Ang “Apex Martial Arts Academy” ay hindi isang ordinaryong gym. Ito ay isang templo ng pawis at disiplina na nakatayo sa puso ng isang maunlad na siyudad. Ang ‘membership fee’ ay katumbas ng isang buwang sahod ng isang karaniwang empleyado. Ang mga miyembro nito ay mga CEO, mga kilalang pulitiko, at mga kabataang naghahangad ng katanyagan sa mundo ng ‘mixed martial arts’. At sa sentro ng lahat ng ito ay si Marco “Ang Pambato” Velasco.

Si Marco ay bente-dos anyos, isang black belt sa Karate at Taekwondo, at may ‘purple belt’ sa Brazilian Jiu-Jitsu. Siya ang ‘poster boy’ ng Apex. Ang kanyang mga ‘highlight reel’ ng mga ‘spinning hook kicks’ at ‘flying knees’ ay may milyun-milyong ‘views online’. Ngunit kasabay ng kanyang talento ay ang isang pag-uugali na tanging ang kanyang mga ‘sponsor’ lang ang nakakatiis. Si Marco ay mayabang. Para sa kanya, ang gym ay ang kanyang kaharian, at ang lahat ng naroroon ay kanyang mga tagahanga—o mga ‘punching bag’.

Isang araw, isang bagong mukha ang napadpad sa Apex. Hindi isang bagong miyembro na may ‘designer’ na ‘gym bag’, kundi isang bagong janitress. Siya si Aling Rosa. Isang babaeng nasa mga huling taon ng kanyang ‘forties’, maliit, may bahagyang kuba na sa pagod, at may mga matang tila nakakita na ng lahat ng lungkot sa mundo. Ang kanyang uniporme ay laging malinis, ngunit ang kanyang sapatos ay halatang luma na at pudpod.

Ang trabaho ni Aling Rosa ay simple: linisin ang mga bintana, i-mop ang sahig sa ‘lobby’, at higit sa lahat, huwag maging sagabal. Ngunit ang Apex ay may isang patakaran: ang ‘main dojo’ o ang ‘mat area’ ay nililinis lamang kapag walang klase.

Isang hapon, nagkataon na maagang natapos ni Aling Rosa ang kanyang gawain sa ‘lobby’. Ang ‘advanced sparring class’ ni Marco ay kasalukuyang nagaganap. Mula sa salaming pader, tumigil si Aling Rosa. Hawak ang kanyang mop, pinanood niya ang mga galaw. Ang kanyang mga mata, na karaniwang mapungay, ay biglang nagkaroon ng kakaibang kislap. Pinanood niya ang mga paa, ang pag-ikot ng balakang, ang ‘timing’ ng mga suntok. Hindi ito ang tingin ng isang tagahanga; ito ay ang tingin ng isang ‘evaluator’.

Napansin ito ni Marco. Sa gitna ng isang ‘demonstration’ ng isang kumplikadong ‘combo’, nakita niya ang janitress na nakatitig. Para kay Marco, ito ay isang insulto. O mas tamang sabihin, isang oportunidad. Isang oportunidad para magpasikat.

“Sandali,” sabi niya sa kanyang mga ka-klase, itinaas ang kamay. Ang musika ay humina. Ang lahat ay napatingin sa kanya, at pagkatapos, sa tinitingnan niya.

“Ale,” tawag ni Marco, ang kanyang boses ay puno ng pilyong paghamak. Si Aling Rosa ay tila nagising sa isang panaginip. Yumuko siya, akala niya ay pinapaalis na siya.

“Hindi, hindi. Halika,” sabi ni Marco, ngumingisi. “Pumasok ka dito.”

Ang mga miyembro ng klase ay nagsimulang magbulungan at magtawanan. Nag-aalangang pumasok si Aling Rosa sa ‘mat area’, ang kanyang lumang sapatos ay iniwan niya sa gilid. Ang kanyang mga medyas ay may maliit na butas sa daliri.

“Mukhang kanina ka pa nanonood ah. Interesado ka?” tanong ni Marco.

“N-naku, sir. Pasensya na po. Tinitingnan ko lang po kung may dumi na sa sahig…”

Mas malakas na tawanan.

“Huwag kang mahiya, ‘Nay,” sabi ni Marco. Kumuha siya ng isang ‘extra’ na puting uniporme (gi) mula sa ‘closet’ at inihagis ito kay Aling Rosa. “Sige, subukan mo. Para malaman mo kung gaano kahirap ang ginagawa namin.”

Ang mukha ni Aling Rosa ay namula. “Sir, hindi po. Nagtatrabaho lang po ako…”

“Sige na, ‘Nay! Pagbigyan mo na si ‘champ’!” sigaw ng isa sa mga miyembro.

“Baka… baka ‘secret black belt’ pala si Nanay!” biro ng isa pa, na sinundan ng malakas na halakhakan.

Si Marco ay lumapit. “Ano, Ale? Ayaw mo? O baka naman… takot kang masaktan?” Ang kanyang boses ay nagbabanta na.

Si Aling Rosa ay huminga ng malalim. Alam niya na hindi siya titigilan nito. Ang kahihiyan ay nandiyan na. Ang tanging paraan para matapos ito ay ang pagbigyan siya. Dahan-dahan, kinuha niya ang uniporme. Walang imik, isinuot niya ito sa ibabaw ng kanyang ‘janitress’ na damit. Ang ‘gi’ ay maluwag, ang manggas ay lampas sa kanyang mga kamay. Siya ay nagmukhang isang ‘scarecrow’.

Ang mga cellphone ay lumabas na. Ang lahat ay handa nang i-rekord ang “Hampas ng Janitress.”

“Okay,” sabi ni Marco, pumwesto sa gitna ng ‘mat’. “Sparring tayo. Huwag kang mag-alala, dahan-dahan lang. ‘Try’ mong suntukin ako. ‘Free shot’.”

Si Aling Rosa ay tumayo sa harap niya, mga sampung talampakan ang layo. Hindi siya pumorma. Nakatayo lang siya, ang kanyang mga kamay ay nakababa sa gilid, ang kanyang mga balikat ay nakakuba pa rin.

“Ano pa ang hinihintay mo? Sugod,” utos ni Marco.

Umiling si Aling Rosa. “Mauna na po kayo, Sir. Bisita lang ako.”

Ang sagot na iyon ay nagpa-init sa ulo ni Marco. “Mayabang ka ah!”

Sumugod si Marco. Ngunit hindi isang totoong sugod. Isang ‘lazy’ na ‘jab’ na itinutok sa mukha ni Aling Rosa. Ang layunin: takutin siya.

Ang nangyari ay hindi inaasahan. Si Aling Rosa ay hindi umatras. Hindi rin siya humarang. Gumilid lang siya. Isang maliit, halos hindi kapansin-pansin na pag-gilid ng kanyang ulo. Ang kamao ni Marco ay dumaan sa hangin.

“Aba,” sabi ni Marco, bahagyang nagulat. “Chamba.”

Sumubok ulit siya. Isang mabilis na ‘right cross’. Muli, si Aling Rosa ay gumalaw. Ngunit sa pagkakataong ito, ang kanyang katawan ay sumunod sa pag-gilid ng ulo. Ang suntok ay muling sumala.

Ang tawanan ay napalitan ng bulungan.

“Ano ‘yan, ‘Nay? Sayaw?” sigaw ni Marco, ngayon ay naiinis na. Itinodo niya. Isang ’roundhouse kick’ na itinaas niya para sa ‘show’. Isang sipa na karaniwang nagpapatumba sa kanyang mga kalaban.

Dito nagbago ang lahat.

Nang ang paa ni Marco ay nasa ere, handa nang tumama sa gilid ng ulo ni Aling Rosa, si Aling Rosa ay hindi umatras. Siya ay… pumasok.

Sa isang iglap, ang babaeng mukhang pagod at kuba ay nawala. Ang kanyang likod ay biglang dumiretso. Ang kanyang mga paa ay bumaon sa ‘mat’ na may bigat na tila doble sa kanyang timbang. Ang kanyang kamay, na kanina lang ay may hawak na mop, ay sumalubong sa sipa ni Marco.

Hindi ito isang ‘block’. Ito ay isang ‘parry’. Ang kanyang palad ay tumama sa ‘ankle’ ni Marco, hindi para pigilan ito, kundi para i-direkta muli ang ‘force’ nito. Ang sipa ni Marco ay lumihis pataas.

Kasabay nito, ang kaliwang kamay ni Aling Rosa ay kumilos. Hindi ito isang suntok. Ito ay isang… ‘tapik’. Ang kanyang mga daliri—ang ‘index’ at ‘middle finger’—ay tumama sa isang ‘pressure point’ sa ilalim ng ‘rib cage’ ni Marco. Sa ‘solar plexus’.

Walang tunog. Walang malakas na ‘impact’. Ngunit si Marco ay natigilan. Ang lahat ng hangin sa kanyang katawan ay biglang naubos. Ang kanyang mata ay nanlaki sa gulat.

Bago pa man niya maintindihan kung ano ang nangyari, ang paa ni Aling Rosa ay gumalaw. Isang simpleng ‘sweep’. Ang kanyang paa ay sumagi sa likod ng tuhod ni Marco.

Dahil wala siyang balanse (mula sa sipa) at wala siyang hininga (mula sa ‘pressure point’), si Marco “Ang Pambato” Velasco ay bumagsak. Hindi isang ‘graceful’ na bagsak. Isang malakas, nakakabinging ‘thud’ sa gitna ng ‘mat’.

Katahimikan.

Ang mga cellphone ay nakatutok pa rin, ngunit ang mga kamay na may hawak nito ay nanginginig. Ang mga bibig na kanina lang ay tumatawa ay ngayon ay nakanganga.

Si Marco ay nakahiga, umuubo, pinipilit na bawiin ang kanyang hininga.

Si Aling Rosa ay nakatayo sa ibabaw niya. Ang kanyang ‘gi’ ay gusot pa rin, ngunit ang kanyang tindig ay nagbago. Siya ay nakatayo na parang isang bundok. Ang kanyang mukha ay kalmado. Walang galit. Walang pagmamayabang. Tanging isang bakas ng lungkot.

Inilahad niya ang kanyang kamay kay Marco. “Pasensya na, Sir. Nadulas po yata kayo.”

Si Marco, sa gitna ng kanyang kahihiyan at pagkalito, ay tinitigan ang kamay na iyon. Ang kamay na iyon—na may kalyo, hindi mula sa ‘weights’, kundi mula sa pagkayod—ang kamay na iyon ang tumalo sa kanya.

“Sensei…”

Isang boses ang bumasag sa katahimikan mula sa pintuan. Isang boses na may awtoridad at… gulat.

Lahat ay lumingon. Nakatayo doon si Master Kenji Tanaka, ang ‘founder’ at ‘headmaster’ ng Apex. Isang ‘6th Dan’ Black Belt mula sa Japan, isang alamat sa mundo ng martial arts. Bihira siyang makita sa ‘gym floor’.

Hindi siya nakatingin kay Marco na nasa sahig. Nakatitig siya kay Aling Rosa. Ang kanyang mga mata, na karaniwang kalmado, ay nanlalaki sa hindi makapaniwalang pagtataka.

“Rosa-san?” bulong niya.

Si Aling Rosa ay lumingon. Nang makita niya si Master Kenji, ang kanyang tindig na parang bundok ay biglang lumambot. Ang kanyang mga mata ay napuno ng isang bagay na hindi pa nakikita ng iba: pagkilala.

Dahan-dahan, sa harap ng lahat, si Aling Rosa ay yumuko. Hindi isang simpleng ‘bow’. Isang malalim, pormal na ‘dojo bow’. Ang kanyang noo ay halos sumayad sa ‘mat’.

“Kenji-sensei,” sagot niya, ang kanyang boses ay malinaw na. “Matagal na po tayong hindi nagkita.”

Ang gym ay sumabog sa mga bulungan. “Magkakilala sila?” “Ano ang nangyayari?”

Si Master Kenji ay pumasok sa ‘mat’ at yumuko rin kay Aling Rosa. Isang ‘bow’ ng magka-pantay. “Tumayo ka, Rosa-san. Hindi ka dapat lumuluhod sa sahig na ‘to.”

Tumingin siya sa buong klase, ang kanyang mukha ay puno ng galit at… kahihiyan. “ANO ANG IBIG SABIHIN NITO?” sigaw niya.

Walang makasagot. Si Marco ay dahan-dahang tumayo, hawak ang kanyang tagiliran.

“Master Kenji… nag-e-ensayo lang po kami…” sabi ng isa.

“Ensayo?” Tumingin si Master Kenji kay Marco. “Velasco! Anong ginawa mo?”

Si Marco ay yumuko. “Sensei… nagkamali po ako.”

“Nagkamali ka nga,” sabi ni Master Kenji. Tumingin siya kay Aling Rosa. “Hindi ninyo ba siya nakikilala? Ang babaeng ito… ang babaeng ito na pinagtawanan ninyo… ay mas may karapatan sa ‘mat’ na ito kaysa sa inyong lahat.”

Humarap siya sa klase. “Ang pangalan niya ay Rosalinda Cruz. At siya ang ‘senpai’ ko.”

Mas malakas na bulungan. “Senpai? Senior?”

“Noong ako ay isang ‘rookie instructor’ sa Pilipinas, tatlumpung taon na ang nakalipas,” paliwanag ni Master Kenji, “Ipinadala ako sa isang maliit na ‘dojo’ sa isang malayong probinsya. Hindi ito ‘Karate’. Hindi ito ‘Taekwondo’. Ito ay isang lumang sining. Ang ‘Aiki-jujutsu’ at ‘Kyusho-jutsu’. Ang sining ng paggamit ng ‘internal energy’ at ‘pressure points’.”

Tumingin siya kay Aling Rosa na may paghanga. “Ang ‘dojo’ na iyon ay pinamumunuan ng kanyang ama. At siya… si Rosa-san… ang pinakamagaling sa aming lahat. Siya ang tunay na ‘pambato’. Siya ang nakatakdang maging ‘soke’ o ‘headmaster’. Ang bawat galaw niya ay perpekto. Ang kanyang ‘timing’ ay galing sa puso. Ako ay umalis pagkatapos ng dalawang taon. Siya ay naiwan.”

“Pero… bakit… bakit siya isang…?” hindi matuloy ng isang miyembro.

Ang mukha ni Aling Rosa ay bumalik sa pagkalungkot. “Ang sining namin ay hindi nagbabayad ng mga bayarin sa ospital, Kenji-sensei.”

Doon niya ikinuwento ang lahat. Ang kanyang ama ay namatay. Ang kanyang asawa ay nagkaroon ng malubhang sakit. Ibinenta nila ang lupa, ang ‘dojo’, ang lahat para lang sa mga gamot. Namatay din ang kanyang asawa. Naiwan siyang may isang anak na kailangang buhayin at isang bundok ng utang. Ang ‘martial arts’ ay isang luho na hindi na niya kayang tustusan.

Pumunta siya sa Maynila. Pinasok ang kahit anong trabaho. Nang makita niya ang ‘hiring’ na ‘janitress’ sa Apex Gym, kinuha niya ito. Hindi para sa sahod. Kinuha niya ito… dahil namimiss na niya ang amoy ng ‘tatami mats’. Namimiss na niya ang tunog ng mga ‘kiai’ (sigaw). Kahit sa pag-mop lang, gusto niyang mapalapit muli sa mundong tinalikuran niya.

Ang buong gym ay natahimik. Ang mga taong kanina lang ay tumatawa ay ngayon ay napayuko sa hiya.

Si Marco ay lumapit kay Aling Rosa. Ang kanyang pagmamayabang ay ganap nang nawala, napalitan ng isang bagay na mas malalim. Lumuhod siya sa harap ni Aling Rosa. Hindi lang ‘bow’. Isang ‘dogeza’—ang pinakamataas na porma ng paghingi ng tawad sa kultura ng Hapon. Ang kanyang noo ay dumikit sa ‘mat’.

“Sensei…” sabi niya, ang kanyang boses ay basag. “Patawarin mo ako. Hindi ko alam. Nabulag ako ng aking kayabangan. Patawarin mo ako.”

Inilagay ni Aling Rosa ang kanyang kamay sa balikat ni Marco. “Tumayo ka, iho.”

Tumingin si Master Kenji kay Aling Rosa. “Rosa-san. Mula ngayon, ‘fired’ ka na bilang janitress.”

Bago pa man makapag-react ang iba, nagpatuloy siya. “At ‘hired’ ka na bilang ‘Head Instructor’ ng Apex Martial Arts. Ikaw at ako. Mag-partner tayo. Ituro natin sa kanila… kung ano ang tunay na disiplina.”

Tumingin si Aling Rosa sa kanyang mga kamay na may kalyo sa mop. Tumingin siya kay Marco. Tumingin siya sa buong klase. At sa unang pagkakataon sa loob ng maraming taon, siya ay ngumiti. Isang tunay na ngiti.

“Sige, Sensei. Pero may isang kondisyon.”

“Ano ‘yon?”

Tumingin si Aling Rosa kay Marco, na nakatayo pa rin na parang basang sisiw. “Siya,” sabi niya, tinuturo si Marco. “Siya ang magiging ‘assistant’ ko.”

“Isang karangalan, Sensei!” mabilis na sagot ni Marco.

“Mabuti,” sabi ni Aling Rosa. Kinuha niya ang mop mula sa gilid ng ‘mat’ at iniabot ito kay Marco. “Ang unang aral, Pambato. Bago ka matutong lumaban, matuto ka munang maglinis ng sarili mong sahig. Ang ‘dojo’ ay marumi.”

At doon nagtatapos ang kwento ni Marco “Ang Pambato,” na ngayon ay mapagkumbabang nag-aaral mag-mop. At doon nagsisimula ang kwento ni “Rosa-sensei,” ang janitress na nagturo sa isang buong gym na ang tunay na lakas ay hindi nakikita sa yabang ng mga sipa, kundi sa katahimikan ng isang pusong mapagkumbaba.

Ang kwento ni Aling Rosa ay nagpapaalala sa atin na ang bawat tao na ating nakakasalubong, gaano man ka-simple ang kanilang pananamit o ka-aba ang kanilang trabaho, ay may dalang kwento ng kadakilaan. Madalas, ang mga pinakatahimik na tao ang may pinakamalakas na kapangyarihan.

Para sa iyo, kailan ka huling nagkamali ng paghusga sa isang tao batay sa kanilang panlabas na anyo? At ano sa tingin mo ang pinakamahalagang aral na itinuro ni Aling Rosa—ang aral sa ‘sparring’ o ang aral sa pag-mop?

I-share ang iyong saloobin sa comments.