“Minsan, ang tagumpay ng iba ay nagsisilbing paalala ng sakripisyo mo para sa kanila.”

Mainit ang hapon nang dumating si Enrico sa maliit ngunit marangyang function hall kung saan gaganapin ang binyag ng anak nina Stella at Alvin. Maingay ang mga tao, masigla ang tawanan, at halatang excited ang magkakamag-anak na matagal ding hindi nagkita. Sa isang sulok, napansin niya ang photobooth, candy buffet, at malalaking balloon arrangements—malayo sa simpleng okasyon na kinalakihan niya.

Habang papalapit siya sa mesa, natanaw niya kaagad sina Bea at Cherry, abala sa pakikipagkamay at pagngiti sa mga kamag-anak. Si Bea, naka-airline uniform pa, agad na nilapitan ng mga pinsan. “Ay Bea, grabe ang ganda mo sa uniform mo! Ipasyal mo naman kami sa Hong Kong minsan,” biro ng isa.

Si Jerry naman, tulad ng isang professional na accountant, ay pinupuri sa bago nitong trabaho. Samantalang si Enrico, tahimik lang na nakaupo—walang lumapit sa kanya, wala man lang bumati. Tanging si Mauri, ang kanilang ina, ang mabilis na nagtanong, “Kumain ka na ba?” Bago pa siya makasagot, lumapit si Tita Maribet, kilalang may tabas ng dila na parang kutsilyo.

“Oh Enrico, andito ka pala,” sabi nito sabay tingin mula ulo hanggang paa, tila sinusukat ang bawat hibla ng suot niya.
“Ay opo, tita,” mahina ang sagot niya.

“Nauna ka pa sa amin ha. Akala ko eh busy ka, kaso wala ka naman atang pinagkakaabala sa buhay mo, hindi ba?” Tumawa itong pilit, sabay lingon sa mga nakapaligid. Narinig niya ang mahihinang tawanan mula sa kabilang mesa. Ramdam niya ang hapdi sa dibdib, ngunit pinili niyang hindi sumagot.

Habang ipinagtiriwang ang binyag, umikot ang kwento sa paghanga sa dalawang kapatid—Bea at Jerry—kung gaano sila ka-successful. Paulit-ulit na tinanong kung ano raw plano ni Enrico sa buhay. “Naku, sayang ka naman Enrico. Ikaw pa naman ang panganay,” sabi ng isa. Wala siyang diploma. Ang bawat salita ay parang kumikiliti sa nakaraan niyang pilit ng kinakalimutan.

Gusto niyang umalis, pero naisip niya ang bata—ang pamangkin—at nanatili siyang tahimik, iniis ang pangmamaliit. Nang matapos ang reception, tumayo siya sa labas at tumingin sa papalubog na araw. Tahimik, halos walang ekspresyon, ngunit sa loob niya ay may malaking gumagalaw—init na hindi galit, kundi pagod at pagkasawa.

Sa araw na iyon, muli siyang minaliit. Dahan-dahang nabuo ang isang desisyon na matagal na niyang nilulunok: Tama na. Hindi ako mananatili sa lugar. Panahon na para hanapin ang sarili ko.

Kinagabihan, humiga siya sa lumang kutson sa inuupahang kwarto. Bumalik sa isip niya ang lahat—mga taon ng sakripisyong pilit niyang tinatalikuran. Noong bata pa siya, madalas niyang makita si Pulo, ang tatay nila, lasing na umuuwi, halatang madaling uminit ang ulo. Ang ina niyang si Mauricia, tahimik at mabait, palaging nagsasabing: “Anak, pagpasensyahan niyo na ang tatay niyo ha.”

Alam ni Enrico sa edad na 10 na hindi normal ang sitwasyon nila. Kaya naghanap siya ng paraan para makatulong—pagwawali sa tindahan, paghahatid ng tubig, pag-aayos ng bisikleta. Hindi niya ito ginawa para sa sarili, kundi para sa mga kapatid na sina Bea at Cherry.

Pagdating ng high school, inalok siya ng guro ng scholarship. “Matalino ka, Iho. Sayang kung hindi mo itutuloy ang pag-aaral mo,” sabi ni Ma’am Koloma. Gustong-gusto niya iyon, ngunit naalala niyang sabay papasok sa kolehiyo sina Bea at Jerry, at wala silang sapat na pera. Kaya ibinaon niya ang pangarap niya para makapagbigay daan sa kinabukasan ng kanyang mga kapatid.

Nagsimula siyang magtrabaho sa construction—maghapong buhat, alikabok, pagod, at pag-uwi. May mga gabi pang wala silang hapunan dahil ginamit niya ang ipon para sa matrikula ni Jerry. Tahimik si Enrico, ngunit sa mata ng pamilya at kamag-anak, tila wala silang nakikitang kabutihan—ang hindi nila alam, siya ang nagbukas ng pinto para sa kinabukasan ng kanyang mga kapatid.

Isang gabi, nag-usap sila ni Mauricia habang naghahain ng simpleng hapunan.
“Anak, pasensya ka na ha,” mahinang sabi ng ina.
“Day, wala ho yun. Bahala na po ako sa sarili ko rin balang araw,” sagot ni Enrico.

Ngunit hindi niya alam kung kailan o paano darating ang araw na iyon. Alam lang niya, kailangan niyang mabuhay para sa iba—ngunit panahon na para hanapin at itaguyod ang sarili niya rin.

Kinabukasan, bumalik sa normal na araw si Enrico—maagang gumising, simpleng almusal, at diretso sa trabaho sa palengke. Ngunit habang nagbubuhat ng sako, paulit-ulit bumabalik sa isip niya ang mga salita ng tita at kamag-anak—paalala ng nakaraan, at paalala na panahon na para siya rin ang bumangon.