“Sa bawat amoy ng palay at usok ng ihawan, may isang dalagang naglalakad sa pagitan ng pangarap at katotohanan, bitbit ang bigat ng mundo sa kanyang mga kamay at puso.”

Lumaki si Maybell Rodrigo sa isang maliit na barong-barong sa gilid ng palayan, kung saan ang hangin ay may halong lupa, pawis at pag-aalala. Bata pa lamang siya ay ramdam na ramdam niya ang bigat ng mundong hindi man lang naghintay sa kanyang lumaki bago magbigay ng pasanin. Madalas siyang nagigising sa umagang walang laman ang tiyan.

Ngunit kailangan pa rin niyang tumayo at tumulong sa mga gawaing bahay. Sa murang gulang, natutunan na niyang mamalengke, mag-igib ng tubig, at maghanda ng kakanin kasama ang ina. Mga responsibilidad na dapat ay hindi pa kondisyon ng isang bata. Hindi naging madali ang bawat araw para sa pamilya nila. Ang sweldo ng kanyang ama bilang pahinante sa palengke ay kulang na kulang sa dami ng utang na kailangan nilang bayaran buwan-buwan.

Nasanay na si Maybell na makakita ng mga sobre sa lamesa, mga paalala ng bayaring hindi nila kayang tugunan. Kapag gabi, rinig niya ang mahinang bulungan ng kanyang mga magulang na tila laging may binibilang at pinagpaplanuhan sa bawat usapan tungkol sa pera. Lalong tumatatak sa kanyang isip ang pangambang baka hindi sila makatakas sa kahirapang tila kumakapit sa kanilang pamilya.

Sa kabila ng lahat, pangarap ni Maybell na makapagtapos ng pag-aaral. Pangarap niyang makasalubong ang liwanag sa dulo ng lagusan, pangarap niyang magkaroon ng diploma na magsisilbing sandata sa buhay. Ngunit paulit-ulit itong nauudlot dahil mas kailangan nilang unahin ang pagkain kaysa matrikula. Ilang beses siyang umiyak ng palihim sa sulok ng kanilang barong-barong habang pinapanood ang ilang kaklase na may bagong libro, bagong sapatos, at bagong pag-asa. Para kay Maybell, sapat na sana ang makapagpatuloy, ngunit tila hindi sapat ang galaw ng mundo upang bigyan siya ng pagkakataon.

Dahil dito, hindi nagdalawang-isip ang kanyang ina na isama siya sa pagtitinda ng kakanin sa palengke. “Anak, tulong mo ito kay Nanay,” sabi ng ina isang umaga habang inaayos ang mga suman at kutsinta. Una, nagbenta siya sa eskwelahan hindi dahil sa kagustuhan kundi dahil sa pangangailangan. Sa bawat hakbang niya, bitbit ang bilao, dama niya ang bigat ng tray at bigat ng obligasyong hindi dapat siya ang may pasan. Ngunit ngiti pa rin siya, pilit humuhugot ng lakas para sa kinabukasan na hindi pa niya sigurado.

Sa unang araw niyang maglakad sa loob ng eskwelahan, dala ang mga panindang kakanin, naramdaman niya ang hiya. Habang ang ibang bata ay may baong sandwich at gatas, siya naman ay may dalang pangenta. May ilang kaklase na tumingin mula ulo hanggang paa, at may ilan ding bumulong-bulong. Sa bawat sulyap na puno ng paglibak, parang kumikirot ang dibdib niya, ngunit pilit niya itong nilunok. Sa murang edad, natutunan niyang hindi pantay-pantay ang buhay.

Bago matulog sa gabi, pinangako ni Maybell sa sarili na gagawa siya ng paraan—para sa sarili, para sa pamilya, at para sa pangarap na ayaw niyang tuluyang mamatay. Dumating ang araw ng high school graduation, isang sandaling dapat puno ng tuwa. Ngunit para kay Maybell, may bahid iyon ng pangambang hindi niya mailarawan. Habang nakatayo siya sa entablado, suot ang lumang sapatos na halos bukas na ang gilid, narinig niya ang palakpakan ng mga magulang ng iba. Ngunit nang makita niya ang mga mata ng kanyang ina at ama, dama niya ang halo-halong emosyon—pride, lungkot, at pasensyang nangingibabaw.

Pagkatapos ng seremonya, habang nagkakasiyahan ang mga kaklase dahil sa kanilang mga bagong hakbang patungo sa kolehiyo, narinig ni Maybell ang kanyang ama na mahina ngunit matatag na nagsabi, “Anak, hindi na kaya. Hanggang dito na muna tayo.” Sa mismong araw na dapat pagdiriwang, naputol ang pangarap niyang makapag-aral sa kolehiyo. Hindi niya ipinaalam sa sino man ang sakit na naramdaman niya. Sa mga unang linggo matapos ang graduation, palihim niyang pinapanood sa social media ang kanyang mga kaklase—may bagong bag, nag-enroll sa malalaking unibersidad, at masiglang nagpo-post ng “college life begins.” Samantalang siya, tuwing gabi ay humihikbi sa loob ng kanilang masikip na kwarto, pinipigilan ang hagulhol upang hindi marinig ng kanyang mga magulang.

Masakit sa kanya na habang ang iba ay humahabol sa kinabukasan, siya naman ay naiwan sa istasyon, walang ticket para sumabay sa pag-unlad ng buhay. Nagsimula siyang tumulong sa pamilya sa paraang alam niya—pagtitinda ng street food. Araw-araw, gigising siya sa madaling araw para magluto ng isaw, tenga, balon-balunan, at iba pang pwedeng ibenta. Binubuhat niya ang mabibigat na kaldero na halos kasing bigat ng pinipigilan niyang luha at pangarap.

Sa init ng araw at usok ng ihawan, ramdam niya ang hapdi ng kanyang pagsuko sa pag-aaral. Ngunit mas ramdam niya ang pangangailangan ng kanyang magulang at kapatid. Kaya’t hindi siya nagreklamo kahit minsan. Tulad ng hindi nawawalang anino ng nakaraan, may mga dating kaklase na sumulpot sa kanyang pagtitinda. Ang ilan ay ngumiti, ngunit ang iba ay walang pag-aatubili sa pangungutya. “Uy, si Maybell, nagtitinda lang pala!” sabay tawa ng ilan. “Hindi ba dapat nagka-college siya ngayon?” dagdag pa ng isa. Hindi nila alam na bawat salita ay parang maliliit na kutsilyong tumutusok sa puso niya.

Ngunit kahit ganoon, ngumiti siya. Hindi dahil masaya, kundi dahil iyon lang ang paraan para maitago ang sugat na ayaw niyang lumala. Sa gabing iyon, matapos ang maghapong pag-iihaw, napaupo si Maybell sa gilid ng kanilang tindahan. Ramdam niya ang sakit ng katawan, ngunit mas masakit ang bigat sa dibdib, na parang hindi na niya kayang buhatin. Umiyak siya ng tahimik habang pinagmamasdan ang mga bituing tila kay layo ng pangarap niya.

Ngunit sa pagitan ng mga luha, may pumasok na pangungusap sa isip niya—isang pangako na hindi niya alam kung paano tutuparin ngunit handa niyang ipaglaban. “Hindi matatapos dito ang buhay ko. Papangon ako. Kahit gaano kahirap, gagawa ako ng paraan.” Sa gabing iyon, isinulat niya sa kanyang puso ang pinakamahalagang panata sa kanyang buhay.

Araw-araw, bago pa sumikat ang araw, isisingit na ni Maybell ang sarili sa paghahanda ng mga kakanin. Sa bawat paghalo ng malagkit, sa bawat singaw ng kumukulong tubig sa kawa, ramdam niya ang init at bigat ng responsibilidad. Pagkatapos ng umagang pagtitinda, mag-iihaw naman siya ng street food sa hapon at magpapatuloy hanggang gabi. Halos wala siyang pahinga, halos wala ring sandali para sa sarili. Sa bawat araw na lumilipas, pakiramdam niya ay umiikli ang kanyang katawan sa sobrang pagod, ngunit humahaba naman ang listahan ng mga pangarap na ayaw niyang isuko.

Hindi nagtagal ay naramdaman niya ang unang sintomas ng sobrang pagod. Madalas siyang dapuan ng matinding migraine, tila pumipintig ang ulo mula sa loob. Halos hindi na mawala ang kanyang ubo dulot ng araw-araw na paglanghap ng usok mula sa ihawan. Ang mga palad niya ay unti-unting nagkakalyo at napupunit dahil sa init ng kawali at kabigatan ng kanyang dinadala.

Ngunit sa bawat hapdi at sakit, Maybell ay nananatiling matatag. Ang kanyang ngiti, bagamat pagod at puno ng luha, ay simbolo ng kanyang walang-kapagurang pangarap—isang pangarap na balang araw, sa kabila ng lahat, ay magbibigay daan sa liwanag na matagal na niyang hinahanap.