“Minsan, ang pagiging mabuti ay mas mabigat pa kaysa sundin ang batas.”

Sa gitna ng maingay at magulong Maynila, kung saan nag-aalitan ang mga busina ng jeep at nag-uunahang tao, naroroon si SPO1 Manuel “Manny” de Castro. Isang pulis na matagal nang nakatalaga sa presinto ng Sampalok. Hindi siya tulad ng karamihan; habang marami ang nagrereklamo sa init ng araw o sa maliit na sahod, si Manny ay tahimik na gumagawa ng tungkulin. Sa kanyang mga mata, halata ang pagod ng maraming taon ng serbisyo, ngunit sa likod nito ay isang lalaking puno ng malasakit at prinsipyo.

“Pare, tanghali na ka pa ba kakain?” tanong ng kasama niyang si Patrol Manlando habang nag-aabot ng pandesal.

“Later na lang, may binabantayan pa akong matanda doon sa kanto. Mukhang naliligaw,” sagot ni Manny, sabay kind. Sanay na si Lando sa ugali ng kasama—laging inuuna ni Manny ang iba bago ang sarili.

Pag-uwi sa kanilang barong-barong sa Tondo, sinalubong siya ng amoy ng nilagang saging at ngiti ng kanyang asawang si Rosa, isang guro sa pampublikong paaralan. “Hon, o lang ang ulam ha. Pero may tinapay ako para kay Rico mamaya,” sabi ni Rosa habang nakangiti.

Ngumiti rin si Manny at hinalikan ang asawa. “Ayos lang yan. Masarap ang pagkain pag may kasamang pagmamahal.”

Ang anak nilang si Rico, labingwalong taong gulang at masigasig sa pag-aaral, ay lumapit habang nag-aayos ng gamit. “Tay, gusto kong maging abogado balang araw para katulad mo makatulong din ako sa mga inaapi.”

Tumawa si Manny. “Mas magaling ka pa sa akin, anak. Ako hanggang serbisyo lang. Ikaw makakapagtanggol ng hustisya.”

Sa mga ganitong sandali, parang gumagaan ang bawat hirap. Ngunit sa labas ng tahanan, may ibang mundo siyang kailangang harapin—mundong puno ng gutom, kawalan ng pag-asa, at krimen.

Isang gabi habang nagroronda sa malapit na palengke, napansin ni Manny ang isang babae na nagmamadaling lumabas sa grocery store, bitbit ang isang lata ng gatas. “Miss, sandali lang!” sigaw niya, sabay habol.

Nahinto ang babae, nanginginig at halos maiyak. “Pasensya na po, sir. Hindi ko po gusto. Para lang po sa anak ko,” nanginginig niyang sabi.

Pinagmasdan ni Manny si Lisa. Payat, mukhang pagod, at may bakas ng luha sa mga mata. Sa dibdib nito, mahigpit niyang niyayaap ang lumang bag.

“Anong pangalan mo?” tanong ni Manny.

“Lisa po,” sagot niya. “Wala na po kaming makain. May sakit po ang anak ko. Kailangan niya ng gatas.”

Tahimik si Manny. Sa loob ng maraming taon sa serbisyo, ilang ulit na niyang nakita ang ganitong eksena. Mga taong nagiging kriminal hindi dahil sa kasakiman kundi dahil sa matinding pangangailangan.

“Magkano ang gatas?” tanong niya habang binabasa ang presyo.

“280 po, sir,” sagot ni Lisa, halos mahulog sa luha.

Binunot ni Manny ang wallet sa bulsa. Kinuha ang pera at ibinigay sa babae. “Bayaran mo na yan, Miss. Pero huwag mo na uulitin ito ha. Hindi mo kailangang magnakaw para mabuhay,” utos niya, sabay lingon.

“Sir, hindi ko alam paano magpapasalamat,” wika ni Lisa.

“Hindi mo kailangang magpasalamat. Ang gusto ko lang, alagaan mo ang anak mo. Yan ang tunay na trabaho ng magulang,” sagot ni Manny, sabay ngiti.

Mula sa malayo, nakamasid si Sergeant Arman Amores, kilalang palasumbong at mainggitin. Napakunot ang noo habang nakikinig sa usapan. “Naku, may araw ka rin, De Castro,” bulong nito sa sarili.

Kinabukasan, tinawag si Manny sa opisina ng kanilang hepe. “De Castro, may natanggap kaming reklamo. Totoo bang tinulungan mo ang magnanakaw kagabi?” tanong ng hepe, malamig ang tono.

“Sir, hindi po magnanakaw ang babaeng yon. Desperada lang po. May anak siyang gutom,” paliwanag ni Manny.

“Hindi mo trabaho ang maawa, De Castro. Trabaho mong ipatupad ang batas,” singhal ng hepe.

Tahimik si Manny ngunit matatag. “Sir, minsan ang batas, kung walang puso, nagiging santata laban sa mahina. Ginawa ko lang po ang tama.”

Ilang taon sa serbisyo, dalawang dekada, at ngayon ay humaharap sa posibilidad na masibak. “Ipapatawag ka sa disciplinary board. Pwede kang mawalan ng trabaho sa ganyang asal.”

Pag-uwi ni Manny, tahimik siyang naglalakad. Dumaan siya sa maliit na barong-barong ni Lisa. Pagkakita sa kanya, agad itong lumapit. May luha sa mga mata. “Sir Manny, narinig ko po ang nangyari. Patawarin niyo po ako. Ako po ang dahilan.”

“Numitishia, huwag mong sisihin ang sarili mo. Hindi ko pinagsisisihan ang ginawa ko. Pero sir, ano na po kayo ngayon?” tanong ng babae, umiiyak.

“Isang simpleng tao tulad mo ang kailangan kong tulungan. Kailangan ko ring magsimula ulit,” sagot ni Manny.

Lumapit ang anak ni Lisa, isang paslit, at nakayakap sa lata ng gatas. Sa mga mata ng bata, nakita ni Manny ang dahilan kung bakit siya nagsisilbi.

Pag-uwi niya, sinalubong siya ni Rosa at ni Rico. Walang salita, niyakap lang siya ng mag-ina. Sa yakap na iyon, natunaw ang lahat ng pait at pagod. Sa isip niya, darating ang araw na maiintindihan ng mundo kung bakit pinili niya ang kabutihan kaysa sa batas.

Sa gabi, tahimik ang paligid. Tanging ilaw ng poste at tunog ng kuliglig ang saksi habang nakaupo si Manny sa bangko, hawak ang lumang sumbrero ng pulis. Dahan-dahan siyang ngumiti at bulong: “Hindi man ako pulis sa uniporme, pulis pa rin ako sa puso.”

Kinabukasan, bago pa sumikat ang araw, dinala niya ang uniporme sa presinto. Maayos na nakatiklop, parang damit ng sundalo matapos ang laban. Sa harap ng mesa ni Hebe Abad, inilapag niya ang uniporme at plakard ng pangalan.

“Salamat po sa pagkakataon, sir. Hindi ko pinagsisihan kahit sandali ang pagiging pulis. Sana matutunan din nating timbangin minsan kung alin ang batas at alin ang kabutihan,” mahina ngunit matatag na sabi ni Manny.

Tumango si Abad, may bahagyang guilt sa mga mata. “De Castro, hindi ko man aminin, pero marami kang ginawang mabuti. Paumanhin kung ganito ang naging dulo.”

Ngumiti si Manny. “Walang dulo ang kabutihan, sir.”