“Mula sa pawid hanggang makina — kwento ng isang binatang natutong humabi ng pangarap sa pagitan ng grasa at dasal.”

Sa isang liblib na baryo sa gilid ng bundok, nanirahan si Ramon, isang binatang dalawampu’t tatlong taong gulang na payat, kayumanggi, at may mga palad na makapal sa kalyo. Araw-araw, kasama niya ang inang si Aling Mila sa paggawa ng kakanin—bibingka, suman, at puto—na kanilang ibinebenta sa palengke tuwing madaling araw. Sa kanilang munting bahay na yari sa kahoy at pawid, laging bumabalot ang halimuyak ng niyog at malagkit, parang musika ng kabuhayang simple ngunit puno ng pag-asa.

“Anak, maaga pa, baka puyat ka na naman,” malambing na wika ni Aling Mila habang inihahanda ang mga kakanin.
“Okay lang po, Nay. Tutulong na lang po ako magbalot,” sagot ni Ramon, sabay ngiti.

Mula nang pumanaw ang kanyang ama, isang karpintero, naging sandigan na siya ng kanyang ina. Bata pa lang, natuto na siyang magbuhat ng sako ng bigas, mag-igib ng tubig, at mag-ayos ng sirang bisikleta ng mga kapitbahay. Hindi siya nakatapos ng pag-aaral, ngunit busilak ang puso at puno ng pangarap.

Madalas niyang sabihin, “Nay, kapag nakahanap lang ako ng maayos na trabaho, hindi na kayo magtitinda ng kakanin. Ako na po ang magpapahinga sa inyo.”
Ngumiti lang si Aling Mila, ngunit sa likod ng kanyang mga mata ay may pag-aalalang hindi maitago. Alam niyang mahirap para sa anak ang harapin ang mundo nang walang koneksyon o diploma.

Hanggang isang araw, dumating ang pagkakataon. Isang kamag-anak ang nagbalita na may naghahanap ng mekaniko sa Maynila. Kahit mababa ang sahod, mas malaki pa rin iyon kaysa sa kinikita nila sa baryo.
“Nay, ito na siguro ang pagkakataon ko,” sabi ni Ramon, sabay punas ng pawis.
“Anak, baka mahirapan ka sa Maynila. Iba ang buhay doon,” sagot ng ina, halatang nag-aalala.
“Mas mahirap pong nakikita ko kayong nagtitinda pa rin sa ulan,” tugon ni Ramon, mahigpit na pinisil ang kamay ng kanyang ina.

Kinabukasan, dala ang maliit na bag, ilang pirasong damit, at baong dasal ni Aling Mila, umalis si Ramon patungong lungsod. Habang nasa biyahe, pinagmamasdan niya ang mga palayan, mga batang naglalaro, at ang mga asong humahabol sa tricycle—mga tanawing iiwanan niya pansamantala para sa pangarap.

Pagdating sa Maynila, sinalubong siya ng ingay ng busina, usok ng tambutso, at mga taong nagmamadali. Parang ibang mundo. Dinala siya ng kamag-anak sa talyer ni Mang Pilo, isang kilalang mekaniko na kasing-init ng makina ang ugali.
“Ramon ba? Marunong ka bang humawak ng wrench?” tanong ni Mang Pilo, tila sinusukat ang kanyang tapang.
“Opo, sir. Hindi po ako expert pero mabilis po akong matuto.”
“Tingnan natin. Huwag mong sayangin ang oras ko.”

Mabigat ang unang linggo ni Ramon. Sa ilalim ng araw, amoy langis, at alinsangan ng makina, madalas siyang maligo sa pawis. Ngunit hindi siya kailanman nagreklamo. Sa bawat sigaw ni Mang Pilo, ang sagot niya ay “opo.” Sa bawat pagkakamali, pagkatuto ang kapalit.

Unti-unting nakilala si Ramon sa talyer.
“Ramon, ayusin mo ‘yung clutch niyan, ha!” sigaw ni Boyet, isa sa mga senior mechanic.
“Opo, Kuya Boyet!” sagot niya, sabay ngiti.
“Tingnan mo nga ‘tong batang ‘to, parang hindi marunong mapagod,” biro ng isa.
Ngunit sa likod ng mga tukso, lihim siyang hinahangaan ng mga kasamahan. Habang ang iba’y late at laging nakikiosi, si Ramon ay laging maaga, masinop, at maaasahan.

Isang araw habang kumakain sa labas ng talyer, lumapit si Jenny, ang cashier sa karinderyang malapit doon.
“Kuya Ramon, ‘eto po ‘yung ulam niyo. Libre na yan sabi ni nanay,” nakangiting sambit ng dalaga.
“Naku, salamat ha, pero babayaran ko ‘yan. Hindi ako sanay sa libre.”
“Okay lang ‘yan. Ang sipag mo kasi, dapat may libreng adobo paminsan-minsan,” sagot ni Jenny.
Medyo namula si Ramon, ngunit ngumiti rin. “Sabihin mo kay nanay, salamat po. Sa susunod, ako naman.”

Tuwing gabi, sa kanyang maliit na inuupahang kwarto sa likod ng lumang gusali, tinitingnan niya ang larawan nilang mag-ina. Sa tabi nito ay nakasulat ang mensahe ni Aling Mila:
“Anak, huwag mong kalilimutan magdasal. Ang kabutihan ay hindi nasasayang.”

Habang lumilipas ang mga buwan, lalong tumibay ang pangarap ni Ramon—ang magkaroon ng sariling talyer. Sa tuwing makakakita siya ng may-ari ng malalaking autoshop, lihim siyang bumubulong, “Darating din ang araw, ako rin.”
Ngunit sa kabila ng ambisyon, hindi siya naging sakim. Kapag may batang lansangan na humihingi ng pagkain, binibigyan niya kahit konti. Kapag may kasamahang nahihirapan, agad siyang tumutulong.
“Pre, bakit ang bait mo? Wala ka namang nakukuha d’yan,” tanong minsan ni Boyet.
“Hindi ko kailangan may makuha, Kuya. Baka kasi ako naman ang mangailangan balang araw,” sagot ni Ramon, sabay ngiti.

Isang gabi, habang pauwi, tumigil siya sa gilid ng kalsada at tumingala sa mga ilaw ng lungsod.
“Panginoon,” bulong niya, “kung para po sa akin itong pangarap ko, tulungan Ninyo po ako. Basta po, huwag Ninyo lang akong hayaang mawalan ng malasakit sa kapwa.”
Hindi niya alam, ang dasal na iyon ang magiging simula ng bagong yugto sa kanyang buhay—isang yugto ng sakripisyo, pagkawala, at muling pagbangon.

Sa paglipas ng panahon, nasanay na si Ramon sa buhay lungsod. Ang dating tahimik na baryo ay napalitan ng mga busina at usok. Nahihirapan siyang makatulog noong una, ngunit kalaunan ay naging bahagi na iyon ng kanyang gabi. Sa maliit niyang kwarto, may lumang bentilador, isang kama, at isang altar na may imahe ng Nazareno. Dito siya madalas magdasal, sabay tawag sa ina gamit ang lumang keypad phone.
“Nay, ayos lang po ako dito. Medyo mainit lang at mahal ang bigas,” biro niya minsan.
“Basta kumakain ka nang maayos, anak. Huwag mong pababayaan ang sarili mo,” paalala ni Aling Mila.
“Opo, Nay. Pangako.”

Unti-unting lumambot ang puso ni Mang Pilo kay Ramon. Dati’y palaging nakakunot-noo, ngayon ay madalas na ring ngumiti kapag nakikita ang binata. Minsan, inabutan niya ito ng hapunan sa karinderya ni Nay Berta.
“Ramon, bakit hindi ka pa umuuwi? Alas-siyete na,” tanong ni Mang Pilo.
“May tinatapos lang po ako, sir. Para bukas maibalik ko agad ‘yung kotse sa may-ari.”
“Ha? Sige, huwag mo lang sabihing ako ang dahilan kung ba’t ka na-stroke sa kakabuhat,” biro ng matanda.
Ngumiti si Ramon. “Hindi po, sir. Masarap lang po sa pakiramdam kapag alam mong maayos ang ginawa mo.”

Mula noon, naging parang mag-ama sila. Madalas silang sabay kumain sa karinderya, at palaging nandoon si Jenny, laging may libreng adobo o dagdag kanin.
“Ramon, o ayan na naman ang paborito mo,” bati ni Jenny.
“Naku Jenny, baka maubusan kayo,” sagot ni Ramon, halatang nahihiya.
“Hindi ah. Para sa masisipag, libre ang extra rice,” biro ng dalaga.

Sa mga simpleng ngiti at mabubuting gawa, unti-unting nagbago ang buhay ni Ramon. Hindi siya naging mayaman sa pera, ngunit yumaman siya sa tiwala ng mga tao sa paligid niya. Sa bawat makina niyang inayos, may kasamang dasal ng pag-asa. Sa bawat kamay niyang pinahiran ng grasa, may halong dignidad at pagmamahal.

At sa gitna ng lungsod na puno ng ingay, usok, at pagmamadali, may isang binatang patuloy na naglalakad pauwi, pagod man ngunit may ngiti—dahil alam niyang bawat pawis ay hakbang patungo sa pangarap.

Sa dulo ng kanyang kwento, naiintindihan ni Ramon ang isang bagay na matagal nang turo ng kanyang ina:
“Ang tunay na tagumpay ay hindi lang nasusukat sa pera o posisyon, kundi sa kakayahang manatiling mabuti kahit dumaan sa hirap.”

At doon, sa maliit na kwarto na may ilaw ng kandila at larawan ng kanyang ina, tahimik siyang nagdasal.
“Salamat po, Panginoon. Hindi man ako mayaman, pero binigyan Ninyo ako ng puso na marunong magmahal, magtiwala, at mangarap.”

Sa likod ng bawat tunog ng makina, sa bawat pag-ikot ng wrench, naroon ang kwento ni Ramon —
isang simpleng binata mula sa bundok na natutong ipako ang pangarap sa tibay ng puso at kabutihan ng loob.