“Sa likod ng bawat pangarap, may isang Ama na tahimik na lumalaban—kahit hindi siya marunong bumasa ng sariling pangalan.”

Sa isang lungsod na laging abala, may isang tinig na paulit-ulit na sumasabay sa ingay ng mga tren at busina. “Balot! Balot! Mainit pa!” Ito ang sigaw ni Tatay Ben—isang amang handang tiisin ang init, pagod, at hiya para lamang mabigyan ng magandang kinabukasan ang nag-iisa niyang anak.

Bitbit niya ang basket na puno ng balot at penoy. Pawis na dumuduyan sa kulubot na pisngi, at tsinelas na halos mapudpod sa paglalakad. Ngunit sa kabila ng lahat, may ngiti pa rin siyang iniaalay sa mundo. Ngiti ng pag-asa.

Samantala, sa loob ng isang barong-barong na halos di makayanan ang ihip ng hangin, nakupo si Mira, labing-isang taong gulang. Nag-aaral gamit ang dilaw na ilaw ng lampara na halos maubos ang gas. Nakakalat sa lamesang kawayan ang mga reviewer at lapis na halos kasing-ikli ng kanyang pasensya.

Nang umuwi si Tatay Ben, masaya niyang iniabot ang isang itlog na niluto niya bago umalis. “Anak, tinira ko ‘to para sa’yo.” Ngunit hindi man lang siya tiningnan ni Mira.

“Tay, sawa na ako sa balot. Wala na ba tayong ibang makakain?”

Tumigil ang oras sa paligid. Ngunit ngumiti pa rin si Tatay Ben, pilit na itinatago ang kirot.

“Pasensya ka na anak… bukas bibili tayo ng isda kapag maganda benta.”

Pero lalo lang umigting ang galit ni Mira.

“Wala kasi kayong alam! Kung marunong lang sana kayong magbasa ng presyo, ang bagal niyong kumita!”

Tahimik si Tatay Ben. Hindi marunong bumasa o sumulat. At alam iyon ni Mira.

Ngunit kahit ilang beses siyang saktan ng salita, lagi siyang ngumingiti.

Para sa kanya, sapat nang umuwi ang anak.

Kinabukasan sa paaralan, narinig ni Mira ang mga bulong at tawa ng kaklase. “Si Mira oh! Tatay niya nagtinda ng balot kagabi sa kanto! Akala ko classy!” Sabi ni Carla, anak ng negosyante.

Namula si Mira sa hiya.

“Hindi tatay ko ‘yun. Baka kamukha lang.” Pagtanggi niya, habang ang tawa ng mga kaklase ay parang sibat na tumatama sa puso niya.

Pag-uwi niya, nadatnan niyang inaayos ni Tatay Ben ang sira-sirang lampara.

“Anak, maaga ka?” tanong nito, may lambing sa tinig.

Pero imbes na sagot ng pagod na anak, ang narinig niya ay mga salitang kumurot sa puso:

“Tigilan niyo na ang balot! Nakakahiya! Wala akong maipagmalaki dahil sa inyo!”

Nanginginig ang kamay ni Tatay Ben habang hawak ang lampara.

“Mira… pasensya ka na. Kung marunong lang sana akong magbasa… hindi tayo ganito.”

Tahimik ang paligid—tanging mga kuliglig ang saksi sa lungkot niya.

Dahan-dahan niyang binitawan ang lampara, umupo sa sulok, at tumingala sa butas na bubong.

Nagtimpi siya ng luha… ngunit sa gabing iyon, napuno ang puso niyang may bahid ng sakit.

Pagkatapos ng ilang sandali, muling isinuot ni Tatay Ben ang tsinelas, bitbit ang basket, at lumabas. At bago siya tuluyang lumayo, narinig ni Mira ang isang bulong:

“Salamat, Panginoon… may anak pa akong umuuwi—kahit galit siya sa akin…”

Lumipas ang mga araw—at tila lumayo rin si Mira sa sariling ama. Sa paaralan, nagpakalat siya ng kasinungalingan tungkol sa trabaho nito. Sa bahay, malamig ang sagot niya sa bawat kabutihang alok ng ama.

Isang araw, nadatnan niyang umuwi ang ama na may dalang lumang sapatos mula sa ukay-ukay.

“Anak, baka magamit mo sa graduation mo… matibay pa ‘to.”

Ngunit mabilis niyang tinabla:

“’Di ko kailangan ‘yan! Nakakahiya!”

Tumango si Tatay Ben, pilit pa rin ang ngiti.

“Sige anak… ang gusto ko lang naman ay may maisuot ka.”

Pagkatapos, iniabot niya ang isang papel.

“Anak, pakisulat mo pangalan ko dito. Hindi ko sure spelling ko e…”

Sa isang saglit, tumigil ang mundo ni Mira. Nakatingin ang ama sa kanya—may pag-asa sa mga mata at pagmamakaawa na tanggapin siya kahit sandali.

“Tay… turuan niyo na lang sarili niyo. Hindi habang buhay ako magsusulat para sa inyo,” malamig niyang tugon.

Tumango si Tatay Ben—at tahimik na lumabas muli. Habang inaayos niya ang paninda sa labas, narinig ito ni Mira:

“Hindi ako marunong magbasa… pero marunong akong magmahal.”

At doon, parang may kumislot sa puso ni Mira.

Isang umaga ng Sabado, habang wala ang ama, naglinis si Mira. Napansin niya ang isang lumang kahon sa ilalim ng papag na may nakasulat:

“Huwag bubuksan.”

Sa loob, may kumot ng sanggol na may burdang MC.

Isang lumang litrato ng isang sanggol—nakangiti sa bisig ng isang babae.

At isang pulang sobre.

Para kay Mira Clara

Kabado niyang binuksan ang sobre.

Nandoon ang isang sulat—mabahong papel na tila pinagtagpi ng panahon.

Dahan-dahan niyang binasa:

“Mahal kong Mira Clara,

Huwag mo sanang ikahiya ang tatay mo.
Bago ka ipanganak, araw-araw akong nag-aaral magsulat para sa’yo.
Gusto kong maging ama na maipagmamalaki mo.

Pero hindi ko natutunan… at namatay ang mama mo bago ka pa man makita akong lumaban nang mas matapang.

Kaya araw-araw, nangingiti ako kahit nahihirapan.
Dahil kahit hindi ko mabigkas nang tama ang pangalan mo…
nasa puso ko lagi ang bawat letra.

’Pag marunong ka nang magbasa, sana maintindihan mo…
na ang balot na tinda ko—iyan ang dahilan kung bakit buhay ka ngayon.

Salamat anak, kahit minsan mo lang akong tawaging Tatay.

Lagi kitang mahal,
Tatay Ben”

Bumagsak ang sulat mula sa mga kamay niya.

Parang may pintuang nabuksan sa puso ni Mira—pintuang matagal niyang isinara.

Napaupo siya sa sahig, at sa unang pagkakataon, humagulgol.

Hindi dahil sa hiya.

Kundi sa pagsisising punong-puno.

Sa parehong sandali, bumukas ang pinto.

Nandoon ang ama niya—pawis, pagod, may balot sa balikat… at may ngiti pa rin sa labi.

“Anak? Ayos ka lang ba?”

Hindi na nakapagsalita si Mira.

Tumakbo siya papunta sa ama at niyakap ito nang mahigpit—na para bang natatakot siyang mawala.

“Tay… patawad po. Proud ako sa inyo. Proud na proud po ako…”

Nagulat si Tatay Ben… ngunit marahan siyang yumakap pabalik.

Walang salitang kayang pumalit sa tibok ng pusong puno ng pagmamahalan.

Simula noong gabing iyon, nagbago ang lahat.

Kapag sumisigaw si Tatay Ben ng “Balot! Balot! Mainit pa!”
May isa pang tinig na sumasabay…

“Ako na po tatay! Tulungan ko po kayo!”

At sa bawat paglalakad nila sa kalsada…
hindi na siya nakayuko.

Nakatingala siya.

Hindi natatapos ang kwento rito.

Dahil sa araw ng graduation ni Mira, suot niya ang sapatos na iyon—ang sapatos na dati niyang tinaboy.

At sa entablado… sa harap ng buong paaralan…

Tinawag niya ang tatay niya na nakaupo sa pinakahulihang upuan:

“Tay! Dito po kayo! Kayo ang inspirasyon ko!”

Lumapit si Tatay Ben na nanginginig ang kamay…

At sa diploma ni Mira—may isang pirma.

Pirmang isinulat ng isang Ama na buong buhay lumaban para matutunan ang isang bagay:

Ang pangalan niya—at ang pagmamahal na dapat niyang ipagmalaki.

Niyakap siya ni Mira at bumulong:

“Hindi ko na po ikakahiya kung saan ako nanggaling.
Dahil ikaw ang dahilan kung bakit ako narating ito.”

At sa wakas… tumulo ang luhang matagal nang pinipigilan ni Tatay Ben—

Luha ng pag-ibig na kinilala.