“Hanggang Kailan?” – Ang Kuwento ng Isang Ina na Lumaban sa Katahimikan at Takot

Sa isang mundong puno ng ingay, may mga sigaw na hindi naririnig—mga sigaw ng takot, sakit, at pag-asa.
Ito ang kuwento ni Anisa, isang ina na handang isakripisyo ang lahat alang-alang sa kaligtasan ng kanyang anak.

Tahimik ang gabi. Tanging tiktak ng orasan at mahinang ugong ng bentilador ang bumabasag sa katahimikan ng maliit na bahay. Sa isang sulok ng silid, mahimbing na natutulog si Razel, anim na taong gulang, payat at maputla. May tubo ng oxygen sa ilong, at bawat paghinga niya ay tila laban sa sariling katawan. Sa tabi ng kama, nakaupo ang kanyang ina, si Anisa, tangan ang maliit na rosaryo. Paulit-ulit niyang dinadasal ang parehong mga salita gabi-gabi: “Panginoon, bigyan N’yo po ng lakas ang anak ko. Kahit ako na lang po ang mapagod.”

Ngunit ang katahimikan ay biglang naputol.
“Anisa!”
Mabilis ang pagbukas ng pinto. Si Bernard, amoy alak, lasing na naman. Halos matumba sa paghakbang papasok. Agad niyang tinakpan ang tenga ni Razel, takot na magising ito.
“Huwag kang maingay, tulog si Razel,” pakiusap niya.
Ngunit walang pakialam si Bernard.
“Anong oras na? Bakit ang gastos-gastos mo? Saan mo dinadala ang pera ko, ha?”
Nanginginig ang boses ni Anisa. “Yung gamot ni Razel, yun lang ang binili ko.”
Ngumisi si Bernard, mapanlait.
“Gamot? O baka gamot ng anak mo sa ibang lalaki?”

Parang binuhusan ng malamig na tubig si Anisa. “Anak mo si Razel!” sigaw niya, ngunit bago pa siya matapos, dumapo na ang kamao ni Bernard sa kanyang pisngi. Tumilapon siya sa sahig. Namuo ang dugo sa kanyang labi, ngunit pinilit niyang huwag umiyak.
Sa loob ng kwarto, narinig niya ang mahinang tinig ng anak. “Mama…”
Agad siyang gumapang palapit. “Wala ‘to, anak. Matulog ka lang ha? Mama’s okay.”
Ngunit alam niyang hindi siya okay. Sa bawat hampas, bawat sigaw, pakiramdam niya ay lalong nababaon siya sa impyerno na tinatawag niyang tahanan.

Nang makatulog si Bernard sa sofa, marahan siyang tumayo at tumingin sa salamin. Kita niya ang pasa sa pisngi—kulay ube sa ilalim ng mapusyaw na ilaw.
“Hanggang kailan?” mahina niyang bulong.
Paglingon niya kay Razel, nakita niya ang mahinang paghinga ng bata. At doon, muling sumiklab ang apoy sa kanyang dibdib.
“Hanggang kaya ko, anak, kakayanin ko.”

Sa labas ng bahay, may isang lalaking nakatayo sa dilim. Nakamasid, tahimik. Si Gino, ang lalaking minsang naging bahagi ng nakaraan ni Anisa. Sa kanyang mga mata, halata ang awa at galit. Alam niyang may mali. At simula ng gabing iyon, sinimulan niyang bantayan ang babaeng matagal na niyang minahal mula sa malayo.

Madrugada pa lang, gising na si Anisa. Naglalaba habang sinisilip ang anak. Mahimbing pa rin si Razel, pero halatang pagod sa gamutan. Sa bawat paghinga ng bata, parang kasabay ding tumitibok ang puso ng ina.
“Konting tiis na lang, anak. Pag nakaipon si mama, mapapatignan ka ulit sa ospital.”
Sa mesa, dalawang pirasong tinapay at kalahating tasa ng kape lang ang almusal niya. Sanay na siyang unahin ang anak bago ang sarili. Sa tabi ng kalan, may maliit na lalagyan ng pera—tatlong daang piso na lang ang laman.

Nang magising si Razel, agad niyang pinainom ng gamot at pinakain ng sopas. Ngunit hindi pa man natatapos, biglang narinig niya ang marahas na kalabog mula sa labas. Si Bernard na naman. Lasing. Umiikot ang bote ng alak sa kanyang kamay.
“Ang aga mong gising, ha. Akala mo siguro ako tamad?”
“Nag-aalaga lang ako kay Razel,” mahinang sagot niya.
Ngunit inagaw ni Bernard ang tasa ng kape at itinapon sa lababo.
“Puro ka alaga! Kailan mo naman ako aalagaan?”
Tahimik si Anisa. Nilapitan ang anak na umiiyak.
“Mama, huwag na po kayong mag-away,” pakiusap ng bata.
Ngunit umalis lang si Bernard, dala ang bote ng gin, iniwan silang mag-ina sa gitna ng gulo.

Pag-alis nito, niyakap ni Anisa ang anak. “Pasensya ka na, anak ha. Hindi naman talaga masama si papa mo.”
Alam niyang kasinungalingan iyon, pero iyon lang ang kaya niyang sabihin para maprotektahan ang bata.

Ilang oras matapos iyon, pumunta si Anisa sa sari-sari store para bumili ng gatas at gamot. Habang naglalakad pauwi, napansin niya ang isang lalaking nakaupo sa waiting shed. Si Gino.
“Anisa…” halos pabulong na tawag nito.
Natigilan siya. “Gino, ikaw ba yan?”
Tumango ito. “Pasensya na. Hindi ako lalapit kung hindi ko lang nakita kanina… may mga pasa ka.”
Agad niyang umiwas ng tingin. “Wala ‘to. Nahulog lang ako.”
Ngunit halata sa tinig niya ang sakit.
“Kung kailangan mo ng tulong—”
“Tama na, Gino.” putol niya. “Ayokong lumala pa ang gulo.”
Bitbit ang plastic, mabilis siyang lumayo. Pero alam ni Gino sa mga mata ni Anisa—nagsisinungaling siya para mabuhay.

Mula noon, sinimulan ni Gino ang tahimik na pagbabantay. Sa bawat gabi, sa bawat anino ng bahay ni Anisa, nariyan siya. Hindi para manggulo, kundi para siguraduhin na ligtas silang mag-ina.
Mainit ang araw ng sumunod na linggo. Habang naglalakad si Anisa pauwi galing palengke, naramdaman niyang parang may sumusunod. Nilingon niya, pero wala. Marami lang tao, maingay ang paligid.
Sa kabilang kalsada, nakamasid si Gino. Nakasuot ng sumbrero, hindi gustong takutin siya. Ngunit alam niyang delikado ang manahimik.

Pag-uwi ni Anisa, sinalubong siya ni Bernard. Lasing ulit, nakaupo sa sala, hawak ang bote ng alak.
“Bakit ang tagal mo?” malamig na tanong.
“Ang haba kasi ng pila sa botika, Bernard.”
“Reseta?” Umirap ito, tumayo, at lumapit. “O baka may ibang dahilan ka?”

At bago pa man siya makasagot, hinablot nito ang braso niya. “Huwag kang lumalabas-labas ha! Hindi mo ba alam kung sinong lalaki ang pwedeng makita mo diyan?”
“Wala akong ginagawang masama!” halos sigaw ni Anisa.
Ngunit lalo lang nagalit si Bernard. Sa isang iglap, itinulak siya sa dingding.
Tumama ang likod niya, ngunit pinilit niyang huwag sumigaw.
Mula sa silid, narinig ang sigaw ni Razel. “Mama!”
Agad siyang napatigil si Bernard.
Tumingin sa anak—at parang saglit na natauhan.
Tahimik siyang umalis, iniwan ang bote ng alak na gumulong sa sahig.

Lumapit si Anisa kay Razel, nanginginig pa rin.
“Tama na anak… tulog ka na lang.”
Ngunit sa loob-loob niya, alam niyang hindi na siya pwedeng manatiling tahimik.
Kinagabihan, habang natutulog si Razel, dahan-dahan niyang binuksan ang maliit na kahon sa ilalim ng kama. Doon nakatago ang ilang perang ipon, mga dokumento, at litrato nila ni Gino noong kabataan nila.
Matagal niya itong tinitigan, bago tuluyang pinunit.
“Tapos na ‘to,” mahina niyang bulong, ngunit may halong determinasyon.

Kinabukasan, pag-alis ni Bernard papasok sa trabaho, lumapit si Anisa sa bintana.
Sa labas, nandoon si Gino, tahimik pa rin.
Ngunit sa pagkakataong iyon, ngumiti siya. Isang maliit ngunit matapang na ngiti.
Parang sinasabing, “Handa na ako.”

At sa gabing iyon, bago niya ipikit ang mga mata, huling bulong niya sa hangin ay hindi na isang dasal ng takot, kundi isang panata ng lakas:
“Hindi ako mananatiling bihag. Para kay Razel, lalaya kami.”

At mula sa dilim ng gabi, may munting liwanag na nagsimulang sumilay sa bintana ng kanilang tahanan—liwanag ng bagong simula.