Sa panahon ngayon kung saan mabilis ang galaw ng pera at impormasyon, kasabay ding dumami ang iba’t ibang uri ng panlilinlang. Mapa-online man o personal, hindi na bago ang mga scam na sumisira sa tiwala, relasyon, at minsan, pati buhay. Ngunit sa dalawang magkahiwalay na insidente sa Indonesia, hindi lang pera ang nawala—dalawang inosenteng babae ang hindi na nakauwi matapos masangkot sa mga sitwasyong sinimulan ng paniniwala, tiwala, at maling pag-asa.

Ang istorya ni Hetti Putri Carmila at Sevi Au Claudia ay hindi basta mga kwento ng scam at panlilinlang. Mga kwento ito ng kabutihang-loob na sinuklian ng trahedya, ng tiwalang nauwi sa pagkabigo, at ng mga desisyong humantong sa pinakamadilim na kahihinatnan.

Si Hetti, 23 anyos, ay isang midwife na minahal ng komunidad sa Sulu Regency. Hindi lang siya basta health worker sa lugar—isa siyang kaibigan, kasama, at itinuturing na pamilya ng mga residente. Malayo sa pamilya at nakatira sa kwarto katabi ng clinic, sinuklian niya ang pagod ng pasyente ng malasakit. Tuwing may sira sa bubong, may naghahain ng prutas, o may buntis na nangangailangan, naroroon si Hetti. Sapat nga ang kanyang kabaitan para pagtiwalaan ng buong komunidad.

Ngunit taong 2023, isang investment ang inalok niya sa mga residente—isang proyekto raw ng kaibigan niya para sa pagtatayo ng limang clinic. Sa halagang kahit maliit, doble raw ang balik. At dahil kilala at mahal si Hetti, hindi na nagdalawang-isip ang mga tao. Isang pamilya pa ang nagbigay ng lahat ng ipon nila. May mga indibidwal na nagbigay ng malaking halaga. Maging isang maliit na korporasyon, nagtiwala rin. Sa kabuuan, umabot ng kalahating milyong piso ang pera.

Walang kaalam-alam si Hetti na ang kaibigan niyang pinagkatiwalaan niya—ay isang scammer.

Nang ibigay niya ang pera, biglang naglaho ang kaibigan. Wala nang tawag, wala nang sagot, wala nang tirahan. Doon gumuho ang mundo ng dalaga. Imbis na magtago, pinili niyang humarap sa lahat. Ipinagtapat niya ang katotohanan, humingi ng tawad, at nangako na babayaran ang lahat kahit pa maliit ang kanyang sahod. Noong ilang iba ay nabayaran na niya, nangutang pa siya sa pamilya. Ang Php1,000 na bigay ng pamilya niya—kinapos ngunit kanyang piniga para unti-unting ituwid ang pagkakamali.

Ngunit hindi lahat kayang intindihin ang sitwasyon.

Isa sa pinaka­galit na residente ay si Narsip, 23 anyos, manggagawa sa oil palm plantation. Ang Php35,000 na ibinigay niya ay ilang taong ipon. Bawat patak ng pawis—napunta sa wala. At nang malaman niyang may mga nauna nang nabayaran, lalong nag-alab ang galit niya. Para sa kanya, maliit lang ang halagang nawala sa kanya kaya hindi siya inuuna. Sa huli, ang tensiyon nila ang naging simula ng pinakamadilim na kabanata ng istorya.

Oktubre 23, 2023, isang mag-asawa ang nagpunta para magpa-checkup. Pero ang klinikong dapat bukas ay tahimik. Ang pintong nakabukas na bahagya ay nagbigay daan para matuklasan ang bangkay ni Hetti—walang saplot, malamig, at wala nang buhay. Ayon sa imbestigasyon, sinakal siya hanggang mamatay at pinagsamantalahan pa.

At ang mga mata ng imbestigasyon, iisang pangalan ang madalas banggitin ng residente: si Narsip.

Bigla itong naglaho. Hindi nagpaalam sa amo, hindi pumasok, hindi nagpakita. Nang tuluyan siyang maaresto noong Nobyembre 3, inamin niya ang lahat. Kalasingan, galit, at pagnanais na “takutin” lang daw ang nagtulak sa kanya—hanggang nauwi sa pagpatay at paglapastangan. Ngayon, nahaharap siya sa kasong murder na maaaring magdala sa kanya sa habang-buhay na kulong o hatol na kamatayan.

Samantala, ang ikalawang kaso ay tumama naman sa babaeng si Sevi Au Claudia, 30 anyos, isang delivery rider na kilala sa pagiging masayahin at malapit sa mga kaibigan. Malayo sa pamilyang marangya, masaya na siya sa simpleng buhay. Ngunit nang sumugal siya sa online gambling, unti-unti siyang nalubog sa bisyo. Doon niya nakilala ang kaibigang si Rama, 36 anyos, kapwa rider.

Naging magkadikit sila sa pagsusugal. Minsan panalo, madalas talo—hanggang nauwi si Sevi sa pag-utang para makabawi. At ang inutangan niya? Si Rama mismo. Php25,000 ang hiniram niya, ngunit para kay Rama, hindi iyon basta utang—pera iyon ng isang kaibigan na kanyang pinagkatiwalaan. Pero makalipas ang halos isang buwan na walang balita, unti-unti niyang naramdaman ang pagkakanulo. Hindi sumasagot si Sevi, hindi nagpapakita, at nang puntahan niya sa inuupahang kwarto, matagal na palang wala roon.

Doon pumasok ang galit—at ang plano.

Hulyo 26, 2025, hindi na umuwi si Sevi. Kinabukasan, isang lalaking naglalakad sa damuhan ang nakakita ng isang kahon. Nang buksan ito, dugo ang bumungad. At sa loob nito, isang katawan ng babae—naka-plastic at nakabaluktot. Sa fingerprint, agad nakilala ang bangkay: si Sevi.

Lumipas ang dalawang araw at nakuha ng pulisya ang impormasyon—ang huling kasama niya ay si Rama.

Nang arestuhin siya, tumakbo pa siya at nabaril sa paa. Sa pag-aresto, wala siyang nagawa kundi umamin. Dinala raw niya si Sevi sa isang abandonadong bahay para “kausapin lang” tungkol sa utang. Ngunit nang malaman niyang naipang­sugal na ang pera, nawala siya sa sarili. Pinukpok niya ang babae, paulit-ulit, hanggang sa hindi na ito gumalaw. Tinakpan niya ng plastic ang katawan, inilagay sa kahon, inihatid sa madamong lugar, at iniwan para matagpuan ng kung sinuman.

Giit niya: “Scammer siya.”

At doon nagwakas ang buhay ng babaeng minsang masayahin at puno ng pangarap.

Sa dalawang magkahiwalay na istoryang ito, lumilitaw ang isang mapait na katotohanan: nakakamatay ang galit, at minsan, ang kawalan ng kontrol sa sitwasyon ay nauuwi sa pagdanak ng dugo. Ngunit higit sa lahat, ipinapaalala nitong hindi kailanman solusyon ang pagpatay sa problemang nilikha ng pera—mali man o totoo ang dahilan.

Kapwa nagtiwala sina Hetti at Sevi. Kapwa silang nabiktima—ng scam, ng maling desisyon, at sa huli, ng mga taong hindi nakapagpigil ng galit at karahasan.

Sa panahon ngayon na mabilis kumalat ang panlilinlang, tanong ng marami: paano nga ba maiiwasan ang ganitong trahedya? At paano nating mapoprotektahan ang sarili sa panahon ng scam, ng galit, at ng desperasyon?