“Sa likod ng tambakan ng basura, may batang may pangarap na kayang baguhin ang kanyang mundo—kahit ang lahat ay laban sa kanya.”

Umaga pa lang, sumisingaw na ang alinsangan sa tambakan ng Payatas. Ang hangin ay punong-puno ng amoy ng nabubulok na pagkain, sunog na plastik, at kartong basag. Sa gitna ng makapal na usok, may isang batang babae na nakasuot ng kupas na uniporme ng pampublikong paaralan. Halos hindi na makilala ang dating puting tela; may punit at mantsa ng mantika.

Si Lina, 12 anyos, ay namumulot ng piraso ng papel, tansan, o anumang maaaring ipagpalit sa junk shop. Lahat ay para sa isang simpleng layunin—makabili ng sardinas para sa kanilang hapag. “Inay, may nahanap po akong lapis!” sigaw niya, patakbong papunta sa maliit nilang barong-barong na gawa sa pinagtagpitan ng pinyero. Lumingon ang kanyang ina, nakasandal sa saklay. Mahinang ngiti ang isinukli nito. “Ayos yan, anak. Pwede mo ‘yan gamitin sa assignment mo mamaya.”

Mabilis na tumakbo si Lina papunta sa gilid ng kartong ginagamit nilang mesa. Binuksan niya ang lumang notebook, puno ng mantsa, at sinimulang sulatin ang mga numero mula sa lumang papel na itinapon ng eskwela sa kabilang barangay. Hindi tulad ng ibang bata na nangangarap maging artista o sikat sa social media, si Lina ay may malinaw na pangarap. “Balang araw, magtatrabaho ako sa malaking opisina. Kahit tagalinis lang, basta may elevator, aircon, at carpet.”

Madalas siyang pagtawanan ng mga kalaro sa tambakan. “Ha? Tagalinis lang? Yun lang?” sigaw ni Marco, isang batang may itim na kuko at baradong ilong dahil sa usok ng nasusunog na gulong. Ngunit hindi nagpapaapekto si Lina. “Mas gusto ko yun kaysa sa walang pangarap,” sagot niya, matatag at may ngiti sa labi.

Isang gabi, habang natutulog, bumangon si Lina dahil sa pag-ubo ng kanyang ina. “Nay, may gamot po ba tayo?” tanong niya. “Naubos na, anak. Bukas na lang tayo mag-junk shop, baka makahanap tayo ng gamot,” mahina ang sagot ng ina, yakap ang sarili para magpainit.

Kinabukasan, kahit hindi pa gumagaling ang ubo ng kanyang ina, pinilit ni Lina ang sarili na maghanap ng mas mabentang basura. Sa gilid ng tambakan, napansin niya ang isang itim na bag na halatang galing sa opisina. May label pa: Altamira Holdings. Binuksan niya at nakita ang mga lumang ballpen, papel, at ID ng isang accounting staff. Wala itong malaking halaga sa junk shop, pero sa mata ni Lina, ito ay kayamanang hindi matutumbasan ng tansan.

Dahil may pangalan ang ID, sinimulan niyang kopyahin ang format ng papel at gumawa ng sariling kwentada—pagbibilang ng bote, timbang ng diyaryo, at presyo sa junk shop. “Kung makabenta ako ng tatlong kilo ng diyaryo sa halagang Php10 kada kilo, tatlong araw akong mag-iipon para makabili ng bigas,” bulong niya habang sinusulat sa notebook. Unti-unti, lumilinaw sa kanya ang kahalagahan ng tamang pag-iisip at pagbibilang.

Isang araw, dumating ang balita: may libreng public high school na magbubukas sa kabilang barangay. Kailangan lang ng report card at birth certificate. Nanginginig ang kamay ng kanyang ina habang inaabot ang napunit na birth certificate ni Lina. “Anak, subukan mo ha. Baka ito na ang pagkakataon mo kahit wala tayong pera sa pamasahe.”

Naglakad si Lina ng mahigit dalawang oras para makapag-enroll. Suot ang parehong uniporme, hinugasan sa kanal, at sapatos na may butas. Sa pila, ramdam niya ang lahat ng mata nakatingin sa kanya—dahil sa amoy, hitsura, o baka dahil sa takot nilang hindi siya karapat-dapat. Ngunit tiniis niya ang lahat. “Walang kahirapan ang makakatalo sa may pangarap,” bulong niya sa sarili. Pagkatapos ng enrollment, umuwi siya bitbit ang papel ng confirmation: tatanggapin siya sa susunod na buwan.

Pagdating sa bahay, sinalubong siya ng nakababatang kapatid na si Jessa, may lagnat at hinihika. “Ate, ang init ng dibdib ko,” sambit nito. Agad niyang pinuntahan ang ina at kumuha ng maluwit na supot ng barya. Bale ng tatlong linggong paglalakad sa tambakan at pagtitiyaga sa pag-iipon, nagdesisyon siyang ilako ang naipon niyang tansan at diyaryo kahit gabi. Ang layunin: makabili lang ng gamot.

Sa gitna ng dilim pabalik mula sa junk shop, wala siyang flashlight at sapin sa paa. Ngunit sa isip ni Lina, malinaw ang ilaw ng gusaling may mataas na kisame, malamig na sahig, at siya’y nakayuko, nagwawalis, may ngiti sa labi. Hindi niya alam na ang pangarap na iyon ay magiging susi sa pagbabago, hindi lang sa kanyang buhay kundi sa buong pamilya.

Kalahating taon matapos ang enrollment, nagsimula si Lina sa public high school. Araw-araw, kailangan niyang maglakad ng halos tatlong kilometro. Bitbit ang lumang bag na gawa sa retaso at ilang piraso ng papel, wala siyang baon. Minsan ni hindi makakain ng agahan. Ngunit hindi siya pumapalya sa klase. Laging maaga, nakaupo sa harap, tahimik at abala sa pagsusulat.

“Uy, Lina, anong amoy yan? Parang galing kang basurahan!” sigaw ni Erica, isang mayamang kaklase. Hindi umimik si Lina. Sanay na siya sa mga biro. Tinakpan niya lang ang bitbit niyang plastic na may tinapay mula sa basurahan. Sa kabilang dako, may guro siyang tahimik na humahabol sa kanya—si Ma’am Lety, isang gurong may malambot na puso para sa mga estudyanteng hirap sa buhay. Ilang linggo na niyang napapansin ang sipag ni Lina, top scorer sa math at business simulations.

Isang hapon, habang nagpapahinga sa gilid ng waiting shed, lumapit si Ma’am Lety. “Anak, gusto mo ba ng lumang notebook? May natira ako mula sa anak ko.” Sabay abot ng brown envelope na may notebook at lapis. Nanlaki ang mata ni Lina. “Ako po talaga po?” “Oo naman, anak. Gamitin mo yan. Nakikita ko ang sipag mo sa klase.” “Salamat po, Ma’am. Hindi ko po makakalimutan ito.”

Simula noon, gabi-gabi mas naging masigasig si Lina sa pagsusulat. Hindi lang siya nag-aaral, kundi nagsusulat din ng budget at listahan ng pwedeng kitain mula sa pangangalakal. Sa kabilang banda, lumalala ang kalagayan ng kanyang ina. Dahil dito, tumigil muna sa pag-aaral si Jessa at nagsimulang maglaba para may dagdag kita. Ngunit sa hindi inaasahang pangyayari, buntis si Jessa sa edad na 15, iniwan ng tricycle driver.

“Pasensya na ate, hindi ko sinasadya,” hikbi ni Jessa habang hawak ang tiyan. Napatingin si Lina sa kanyang kapatid, pilit nilulunok ang galit, pagod, at pagkabigla. “Wala na tayong magagawa, Jessa. Mahalagang buhay ang anak mo. Pinasan ni Lina ang responsibilidad hindi lang bilang estudyante kundi bilang pangunahing tagapagtaguyod ng pamilya.

Sa araw, pumapasok siya sa eskwela. Sa gabi, naglalaba, namumulot, at minsan nakikisangla para lang makabayad sa gamot ng ina. Wala siyang kaibigan sa eskwelahan; abala ang lahat sa gadgets at social media. Isang araw, habang kumakain ng libreng lugaw sa feeding program, lumapit ang guidance counselor.

“Lina, napansin ko ang grades mo. Mataas ang performance mo sa math at business sim. Gusto mo bang sumali sa interschool quiz?” Tanong nito. “Ako po ba? Wala po akong uniform, wala rin pong pamasahe.” “Walang problema. Sasagutin ng paaralan. Kailangan lang namin ang pahintulot ng magulang mo.” Umuwing may ngiti si Lina, punong-puno ng pag-asa at pangarap.

Sa likod ng tambakan ng basura, sa gitna ng pagod, gutom, at hirap, may batang babae na may matibay na puso. Isang batang may pangarap na hindi matitinag ng kahirapan. Si Lina, sa simpleng paraan, ay naglalakbay patungo sa kanyang sariling mundo—isang mundo kung saan ang pagwawalis sa sahig ng opisina ay magiging simula ng pagbabago, hindi lang para sa kanya kundi para sa kanyang pamilya.