“Minsang Iniwan, Ngayo’y Reyna sa Sarili Niyang Kaharian.”
Isang kwento ng babae na minsang winasak ng pag-ibig, ngunit muling bumangon — hindi para maghiganti, kundi para mahalin ang sarili.

Ang umagang iyon ay tahimik at malamig. Sa tapat ng lumang bahay, dahan-dahang kumikiskis ang mga dahon ng akasya sa bawat dampi ng hangin. Sa loob ng maliit na silid, si Lara ay nakaupo sa harap ng salamin. Namumugto ang mga mata, tuyong-tuyo ang mga labi sa kaiiyak. Dalawang taon na mula nang iwan siya ng asawa — at hanggang ngayon, sariwa pa rin sa kanya ang mga salitang tumarak sa puso:
“Mataba ka na. Hindi na kita mahal.”

Parang kutsilyong paulit-ulit na isinaksak sa kanyang dibdib ang bawat salita ni Rico. Lumipas ang mga buwan na puno ng pagdurusa. Ngunit sa gitna ng sakit, may isang bagay na unti-unting umusbong sa puso ni Lara — ang pagnanais na bumangon.

Tuwing umaga, kahit nanghihina ang tuhod, lumalabas siya upang maglakad. Dahan-dahan niyang tinanggal sa buhay ang mga bagay na nagpapabigat — kanin, matatamis, at higit sa lahat, ang mga luha para sa isang lalaking hindi marunong tumanggap. Sa paglipas ng mga taon, nagbago ang lahat. Ang bilog niyang mukha ay nagkaroon ng matatalim na anggulo. Ang dating pinagtatawanan niyang katawan ay naging simbolo ng disiplina at lakas. Ngunit higit sa lahat, nagbago ang apoy sa kanyang mga mata.

Isang umaga, habang papasok siya sa isang hotel para sa business meeting, narinig niya ang pamilyar na tinig sa likod.
“Ma’am Lara?”
Dahan-dahan siyang lumingon — at naroon si Rico, ang lalaking minsang nagsabing hindi na siya karapat-dapat mahalin. Ngunit ngayong nasa harap niya ito, tila hindi makatingin ng diretso. Ang kanyang mukha ay puno ng pagkalito, habang si Lara naman ay kalmado, malamig, ngunit marangal.

“Lara… ikaw ba talaga yan?” halos pabulong na tanong ni Rico.
Ngumiti si Lara — marahan ngunit matalim. Sa loob niya, muling bumalik ang mga alaala. Ang gabi ng pagtatalo, ang maleta sa sahig, at ang pintuang tuluyang nagsara. Ngunit ngayon, siya na ang nakatayo sa harap ni Rico — hindi bilang babaeng iniwan, kundi bilang babaeng bumangon mula sa abo.

“Ang laki ng pinagbago mo,” bulong ni Rico. “Hindi na kita halos makilala.”
“Bakit?” tugon ni Lara, malamig ang boses. “Dahil hindi na ako ‘yung matabang babae na iniwan mo?”
Tumigil si Rico. Wala siyang nasabi. Ang yabang na dati niyang sandigan ay parang naglaho sa titig ni Lara.

At bago pa siya makasagot, isang lalaking matangkad, naka-itim na suit, at may hawak na bouquet ng bulaklak ang lumapit.
“Ma’am Lara,” magalang nitong sabi. “Naghihintay na po ang mga investor sa conference room.”
“Salamat, Mateo,” tugon niya sabay lingon kay Rico.
“Hindi ko kailangang magbago para magustuhan mo,” sabi niya. “Nagbago ako para sa sarili ko.”

Lumakad siya palayo, iniwan si Rico na nakatulala. Ang halimuyak ng kanyang pabango ay nanatili sa hangin — paalala ng babaeng minsang minamaliit, ngunit ngayo’y hindi na kayang abutin.

Lumubog ang araw at nagkulay ginto ang langit. Sa ballroom ng parehong hotel, nagaganap ang engrandeng business gala. Ang ilaw ng chandelier ay kumikislap habang tumutugtog ang violin. Sa gitna ng masayang pag-uusap ng mga bisita, pumasok si Rico. Hindi siya imbitado. Dinala siya roon ng isang bagay na hindi niya maipaliwanag — pagsisisi.

Paglingon niya, naroon si Lara. Nakasuot ng puting gown na simple ngunit elegante, kumikislap sa bawat hakbang. Parang reyna sa sarili niyang kaharian. Lahat ng tao ay nakatingin sa kanya — hindi dahil sa ganda, kundi sa aura ng tagumpay na dala niya.

Lumapit siya sa entablado, hawak ang mikropono. “Maraming salamat sa lahat ng narito,” sabi niya. “Sa mga naniwala, at sa mga hindi naniwala. Salamat din, dahil kung hindi sa inyo, hindi ko mararating ang ganitong tagumpay.”
Tumigil siya, saka tumitig sa dulo ng silid — kung saan naroon si Rico.
“Ang buhay,” dagdag niya, “ay hindi palaging patas. Pero binibigyan tayo ng pagkakataong bumawi — hindi para ipamukha sa iba, kundi para patunayan sa sarili na kaya nating magmahal muli.”

Palakpakan ang buong hall. Ngunit si Rico, nanatiling tahimik. Ang bawat salita ni Lara ay parang nakaukit para sa kanya.

Pagkatapos ng talumpati, lumapit siya kay Lara. “Pwede ba kitang makausap, kahit sandali lang?”
Ngumiti si Lara, malamig ngunit mahinahon. “Wala na tayong dapat pag-usapan, Rico.”
At bago siya makalakad, isang batang babae ang biglang lumapit. “Mommy! Tapos na po akong mag-drawing!”

Napatigil si Rico. Ang kanyang mga mata ay lumaki. “Mommy?” mahina niyang bulong.
Lumingon si Lara, may lambing sa mata. “Rico,” sabi niya, “ito si Miadri.”
Parang huminto ang oras. “Anak…?” halos hindi makapaniwalang tanong ni Rico.
Ngumiti ang bata. “Sabi ni Mommy, matagal ka na raw sa malayo.”

At bago pa siya makasagot, isang lalaking nakaitim na tuxedo ang lumapit.
“May problema ba rito, honey?” tanong ng lalaki. Ang tinig niya ay kalmado, ngunit matatag.
Ngumiti si Lara. “Wala, Leo.”
Ngumiti rin ang lalaki at inabot ang kamay ni Rico. “Leo Sormiento, husband ni Lara.”

Parang bumigat ang hangin. Ang salitang “husband” ay tumama sa dibdib ni Rico na parang kidlat. Hindi niya alam kung paano hihinga. Nakatingin siya sa lalaking may tindig ng kapangyarihan, sa kamay nitong nakapulupot sa bewang ni Lara — parang sinasabing, “Akin siya.”

Ngumiti si Lara bago umalis. “Hindi mo alam kung gaano kasakit noong iniwan mo ako,” sabi niya. “Pero salamat. Dahil sa sakit na ‘yon, natutunan kong mahalin ang sarili ko.”
At tuluyan siyang lumakad palayo, kasama ang asawa at anak niya. Ang liwanag ng chandelier ay tumama sa kanyang balikat — parang sinasabi ng langit: ang reyna ay bumangon mula sa abo.

Lumabas si Rico sa ballroom. Ang malamig na hangin sa labas ay tumama sa kanyang mukha. Tumingala siya sa mga bituin, sabay tanong sa sarili — bakit ngayon pa niya naramdaman ang tunay na halaga ni Lara?

Habang naglalakad sa parking area, huminto ang isang itim na kotse sa harap niya. Bumukas ang bintana — si Lara.
“Rico,” tawag niya, seryoso ang mga mata.
“May isang bagay kang dapat malaman,” sabi niya, mabagal ngunit malinaw.
“Hindi ko kailanman hinangad na maghiganti. Pero tandaan mo, ang karma, hindi kailangang tulungan. Dumarating ito sa tamang oras.”

Napatitig si Rico, hindi makasagot.
“At alam mo ba?” dagdag ni Lara. “Ang lahat ng sakit na ibinigay mo — ginamit kong gasolina para abutin kung nasaan ako ngayon.”

Isinara niya ang bintana. Umandar ang kotse, at unti-unting naglaho sa dilim. Kasabay nito, tuluyang naglaho ang huling bakas ng pag-asa ni Rico.

Sa kanyang dibdib, tanging isang katotohanan ang naiwan:
Ang babaeng minsang tinuring niyang wala — ngayo’y babaeng hindi na niya kayang abutin kailanman.