“Huwag husgahan ang tao sa kanyang itsura; minsan ang tunay na kayamanan ay nasa simpleng mga bagay.”

Naranasan mo na bang husgahan ang ibang tao dahil sa kanilang itsura? Yung hindi mo naman kilala, pero para bang alam mo na ang buong istorya nila? Kung ganoon, tunghayan niyo po ang istoryang ito na tiyak ay kapupulutan ng aral.

Ang lupa. Ito ang aking buhay. Ang bawat butil ng lupa sa aming sakahan ay kabisado ko. Ang bawat ugat ng pananim ay kabisado ko. Hindi ako lumaki sa palasyo. Bagaman ang aming angkan ay nagmamay-ari ng libo-libong ektarya, ang aking kamay ay hindi pino—binakatan ito ng araw, pagod, at pagmamahal sa trabaho.

Ang simpleng maong at t-shirt ang aking uniporme. Ang buhok laging nakapusod at tirintas. Malinis, ngunit walang arte. Hindi ko kailangan ng kumikinang na alahas o mamahaling tela. Para sa akin, ang tunay na yaman ay nasa pagiging produktibo at pagpapakumbaba.

Isang umaga, habang sinusuri ko ang bagong tanim na palay, dumating ang isang sulat. Makintab ang papel, may disenyong ginto—isang imbitasyon bilang ninang sa kasal ng isang malalayong kamag-anak sa bayan ng San Isidro.

“Kailangan mo ba talagang pumunta?” tanong ni Aling Nena, aming katiwala, habang inaabot ang kape.

“Oo, kailangan kong sagutin. Pamilya hindi pwedeng hindi,” sagot ko.

Tumango siya, ang kanyang mga mata ay nagpapakita ng pag-unawa. “Sige, mag-iingat ka ha. Kailan nga pala ang alis mo?”

“Sa makalawa lang, isang araw lamang ako doon. Babalik din ako agad,” sagot ko.

Dumating ang araw ng kasal. Ang aking bagahe—isang maliit na maleta. Ang damit—isang pilipinyana na gawa sa pinong tela ng pinya, kulay garing. Hindi ito kasing kintab ng sutla, ngunit mas matibay at mas totoo sa aking pagkatao. Walang mamahaling alahas, tanging ang lumang medalyon ng aking lola na nakasabit sa leeg. Siya ang nagturo sa akin ng halaga ng lupa, ng sipag, at ng pagpapakumbaba. Ang medalyong iyon ay mas mahalaga pa sa anumang diyamante.

Pumasok ako sa simbahan. Mabigat ang hangin sa amoy ng kandila at sariwang bulaklak. Ang musika ay malambing, ngunit hindi ko ito nararamdaman. Agad na dumapo ang aking mga mata sa isang sulok kung saan naroon ang iba pang ninang—kumikinang, mamahaling gown, bawat galaw ay pagpapakita ng kislap ng brilyante.

Naramdaman ko ang kanilang mga tingin, at narinig ang mga bulong:

“Sino ‘yan? Ninang din ba ‘yan?” bulong ng isang babae.
“Tingnan mo naman ang suot. Parang pupunta lang sa palengke. Nakakahiya naman yan,” dagdag ng isa pa.

Hindi ko sila pinansin. Nanatili ang ngiti ko—kalmado at totoo. Hindi ako naghahanap ng pagtanggap sa kanilang mga mata. Ang aking dignidad ay hindi nakasalalay sa kanilang paghusga.

Naglakad ako patungo sa aking upuan. Ang bawat hakbang ay matatag. Ako ito. Hindi kailanman kailangan magpanggap.

Pagkatapos ng seremonya, nagtungo ang lahat sa resepsyon. Napuno ng tawanan, musika, at ingay ang bulwagan. Ang kaibahan ko sa kanila ay lalong naging matingkad. Ang mga ninang ay nagpapakuha ng litrato, nakikipagparamihan sa prominenteng bisita, at bawat salita ay tila pagtatanghal.

Ako’y tahimik lang, kumakain at nakikipagkwentuhan sa mga tita at tito, sa mga pinsan na may mangiting totoo. Walang paghuhusga sa kanilang mga mata.

Dumating ang oras ng pagbibigay ng regalo. Ang bawat ninang ay naglakad patungo sa entablado, dala ang mga mamahaling bagay—refrigerator, washing machine, Php5,000 cash. Ang bulwagan ay napuno ng paghanga at pagkabigla. At ang kanilang mga mata, sa akin nakatuon, puno ng pag-asa na mapahiya ako.

Ngumiti ako. Ang puso ko ay kalmado. Hindi ko hinayaan ang kanilang mga salita na tumagos sa akin. Hawak ko ang isang simpleng sobre. Para sa aking inaanak at sa kanyang kabiyak, sinimulan ko ang pagbibigay ng mensahe.

“Wala man akong maibigay na kasing kumikinang ng mga regalo ng iba, sana ay mapakinabangan niyo ito para sa inyong pagsisimula.”

Binuksan ng bride ang sobre. Hindi ito pera, hindi appliances. Sa loob ay isang makapal na dokumento.

Ano iyon? Tanong ng bride, halos pabulong.

“Basahin niyo,” sagot ko, malinaw.

Binasa ng groom ang unang linya. Unti-unting lumaki ang kanyang mga mata. Titulo ng lupa. Limang ektaryang lupa nakapangalan sa akin, na iniiwan bilang regalo sa kanila.

Biglang bumalot sa katahimikan ang bulwagan. Ang dating nagtatawanan at nagbubulungan ay nanahimik. Nakatuon ang mga mata sa bride at groom, at pagkatapos ay sa akin.

“Limang ektarya sa panahong ito?” bulong ng isa. Hindi biro ang halaga nito. Ang kanilang mga mukha ay nagpakita ng pagkabigla, pagtataka, at paggalang.