“Minsan, ang pinakamalakas na sigaw ng katotohanan ay nanggagaling sa isang batang walang tinig sa lipunan.”

Mainit ang tanghali sa tapat ng simbahan ng Quiapo. Sa gilid ng kalsada, sa pagitan ng amoy ng insenso at usok ng tambutso, nakatayo ang isang batang lalaking mga sampung taong gulang. Sa kanyang maruruming palad ay mga puting sampaguita na maingat niyang tinuhog sa sinulid. Siya si Andrei, isang ulilang bata na araw-araw ay naglalako ng bulaklak para sa kanyang maysakit na lola sa karinderyang malapit sa tulay.

“Bili na po ng sampaguita, para sa suwerte!” nakangiti niyang alok sa bawat dumaraan. Ang kanyang tinig ay puno ng pag-asa, kahit pa madalas ay tinatalikuran lamang siya ng mga tao. Ngunit sanay na siya — sa gutom, sa init, sa pagod. Ang tanging hindi niya kailanman nasanay ay ang panlalait ng lipunan sa mga kagaya niya.

Hanggang sa araw na iyon.

Sa harap ng simbahan, bumaba mula sa isang itim na SUV ang isang ginang — naka-damit puti, may alahas na kumikislap sa bawat kilos. Si Madam Clarisse del Rosario, isang kilalang negosyante sa lungsod. Lumapit si Andrei, ngiting-ngiti. “Bili na po, ma’am. Para po kay lola, may sakit po siya.”

Ngunit bago pa makasagot ang ginang, may napansin itong wala sa kanyang bag. “Ang cellphone ko!” malakas ang boses niya, sabay lingon sa paligid. Ang mga mata ng mga tao ay agad na tumuon sa iisang direksyon — kay Andrei.

“’Yan! ‘Yung batang ‘yan ang lumapit sa akin!” sigaw ng ginang.

“Hindi po, ma’am! Hindi ko po kinuha!” nanginginig na tugon ni Andrei, hawak-hawak pa rin ang kanyang mga sampaguita. Pero huli na. May lumapit na tanod, at walang tanong-tanong, agad siyang hinila palayo.

“Hindi ako magnanakaw!” sigaw ni Andrei habang pinipigilan ang mga luhang gustong bumagsak. Ang mga taong kanina lamang ay nagdarasal, ngayon ay nagbubulungan, tumatawa, at naglalabas ng cellphone para mag-video. Para sa kanila, isa lang siyang batang kalye — at sa kanilang mata, lahat ng batang kalye ay magnanakaw.

Sa presinto, umupo siya sa malamig na semento. Wala siyang kasama, walang tagapagtanggol. Tanging ang larawan ng kanyang lola sa lumang pitaka ang pinanghahawakan niya. “Lola… hindi ko po kinuha ‘yung cellphone…” mahina niyang bulong, habang pinipigil ang hikbi.

Lumipas ang ilang oras. Pumasok si PO2 Ramil, isang pulis na kilalang strikto. “O, bata, umamin ka na lang. Para matapos na ‘to.”

Ngunit matigas si Andrei. “Hindi po ako magnanakaw, sir. Nagbebenta lang po ako ng sampaguita.”

Napailing ang pulis. “Lahat kayo, ganyan ang linya. Mamaya, ibebenta mo na ‘yan sa bangketa.”

Ngunit bago pa man siya muling pagalitan, biglang bumukas ang pinto. Pumasok ang isang babae, hingal na hingal, may dalang paper bag. “Sandali lang! Ako po ang nakapulot ng cellphone ni Madam Clarisse!”

Lumingon ang lahat. Isa itong tindera ng kandila sa labas ng simbahan. “Nakita ko pong nahulog lang sa bangketa, pero natakot akong isauli agad kasi baka ako pa ang mapagkamalan.”

Tahimik ang buong presinto. Ang ginang na si Clarisse, na kanina pa galit na galit, ay napayuko. “Nahulog lang?”

“Opo, ma’am. Eto po, may tag pa ng pangalan ninyo.” Inabot ng tindera ang cellphone — kumpleto, walang galos.

Napatingin ang lahat kay Andrei. Namumugto ang mga mata ng bata, pero hindi siya nagalit. Sa halip, marahan niyang tinanggal sa bulsa ang isang tangkay ng sampaguita, at inabot ito sa ginang. “Para po sa inyo, ma’am. Sana po, huwag n’yo na akong pag-isipan ng masama.”

Walang salitang lumabas kay Clarisse. Sa unang pagkakataon, naramdaman niya ang bigat ng konsensiya. Ang batang halos mawalan ng pagkatao dahil sa isang akusasyon—at sa kabila ng lahat, siya pa rin ang nag-abot ng kabaitan.

“Bata…” mahina niyang sabi, “patawarin mo ako.”

Ngumiti si Andrei, pilit ngunit totoo. “Ayos lang po. Sanay na po ako na hindi paniwalaan ng mga tao. Pero salamat po, kasi ngayon, naniwala na kayo.”

Lumapit si PO2 Ramil, tinanggal ang posas, at bahagyang tinapik sa balikat ang bata. “Pasensya ka na, anak. Maling-mali kami.”

Paglabas nila ng presinto, sinalubong si Andrei ng hapon. Ang araw ay palubog na, ang langit ay kulay ginto. Dala niya sa kamay ang iilang tangkay ng sampaguita — tuyot, ngunit mabango pa rin.

Sa di kalayuan, sinundan siya ni Clarisse. “Andrei,” tawag nito. “Sandali.”

Paglingon ng bata, may iniabot ang ginang—isang sobre at isang maliit na bag ng pagkain. “Para sa lola mo. At kung gusto mo, tutulungan kitang makapag-aral.”

Ngumiti si Andrei, tinanggap ang tulong, ngunit ang kanyang sagot ay tahimik na nagturo ng leksyon na hindi matutumbasan ng pera.

“Salamat po, ma’am. Pero gusto ko pong ipagpatuloy ang pagtitinda. Kasi dito po ako natuto ng respeto—at kung paano hindi sumuko kahit madumi ang tingin ng iba.”

Tumango si Clarisse, napaluha. Sa unang pagkakataon, isang batang lansangan ang nagturo sa kanya kung ano ang tunay na dangal.

Habang naglalakad si Andrei pauwi, marahang kumaway siya sa ginang. Ang hangin ay dumampi sa mga bulaklak sa kanyang kamay, kumalat ang amoy ng sampaguita sa paligid — amoy ng pag-asa at katotohanan.

At sa kanyang mga mata, nagniningning ang liwanag ng panibagong araw — isang paalala na kahit ang pinakamaliit na bulaklak, kapag itinanim sa puso ng tama, ay kayang magbago ng mundo.