Sa gitna ng pagtalakay ng 2026 proposed budget ng Department of Public Works and Highways (DPWH), naging sentro ng atensyon ang matinding palitan ng tanong at sagot sa pagitan ni Senator Chiz Escudero at DPWH Undersecretary Vince Dizon. Ang sesyong dapat sana’y pormal at tuwid na deliberasyon ay biglang nag-init nang umikot ang usapan sa kontrobersyang kinasasangkutan ng ilang opisyal, partikular ang flood control projects na matagal nang sinusuri ng publiko.

Sa plenary debate, diretsong tinanong ni Escudero si Dizon: kailan at paano napagpasyahan ng DPWH na irekomenda sa Office of the Ombudsman ang pagsasampa ng kaso laban kay Leyte Representative Martin Romualdez. Ayon sa datos na dala ni Dizon, ang rekomendasyon ay isinampa matapos makumpleto ng kanilang tanggapan ang mga dokumento, ebidensya at records na may kaugnayan sa proyekto. Idiniin din niya na ang naging basehan ng kanilang hakbang ay utos mismo ng Pangulo: sundin kung saan kayo dadalhin ng ebidensya.

Hindi naman itinago ni Escudero ang kaniyang pagkagulat sa sagot ni Dizon. Sa halip na ikutan o pagandahin ang paliwanag, mariin at walang pag-aalinlangan ang tugon ng opisyal. Para kay Escudero, isang positibong senyales ang ganoong diretsong pagsunod sa proseso—isang indikasyon na walang “script” o sabwatan upang protektahan ang sinuman.

Sa kabila nito, nananatiling mahigpit ang pagtanggi ni Romualdez sa mga alegasyon. Ayon sa kaniya, hindi siya sangkot sa anumang iregularidad, at ang mga ibinabato laban sa kaniya ay walang matibay na batayan. Katulad ng ibang kontrobersiya sa pulitika, ang usapin ay patuloy na binabantayan ng publiko at ng komite upang masigurong walang nalilihis sa tamang proseso.

Sa loob ng sesyon, lumutang din ang isyu na ilang beses nang naikabit ang pangalan ni Escudero sa mga alegasyong insertion at katiwalian. Ngunit ilang ulit na rin niya itong tinutulan at itinanggi. Sinabi niyang madali para sa mga tao ang magbitaw ng paratang, ngunit mas mahirap ang maglabas ng ebidensya. Nanindigan siyang hindi siya dapat husgahan base lamang sa haka-haka o “mema” na balita.

Muli niyang kinompronta si Dizon, tinanong kung nakaramdam ba ito ng pressure o takot bago gawin ang rekomendasyon. Sa puntong ito, tahasan ang sagot ni Dizon: wala. Wala raw siyang second thoughts, wala ring pumilit o nagtangkang impluwensiyahan siya. Tinupad lamang niya ang responsibilidad bilang opisyal at sinunod ang prinsipyo ng administrasyon—hayaan ang ebidensya ang magsalita.

Pinuri naman ni Escudero ang administrasyon sa aniya’y hindi pagdaraos ng anumang “sarsuwela” para lamang ilihis ang atensyon ng publiko. Ayon sa kaniya, hindi dapat maging padalos-dalos ang publiko sa paghusga, lalo na’t may mga isyu sa bansa na agad pinakakain ng espekulasyon at maling impormasyon. Para sa kaniya, ang pinakamahusay na paraan upang lumaban sa katiwalian ay maging kritikal, mapanuri, at nakatutok sa totoong ebidensya.

Kabilang sa isinumiteng dokumento ng DPWH ang mga papeles mula sa dalawang kompanyang umano’y may kaugnayan sa kontrobersiya—ang Sunwest Construction at High Tone Corporation. Nariyan din ang sinumpaang salaysay ni dating Philippine Marines Technical Sergeant Orle Regala Cueto, na una nang nagbigay ng testimonya sa Senate Blue Ribbon Committee. Kahit pa may mga isyung lumitaw tungkol sa notaryo ng kaniyang affidavit, kasama pa rin ito sa mga ebidensyang iprinisinta para sa patuloy na imbestigasyon.

Patuloy na umiigting ang interes ng publiko sa usaping ito. Hindi lamang dahil sa bigat ng paratang, kundi dahil sa mga pangalan at posisyong involved. Sa isang bansa kung saan matagal nang isyu ang korupsyon sa malalaking proyekto ng pamahalaan, ang bawat pahayag, dokumento, at testigo ay sinusuri ng mga tao sa social media, mga eksperto sa batas at mismong mga opisyal ng gobyerno.

Habang nagpapatuloy ang proseso sa Ombudsman at sa Senado, nananatiling bukas ang tanong: saan hahantong ang imbestigasyon? Sino ang maituturing na tunay na responsable? At may makikitang pagbabago ba sa sistema, o ito na naman ba ang isa sa mga kasong mananatili lamang sa papel?

Sa huli, ang komunidad at publiko ang may pinakamahalagang papel—ang manatiling mulat sa katotohanan, hindi madaling malinlang, at hindi agad pumapanig sa alinmang side hangga’t hindi lumalabas ang kompletong ebidensya. Ngunit higit sa lahat, ang paghahanap ng katotohanan ay hindi lamang laban ng mga senador o opisyal; ito ay laban para sa integridad ng bansa.