“Minsan, ang mga kamay na humahawak ng walis ngayon ay siya ring magtatayo ng mga gusaling huhubog sa kinabukasan.”

Sa isang sulok ng makintab na sahig ng Villarosa Construction and Design Corporation, araw-araw makikita si Liza Manalo—nakasuot ng kupas na asul na uniporme, tangan ang mop at timba, tahimik na nililinis ang mga bakas ng alikabok sa paligid. Para sa karamihan, isa lang siyang tagalinis—isa sa mga taong hindi napapansin sa bawat pagdaan. Ngunit sa likod ng pagod na mga kamay at pawisang noo, nakatago ang isang pangarap na kasing taas ng mga gusaling kanyang nililinis: ang maging arkitekto.

Lumaki si Liza sa isang maliit na baryo sa Batangas. Anak ng mangingisdang si Mang Tonyo at labanderang si Aling Mila, maaga niyang natutunan ang halaga ng tiyaga. Sa tuwing dumidilim ang langit at hindi makalaot ang kanyang ama, madalas niyang makita ito sa dalampasigan, nakatingin sa alon. “Anak,” sabi nito minsan, “ang tao, parang bangka. Kahit gaano kalalim ang dagat, basta’t marunong kang magtimón, makakarating ka.”

Mula noon, tinuring ni Liza ang bawat lapis na parang timón—isang kasangkapan para marating ang kanyang mga pangarap. Gumuguhit siya sa mga lumang karton at papel ng panindang tinapa, naglilimbag ng mga bahay at gusaling noon ay mga imahinasyon lamang. At nang makatanggap siya ng scholarship sa Maynila para mag-aral ng Architecture, parang sinindihan ng liwanag ang buong pamilya.

Ngunit ang liwanag na iyon ay mabilis ding pinatay ng realidad. Nagkasakit ang kanyang ama—malubha, at hindi na muling nakapaglayag. Ang kita ng ina sa paglalaba ay hindi sapat para sa gamot at pagkain. At kaya, sa kabila ng sakit, napilitan si Liza na huminto sa pag-aaral. “Balang araw babalik ako,” sabi niya, habang isinusuksok ang lapis sa kanyang bulsa. “Hindi ako titigil.”

Dinala siya ng tadhana sa Maynila, kung saan natanggap siya bilang janitress sa isang malaking kumpanya—ironically, isang construction and design firm. Araw-araw, pinupunasan niya ang mesa ng mga arkitekto, nililinis ang mga blueprint na minsang dumidikit sa sahig, at tahimik na pinagmamasdan ang mga taong ginagampanan ang trabahong matagal na niyang pinangarap.

Minsan, habang nagwawalis, may narinig siyang dalawang arkitektong nag-uusap.
“Liza,” sabi ni Architect Ben, “pwede mo bang linisin itong conference room bago dumating si Mr. Villarosa?”
“Opo, Sir,” tugon niya, nakangiti pa rin kahit pagod.

Ngunit nang makaalis na sila, napansin niyang may naiwan sa mesa—isang blueprint na nakabukas. Lumapit siya, pinagmasdan, at hindi niya napigilang kumuha ng papel at lapis mula sa bulsa. Gumuhit siya ng simpleng pagbabago sa disenyo ng hagdan, isang ideyang bigla na lang sumulpot sa isip. Pagkatapos, tahimik niyang ibinalik ang lahat, saka nagpatuloy sa paglalaba ng mop.

Kinabukasan, laking gulat ni Architect Ben nang mapansin ang guhit.
“Sino ang gumawa nito?” tanong niya sa sekretarya.
“Wala po akong alam, Sir. Pero kahapon po, si Liza lang ang pumasok sa conference room.”

Tinawag nila si Liza. Kinabahan siya. “Pasensya na po, Sir. Hindi ko po sinasadya… gusto ko lang pong subukan.”
Tahimik si Architect Ben sa loob ng ilang segundo. Pagkatapos, ngumiti siya.
“Alam mo bang ang ideyang ‘yan—‘yung anggulo at pagtaas ng elevation—ay mas maganda pa sa orihinal naming plano?”

Mula noon, nagbago ang tingin nila kay Liza. Sa tuwing may overtime sa opisina, pinapayagan siyang manatili. Tinuruan siya ni Architect Ben ng mga basic software sa design. Ginamit ni Liza ang libreng oras upang matutong muli—nagbasa ng lumang libro sa library, nanood ng tutorial video sa lumang cellphone. Sa bawat linis ng sahig, tila isa-isa niyang binubura ang mga takot at pagdududa sa sarili.

Lumipas ang dalawang taon. Isang araw, inanunsyo ni Mr. Villarosa ang “Design Challenge for Junior Staff”, isang kumpetisyon kung saan maaaring magpasa ng sariling architectural concept. Kahit wala siya sa opisyal na listahan, inudyukan siya ni Architect Ben na sumali.
“Liza,” sabi nito, “hindi mo kailangang may titulo para patunayan na may talento ka. Minsan, sapat na ang tapang para subukan.”

Gamit ang mga natutunan niya, gumuhit siya ng isang disenyo para sa low-cost eco housing—isang proyekto na abot-kaya ng mahihirap ngunit moderno at ligtas. Gamit lang ang lumang lapis at papel, tinapos niya ito sa loob ng tatlong gabi. Nang araw ng presentasyon, siya ang pinakahuling tumayo sa harap ng mga direktor. Sa una’y kabado, nanginginig ang kamay, ngunit nang magsimula siyang magpaliwanag, kumalma siya.
“Hindi po kailangang mayaman para tumira sa maayos na bahay,” sabi niya. “Ang disenyo po ng tahanan ay dapat para sa lahat, hindi lang sa may kaya.”

Pagkatapos ng ilang araw, tinawagan siya ni Mr. Villarosa sa opisina. “Liza,” sabi nito, “ang proyekto mo—pipiliin nating i-present sa city housing development. At gusto kong ikaw mismo ang manguna.”

Nanlaki ang mata ni Liza. “Ako po, Sir?”
Ngumiti ito. “Oo. Simula ngayon, hindi ka na janitress. Kailangan kita sa design team.”

Ilang taon ang lumipas, at ang dating tagalinis ng sahig ay isa nang Architect Liza Manalo, kilala sa larangan ng sustainable housing. Sa inauguration ng unang proyektong ginawa niya, tinawag siyang “ang babaeng nagtayo ng pangarap mula sa mop at timba.”

Habang pinutol niya ang ribbon, tumingala siya sa langit. Sa isip niya, boses ng kanyang ama:
“Ang tao, parang bangka. Kahit gaano kalalim ang dagat, basta marunong kang magtimón, makakarating ka.”

Ngumiti siya. “Tama ka, Tay,” bulong niya. “Nakarating ako.”

At sa tabi ng bagong tayong gusali, nakapatong sa mesa ang lumang mop—paalala ng kanyang pinagmulan, at simbolo ng katotohanang walang trabahong mababa, kung ang pangarap ay mataas.