“Sa bawat pangarap na tila abot-langit, may mga pinto ring maaaring magsara sa harap mo—ngunit ang tunay na lakas ay matatagpuan sa pusong hindi sumusuko.”

Tahimik ang buong baryo ng umagang iyon. Tanging ang huni ng mga ibon at ang mahinang ugong ng makina ng panahi ni Maribell ang bumabalot sa hangin. Sa maliit nilang bahay na yari sa pawid, nakaupo si Rico sa harap ng lumang mesa. Ang pawis sa kanyang noo ay patunay ng kanyang pagsusumikap—nag-aaral habang pinagmamasdan ang bawat galaw ng makinang humuhuni sa ritmo ng kanyang pangarap.

“Anak, kumain ka na muna. Mamaya ka na ulit mag-aral,” malumay na sabi ng ina habang inilalapag ang kaning tutong at tinapa sa mesa.

Ngumiti si Rico, bagaman halata sa kanyang mata ang pagod. “Mamaya na lang po, Inay. Gusto ko pong matapos itong report ko agad. Baka sakaling mapansin po ni Tita Audrey at matulungan ako sa kolehiyo.”

Ngumiti rin si Maribell, ngunit sa likod ng ngiting iyon ay nakatago ang kirot. Alam niyang bawat pangarap ng anak ay dumaraan sa pader ng kahirapan at pang-aalipusta. Mula pagkabata ni Rico, ang bulong at tsismis ng baryo ang naging musika ng kanilang buhay. “Naku, yung batang ‘yan anak lang naman ‘yan sa labas eh,” madalas niyang marinig.

Ngunit para kay Maribell, si Rico ay biyaya. Bunga ng isang pag-ibig na kahit saglit lang ay tunay. Isang hapon, habang inaayos ni Maribell ang lumang aparador, may kumatok sa pintuan. Nang buksan ni Rico, bumungad ang isang babaeng elegante, may salamin at ngiting may lambing.

“Ito ay si Tita Audrey. Rico, laki mo na! Kamukhang-kamukha mo ang kuya Miguel ko. May handaan sa mansyon. Birthday ni Lola Matilda. Gusto kong pumunta ka ha. Matagal na kitang gustong ipakilala sa lahat,” masiglang bati ni Audrey.

Natigilan si Maribell, damang-dama ang pag-aalinlangan sa kanyang puso. Ngunit sa mata ni Rico, tila muling nagningning ang liwanag ng pag-asa.

“Tita, totoo po? Pwede po akong pumunta?” tanong ng bata, puno ng pananabik.

“Opo, Rico. Hawak ang kamay ng binata. Si Lola Matilda lang medyo matigas, pero baka panahon na para magbago ang puso niya,” sagot ni Audrey.

Pag-alis ni Audrey, nanatiling tahimik si Maribell. “Anak!” mahina niyang sabi. “Sigurado ka bang gusto mong pumunta?”

“Opo, Inay. Gusto ko pong makilala sila, lalo na po si Papa,” sagot ni Rico.

Humugot ng malalim na buntong hininga si Maribell. “Basta tandaan mo anak, kahit anong mangyari, hindi mo kailangang magmakaawa para tanggapin ka. Kung ayaw nila, may Diyos naman na natatanggap sa atin.”

Ngumiti si Rico, pilit na pinatatag ang sarili. Sa gabing iyon, habang tinitingnan niya ang lumang polo sa salamin, bumulong siya sa sarili: Bukas, makikita ko na ang pamilya ko. Sana tanggapin nila ako kahit isang beses lang. Ngunit sa kalooban niya, may lihim na takot—ang pintuan ng mansyon na inaasam-asam niyang pumasukan ay maaaring magbukas at maging unang magsara sa kanya.

Maagang gumising si Rico kinabukasan. Nilinis niya ang lumang sapatos, pinlantsa ang gusot na polo, at sa salamin ay bakas ang kaba at pananabik. “Anak!” tawag ni Maribell habang inaayos ang kwelyo ng polo. “Huwag kang matakot ha. Maayos kitang pinalaki. Kung hindi ka man nila tanggapin, huwag mong isipin na kasalanan mo ‘yan.”

Ngumiti si Rico. “Baka naman po nagbago na si Lola, Inay. Baka matuwa siya sa akin.”

Mainit ang araw nang bumaba siya ng tricycle sa tapat ng mansyon ng mga Marquez—malaki, puting-puti, at tila walang bahid ng alikabok. Parang palasyo sa panaginip. Sa harap ng gate, nakatayo ang matandang guard na si Mang Tonyo, na minsan na niyang nakita sa lumang litrato kasama ang ama ni Rico.

“Magandang tanghali po, Mang Tonyo. Ako po si Rico, anak po ako ni Sir Miguel,” magalang na bati ni Rico, hawak ang maliit na regalo.

Tumingin ang gwardya at sandaling nagulat, ngunit mabilis na tumigas ang mukha. “Anak ni Sir Miguel?” tanong nito, may halong alinlangan.

“Opo. Ako po yung anak ni Maribell Santos,” sagot ni Rico, puno ng pag-asa.

Biglang kumunot ang noo ni Mang Tonyo. Kinuha niya ang radyo at kinausap si Donya Matilda. Ilang sandali lang, pumasok ang malamig at matalim na boses nito:

“Sabihin mo sa labas na wala akong apo na anak sa kasambahay. Kung ayaw mong mawalan ng trabaho, huwag mo siyang papasukin dito.”

Huminto ang mundo ni Rico. Nanginginig si Mang Tonyo habang nakatingin sa kanya. “Pasensya ka na, iho. Utos ng Donya, hindi kita pwedeng papasukin.”

Ngunit may imbitasyon naman daw mula kay Tita Audrey. Bago pa siya makapagsalita, narinig ni Rico ang mga bulungan mula sa loob ng mansyon. “Sino yang binatang yan? Anak sa labas ni Miguel?”

Ang tapang ni Rico ay biglang napawi. Nilunok niya ang luha. Pinilit ng bata na ngumiti kay Mang Tonyo at marahan na lamang tumango. “Naiintindihan ko po, Manong. Pasensya na po.”

Habang naglalakad palayo, narinig niya ang tawa ng mga bisita sa loob. Bawat hakbang ay may tinik na tumutusok sa kanyang puso. Bago sumakay sa tricycle, nilingon niya ang mansyon—ang tahanang dapat sana’y kanya rin. Ngunit doon sa labas, nakita niya si Tita Audrey, halatang nagmamadali.

“Rico! Sandali!” sigaw nito. Ngunit hindi na siya lumingon pa. Tumulo ang luha sa pisngi. “Huli na po, Tita. Huli na.”

Pagdating sa bahay, sinalubong siya ni Maribell. Tahimik si Rico hanggang tuluyang bumigay ang luha. Yumakap siya ng mahigpit.

“Inay, hindi nila ako tinanggap. Sinabi ni Lola wala raw siyang apo,” sambit niya.

Niyakap siya ni Maribell, mariing-mariin. “Anak, huwag mong hayaan na sirain ng pagtanggi nila ang sarili mong halaga. Hindi mo kailangang magmakaawa para tanggapin ka. May Diyos na nakakakita sa kabutihan mo.”

Sa gabing iyon, nakatitig si Rico sa kisame. Isang pangako ang nabuo sa puso niya—darating ang araw na siya mismo ang titingalain ng mga taong humamak sa kanya.

Lumipas ang mga buwan. Ngunit sariwa pa rin sa isip ni Rico ang bawat salita ni Donya Matilda. Ang dating batang puno ng pag-asa ngayon ay may matang malalim ng sugat. Tahimik na siyang nagbago, abala sa pagtitinda ng gulay sa palengke tuwing Sabado at sa pag-aaral sa gabi.

“Anak, huwag mong hayaang sirain ang sarili mo dahil lamang sa sinabi nila,” sabi ni Maribell isang gabi habang pinupunasan ang pawis ng anak. “Hindi mo kailangang patunayan sa kanila kung sino ka anak.”

At sa bawat gabi ng pag-aaral at pagtitinda, unti-unting nabuo sa puso ni Rico ang lakas ng isang batang hindi susuko—isang batang handang harapin ang mundo, kahit pa sa mga pintong sarado at pangarap na tila mailap.