“Mula sa Basura Hanggang sa Pangarap — Ang Kuwento ng Isang Binatilyong Hindi Sumuko.”

Mainit ang sikat ng araw sa eskinita ng Barangay San Felipe nang marinig ang lagitik ng kariton. Sa bawat kalansing ng bote at plastik, parang musika ng pakikibaka ang bumabalot sa hangin. Si Gabriel Montiel, isang payat na binatilyo, ay matiyagang humihila ng kanyang kariton habang tumatagos ang araw sa pawis sa kanyang noo. Kilala siya ng lahat — hindi bilang mag-aaral o atleta, kundi bilang basurero ng barangay.

Sa tuwing daraan siya sa tindahan ni Aling Susi, hindi nawawala ang mga mata ng mga chismosa.
“Ayan na naman si Gabriel! Amoy tambakan na naman!” sabay tawa.
“Mag-aaral pa raw ‘yan, baka basura lang din ang pinag-aaralan!”

Tahimik lang si Gabriel. Alam niyang kapag sumagot siya, mas lalo lamang siyang pagtatawanan. Kaya’t tinitigasan niya ang dibdib, pinipilit na huwag mapansin ang mga salitang parang tinik na sumasaksak sa kanyang dangal.

Pagdating sa paaralan, hindi rin siya ligtas. Sa likod ng silid, naroon si Ramon — anak ng may-ari ng rice mill, at lider ng mga mapang-asar.
“Uy, Mel! Amoy basura ka na naman, pare! Baka gusto mong magtayo ng sariling dumpsite!” sabay tawa ni Eric.
Maging si Joan, ang babaeng minsang tinulungan niyang magbuhat ng proyekto, ay nakisabay sa pang-aasar.
“Sayang, ang sipag mo sana Gabriel. Pero parang hanggang diyan ka na lang.”

Ngunit sa halip na sumagot, hinigpitan lamang ni Gabriel ang hawak sa kanyang lumang bag na may butas sa gilid. Sa ilalim ng puno sa likod ng gusali siya kumakain ng baon — kanin at pritong tuyo. Habang ang iba ay may burger at softdrinks, tubig lamang sa bote ng softdrinks ang kanya.

Isang araw, lumapit si Ma’am Clarita, guro nila sa Pilipino.
“Gabriel, anak, bakit hindi ka pumasok kanina?”
“Pasensya na po, Ma’am. Nagbenta po muna ako ng bote. Kailangan po namin ng pambili ng bigas.”
Tumingin si Ma’am Clarita, may halong awa at paghanga.
“Huwag mong bibitawan ang pag-aaral mo, anak. May nakalaan na maganda para sa mga gaya mong nagsusumikap.”

Hapon na nang makauwi siya. Sa labas ng kanilang barong-barong, nakaupo ang kanyang ina, si Aling Carmen, hawak ang lumang larawan ng kanyang yumaong asawa.
“Ma, nakabenta po ako ng dalawang kilo ng plastik!” Masigla niyang sabi.
“Salamat, anak. May pang-ulam na tayo mamaya,” sagot ng ina, pilit ang ngiti.

Habang kumakain sila ng tinolang manok na may iisang pirasong pakpak, napatingin si Gabriel sa mga bahay na maliwanag ang ilaw sa kabilang kalsada — mga bahay ng mga kaklase niyang maykaya.
Tahimik siyang bumulong, “Balang araw, Nay, hindi na natin kailangang mamulot ng basura. Pangako po ‘yan.”

Gabi na, tahimik ang paligid. Tanging lampara at sinag ng buwan ang liwanag sa kanilang tahanan.
“Nay, uminom po kayo ng tubig,” sabi ni Gabriel, iniaabot ang baso.
Ngumiti si Aling Carmen, nanginginig ang kamay.
“Huwag mo na akong alalahanin, anak. Pagod ka na rin.”
“Hindi po ako mapapagod, Nay. Hindi po ako susuko hangga’t gumagaling po kayo.”

Ngunit sa loob-loob niya, ramdam niyang lumalala ang kalagayan ng ina. Wala silang pera para sa gamot. Mula sa labas, maririnig ang tawanan ng mga kabataang dating kaklase niya.
“Tingnan mo si Gabriel! Baka di na makabalik sa eskwela. Basurero lang kasi,” sigaw ni Ramon.
Nanlilisik ang mga mata ni Gabriel, ngunit pinigilan niya ang sarili. Lumabas siya, tumingin sa kanila at marahang nagsalita,
“Tandaan n’yo ‘tong mukha na ‘to. Darating ang araw, hindi n’yo na ako pagtatawanan.”

Kinabukasan, maaga siyang bumiyahe patungong bayan. Bitbit ang lumang résumé na tinagpi-tagpi lang sa mga sirang papel, naghanap siya ng trabaho. Hardware, karinderya, palengke — iisa lang ang sagot:
“Pasensya na, iho, wala kaming bakante.”

Sa huling tindahan, inalok siya ng may-ari, “Kung gusto mo, pwede kang maghakot ng basura rito. Bente kada sako.”
Ngumiti siya at tinanggap. Pero sa loob niya, tila lalo siyang binalian ng pangarap.

Pag-uwi niya, madilim na. Naabutan niyang nakahandusay si Aling Carmen sa sahig.
“Nay! Gumising po kayo!” sigaw niya habang niyayakap ito. Mahinang tinig lamang ang lumabas sa bibig ng ina.
“Anak… huwag kang susuko ha… kahit anong hirap, tuloy ka lang…”
Nang humingi siya ng tulong sa mga kapitbahay, puro iling ang isinagot.
“Pasensya ka na, Gabriel. Wala kaming pera, wala kaming gamot.”

Gabi na nang bumalik siya, may dalang tubig at asin. Pinunasan niya ang pawis ng ina at buong magdamag na nagbantay. Habang pinagmamasdan ito, nagpasya siya sa sarili:
“Hindi pwedeng ganito palagi. Lilisan tayo rito. Hahanapin ko ang pagkakataon sa ibang lugar.”

At sa gabing iyon, habang humihina ang ihip ng hangin at pumapatak ang ulan sa yero, tahimik na nanalangin si Gabriel. Sa kabila ng lahat ng pangungutya, gutom, at pagod, nagniningning sa kanyang dibdib ang apoy ng pangarap — ang pag-asang balang araw, magiging sagot siya sa mga taong naniwalang basura lang ang kanyang kinabukasan.

Ang batang basurero ng San Felipe ay hindi lamang pumupulot ng bote. Pumupulot siya ng pag-asa, piraso-piraso, araw-araw.
At sa bawat piraso, binubuo niya ang pangarap na mag-aangat hindi lang sa sarili, kundi sa inang minsang nagkasya sa tinolang may isang pakpak — ngunit may pusong buong-buo para sa kanyang anak.

Sapagkat sa mundo ni Gabriel, hindi ang amoy ng tambakan ang nagtatakda ng halaga ng tao — kundi ang tapang na bumangon kahit ilang ulit nang binalewala ng lipunan.