—iyon ang tunog ng pusong unti-unting tinatapakan.

Si Lola Remedios ay natulala.
At sa wakas, isang mainit na luha ang pumatak mula sa kanyang mga mata.

Hindi iyon basta pagkain.
Iyon ang tanging paraan para ipadama ang kanyang pagmamahal sa apo.

At ginawa itong basura sa ilalim ng sapatos ng isang aroganteng opisyal.

ANG TAWAG NA NAGPADUGO SA LANGIT

Sa gitna ng pagkawasak ng kanyang mundo, marahang kinuha ni Lola Remedios ang lumang Nokia phone sa bulsa ng saya. Inalog niya, binuo ang natanggal na takip, at pinindot ang speed dial #1.

Nag-ring.

Isang boses ang sumagot—malalim, may autoridad, ngunit may init ng pag-aalala.

“Nay? Bakit po? May problema po ba?”

At doon siya tuluyang bumigay.

“Delphin… anak… a-ang pagkain… para kay Marco—tinapon… tinapakan…”

Hindi niya naituloy.
Hikbi na lamang ang narinig sa kabilang linya.

ANG MUKHA NG GALIT NG ISANG APAT-NA-BITUIN

Sa loob ng pinaka-secure na opisina ng AFP General Headquarters sa Camp Aguinaldo, nanigas ang mukha ni General Delphin Guerrero, ang Chief of Staff of the Armed Forces of the Philippines.

Kanina lang ay nakikinig siya sa mga ulat tungkol sa seguridad ng bansa.
Ngayon, ang mundo niya ay lumiit sa iisang bagay—

Ang pag-iyak ng kanyang ina.

At sa isang sandali, naramdaman ng lahat ng heneral sa silid ang paglamig ng hangin.

“Nay… nasaan po kayo? Ano’ng nangyari?”

“D-diyan… sa kampo ni Marco… Fort Bonifacio… tinapon ng opisyal… anak ko…”

Sapat na iyon.

Isinarado ni General Guerrero ang mga mata at nakita ang buong eksena sa imahinasyon.

At nang muli niyang imulat ang mga mata, wala nang bakas ng pagiging anak—
ang natira ay ang bagyong nakabalot sa isang apat-na-bituing opisyal.

“Nay… ano ang pangalan ng division?”

“P–Peter Infantry… Matatag Division…”

“Pangalan at ranggo ng opisyal?”

Hindi pa nakakasagot si Lola Remedios—

Nadampot ni Major Velasco ang telepono at inagaw iyon mula sa matanda.

“Sinong tinatawagan mo ha?! Hindi ka pa ba aalis?!”
Isang malakas na vlog! at tumilapon ang telepono sa lupa, nagkahiwa-hiwalay ang mga piraso.

Sa Camp Aguinaldo, narinig ni General Guerrero ang toot… toot… toot…

Dahan-dahan niyang ibinaba ang telepono.

Pumatay ang tingin niya.
Nagbago ang mundo.

At pinindot niya ang intercom.

“Aide.”

“Sir?”

“Ihanda ang Black Hawk. Aalis tayo sa loob ng tatlong minuto.
Destinasyon: Fort Bonifacio, Peter Infantry Division Headquarters.”

“Sir—ngayon po? Ang panahon—”

“Ito ay isang utos.”

ANG PAPARATING NA DELUBYO

Sa tarmac, nagsimulang umikot ang malalaking elisi ng VH-60 Black Hawk. Ang ulap ng alikabok ay nagbabadya ng unos na hindi pa nararanasan ng dibisyong iyon.

Samantala, sa Fort Bonifacio…

Walang kamalay-malay si Major Velasco.
Nakangisi pa siyang bumalik sa opisina, pagpag ang dumi ng sapatos.

Ngunit sa loob lamang ng ilang minuto—

Luluhod ang buong kampo.

Sa command post ng Peter Infantry Division—

“Sir!” sigaw ng communication specialist. “Urgent message mula sa Office of the Chief of Staff! Paparating po si General Guerrero! Surprise inspection—IN 20 MINUTES!”