“Minsan, ang pagtulak sa’yo ng mundo pababa… ang siya palang magtuturo kung paano ka babangon nang mas mataas kaysa dati.”

Sa bawat sulok ng siyudad, may mga kwentong hindi naririnig, mga pangarap na tila ba natatabunan ng alikabok ng araw-araw na paghihirap. At sa gitna ng ingay ng trapiko, lagitik ng bakal, at sigaw ng mga foreman, naroon si Marco—isang construction worker na may dalang pangarap na matagal nang natutulog, ngunit muling gigising dahil sa isang mapait na salita.

Si Marco ay sanay sa bigat ng trabaho, sa init ng araw, at sa amoy ng semento na parang nakadikit na sa balat niya. Tuwing tanghali, pumupwesto siya sa maliit na karinderia sa tapat ng ospital para magpahinga. Doon niya unang nakita si Nurse Lian—maganda, maaliwalas ang mukha, palaging nakangiti sa mga pasyente. Parang liwanag sa abalang mundo ng ospital.

At sa tuwing dumaraan ito, humihinto ang oras para kay Marco. Tinitingnan niya ito mula sa malayo, kontento na sa tahimik na paghanga. Hanggang isang araw, nag-ipon siya ng lakas ng loob—at ng pera. Bumili siya ng maliit na bouquet mula sa tindero sa kanto. Hawak niya ito nang mahigpit, parang doon nakataya ang buong puso niya.

Paglabas ni Lian matapos ang shift, lumapit si Marco. Nanginginig ang boses.

“Hi… ako nga pala si Marco. Pwede ba kitang makilala?”

Pero imbes na ngiti, sinipat siya ni Lian mula ulo hanggang paa—ang pawis, ang gusot na damit, ang alikabok sa braso.

“Construction worker ka lang pala,” malamig nitong sabi.
“Pasensya na. Hindi ko type ang ganyang klase ng lalaki.”

Nagtawanan ang mga kasamahan nito sa gilid. Para bang eksena iyon sa isang sitcom, at siya ang punchline. Pero hindi pa tapos si Lian.

“Hindi ako nakikipag-date sa taong walang malinaw na kinabukasan.”

Parang tumusok ang bawat salita. Hindi alam ni Marco kung paano lalakad palayo nang hindi halata ang bigat sa dibdib. Mahigpit niyang hinawakan ang lumang helmet—tanging sandigan niya nang mga oras na iyon.

Habang naglalakad, nabuo sa isip niya ang iisang pangako:

“Balang araw… magbabago ang buhay ko. At patutunayan kong mali kayo.”

Pag-uwi niya sa inuupahang kwarto, hindi mawala sa isip niya ang boses ni Lian. Ang sakit. Ang hiya. Ang paghamak. Pero imbes na sumuko, may apoy na nagliyab sa loob niya. Matagal na niyang pangarap maging engineer. Bata pa lang siya, humahanga na siya sa mga gumuguhit ng plano—pero dahil sa kahirapan, napilitan siyang huminto sa kolehiyo.

Ngayon, mas malinaw ang pangarap kaysa dati.

Nang gabing iyon, habang nagkakape sa ilalim ng dim na ilaw sa barong-barong nilang inuupahan, kinausap siya ng matalik na kaibigan na si Tonyo.

“Tol, kung talagang gusto mong magbago ang buhay mo… mag-aral ka ulit. Kahit mahirap.”

At doon siya napaisip.
Mahirap? Oo.
Pero mas mahirap mabuhay nang walang direksyon.

Kinabukasan, matapos ang trabaho, nagpunta siya sa night school. Nang makita niya ang tuition, nanlamig siya sandali—pero hindi siya umatras.

“Kaya ko ’to…” bulong niya habang hawak ang enrollment form.

At doon nagsimula ang bagong yugto.

Pagsapit ng pasukan, opisyal na siyang estudyante ng Civil Engineering; araw sa construction site, gabi sa classroom. Halos wala siyang pahinga. Minsan diretsong galing site, amoy alikabok pa, pero hindi siya nahihiya. Ang mahalaga, umaabante siya.

Hindi madali ang lahat.
Madalas siyang inaantok sa klase.
May mga kaklaseng nagtataka bakit “kargador” ang nag-eengineering.
May mga araw na halos wala siyang makain para lang may pambayad sa tuition.

Pero tiniis niya ang lahat.

Isang gabi, pagkatapos ng klase, tinawag siya ng guro niyang si Engr. Santos.

“Marco, nakikita ko ang pagsisikap mo. Hindi madali ang sitwasyon mo, pero may potensyal ka. Huwag mong sayangin.”

Isang pangungusap. Pero sapat para patatagin ang loob niya.

Nagbawas siya ng gastusin.
Tinanggal ang luho, pati simpleng pagkain minsan.
Lahat ng sobra, iniipon.
Bawat araw, ramdam niyang may nababago sa sarili niya.

Ngunit dumating ang isang malaking pagsubok: isang malakihang proyekto sa site ang nagpa-overtime sa kanilang lahat. Madalas siyang umuuwi past midnight, pagod na pagod, halos hindi makahinga. Minsan nakakatulog siya sa bench bago magsimula ang lecture.

At saka dumating ang balitang nagpabagsak sa kanya.

Tumawag ang kapatid:
Naospital ang kanilang ina.

Agad siyang umuwi sa probinsya, dala halos lahat ng ipon. Nang makita niyang mahina ito sa kama, parang gumuho ang mundo niya.

“Anak… huwag mong ititigil ang pag-aaral mo,” mahinang sabi ng ina.

Pinilit niyang ngumiti, pero sa loob-loob niya, gusto niyang mag-drop out.

Nagbalik siya sa Maynila na mas mabigat ang pasan. Halos wala nang pambayad sa tuition. Pa-drop na sana siya… nang pinatawag siya ni Engr. Santos.

“Narinig ko ang sitwasyon mo. Irerekomenda kita para sa partial scholarship.”

Parang naalis ang malaking bato sa dibdib niya. Dahil sa scholarship, nakapagpatuloy siya. At mas lalo niyang pinaghirapan ang bawat exam, project, at lecture.

Lumipas ang apat na taon—apat na taong puno ng puyat, pag-iyak sa gabi, pagod sa araw, at pangarap na hindi niya binitawan.

Hanggang dumating ang araw ng kanyang graduation.

Suot ang itim na toga, bitbit ang medalya at diploma, nakatayo si Marco sa entablado. Hindi man kumpleto ang pamilya, ramdam niya ang pagmamahal ng ina sa probinsya at ang suporta ni Tonyo na nasa audience.

Habang pumapalakpak ang lahat, pumikit siya sandali. Sa likod ng entabladong iyon, nakita niya sa isipan ang mga araw ng gutom, ang pangungutya, ang pagtawa sa kaniya.

At doon niya napagtanto:

Hindi siya nagtapos para patunayan sa iba na mali sila.

Nagtapos siya…
para patunayan sa sarili niya na tama siya sa pagpili na lumaban.

Pagkababa niya sa entablado, ngumiti si Marco. Tahimik. Payapa. Alam niyang mas malapit na siya sa pangarap. Hindi pa tapos ang laban—bagkos, nagsisimula pa lang ang mas malaking yugto ng buhay niya.

At sa gabing iyon, habang hawak ang lumang helmet na noo’y simbolo ng hiya at kabiguan, ngumiti siya.

Hindi na ito simbolo ng kahirapan.

Kundi paalala na kahit gaano kababa ang pinanggalingan mo…