Ang Haligi na Bawal Bumagsak: Ang Pighati ng Isang Matandang Hindi Sumusuko

Sa kulturang Pilipino, ang mga magulang ay hindi lamang simpleng miyembro ng pamilya; sila ang tumatayong haligi ng tahanan, ang pinagmumulan ng lakas, karunungan, at pagmamahal. Sila ang nagtataguyod at bumubuhay sa buong pamilya. Kilala sila sa hindi matitinag na determinasyon—sila ang mga bayani na, kahit pagod na, ay “bawal tumigil at sumuko,” patuloy na lumalaban at nagpapakahirap.

Ngunit paano kung ang haliging iyan ay mag-isa na lamang? Paano kung ang laban ay hindi na para sa pamilya, kundi para na lamang sa sarili? Ang kwento ni Lolo Tony Pano ay naglalahad ng isang nakatitig na katotohanan tungkol sa kapalaran ng ilang senior citizens sa ating bansa—isang pighating hindi dapat maranasan ninuman.

Ang kalagayan ni Lolo Tony ay ipinost ng isang concerned citizen na si Ronald Ancero Casil, na naghatid ng isang video na mabilis kumalat at nakapagpa-antig sa libu-libong Pilipino. Ang post na ito ay hindi lamang balita, kundi isang sigaw ng tulong mula sa isang matandang hindi na dapat nagpapakahirap.

Ang Eksena ng Gutom at Pangangailangan
Sa video ni Ronald, matutunghayan ang isang eksena na kailanman ay hindi dapat maging normal: Si Lolo Tony, mag-isa, nakaupo, at nagtitinda ng mga lamang-dagat—mga halaan—na nakalagay lamang sa isang balde. Ang kanyang paninda ay ang tanging tustos niya para sa kanyang pang-araw-araw na pangangailangan.

Ang pinakamatinding detalye na tumatak sa puso ng mga manonood ay ang kalagayan ng matanda. Kitang-kita ang panginginig ng kanyang katawan habang inaalok si Ronald na bumili ng kanyang paninda. Hindi ito simpleng panginginig dulot ng lamig o katandaan. Ito ay dulot ng matinding gutom.

Sa gitna ng kanyang kahinaan, nakiusap si Lolo Tony: “Bumili Sa Kanyang Paninda, Dahil Hilong-Hilo Na Sya Sa Gutom!” Isipin ang bigat ng mga salitang iyan. Ang isang matanda, na dapat ay nagpapahinga at inaalagaan, ay pilit na nagtatrabaho dahil kung hindi, baka hindi na siya makauwi nang buhay. Ang pagiging hilong-hilo ni Lolo Tony ay ang pinakamalalang sintomas ng pagpapabaya.

Limang Piso at ang Banta ng Panganib
Sa pag-uusap ni Ronald at ni Lolo Tony, nabunyag ang kalunos-lunos na detalye ng kanyang pamumuhay. Ang kanyang asawa ay matagal nang pumanaw. At ang kanyang mga anak? Sila ay nagsipag-asawa at nagkaroon na ng sarili nilang buhay, kung kaya’t siya na lang ang naiwang mag-isa. Ang mga salitang ito ay nagbigay ng isang mapait na tanong sa lipunan: Bakit iniwan ang isang haligi ng tahanan nang walang suporta?

Sa kabila ng kanyang sitwasyon, walang ibang pagpipilian si Lolo Tony kundi ang patuloy na kumayod. Ang kanyang kita? Limang piso lamang kada isang takal ng halaan na maibenta niya. Sa maliit na kitang iyan, kailangan niyang pagkasayahin ang kanyang pangkain sa loob ng isang araw at ang kanyang pamasahe pauwi.

Lalong nakakabahala, ang pagtitinda ni Lolo Tony ay isinasagawa sa gitna ng banta ng lumalaganap na sakit (na pinaniniwalaang ang pandemya), lalo pa sa kalagayan niyang may edad na at mahina na. Hindi na niya alintana ang peligro; mas matindi ang panganib ng gutom kaysa sa anumang sakit. Ang kanyang aksyon ay hindi nagpapahiwatig ng katapangan, kundi ng kawalan ng ibang opsyon upang buhayin ang sarili.

Ang Aral ng Pagmamahal at Pagbabalik-Tanaw
Ang kwento ni Lolo Tony ay nagdulot ng malalim na pagmumuni-muni sa buong bansa. Naging isang viral post ito hindi lamang dahil sa kalungkutan, kundi dahil ito ay isang salapi sa ating mukha na nagpapaalala sa atin ng ating responsibilidad sa ating mga nakatatanda.

Si Lolo Tony ay nagsisilbing simbolo ng libu-libong senior citizens sa Pilipinas na patuloy na nagpapakahirap dahil sa kakulangan ng social support at, mas masakit, pagpapabaya ng sariling pamilya. Ang post ni Ronald Ancero Casil ay hindi lamang tungkol sa kawanggawa; ito ay tungkol sa moralidad at pagpapahalaga sa pamilya.

Ang pagbili ng paninda ni Lolo Tony ay isang immediate solution lamang sa kanyang gutom, isang maliit na pambili ng pagkain o pamasahe. Ngunit ang pangmatagalang solusyon ay nakasalalay sa pagbabago ng pananaw ng lipunan at, higit sa lahat, ang pagbalik-loob ng kanyang mga anak. Ang post na ito ay nagbibigay ng pangkalahatang tawag sa aksyon:

Pagsusuri sa Sarili: May mga lolo at lola ba tayo na nag-iisa? Sapat ba ang suporta na ibinibigay natin sa kanila?

Adbokasiya: Paano natin mapapalakas ang suporta ng gobyerno at ng komunidad para sa mga senior citizens na walang kinakapitan?

Pamilya: Ang mga anak ni Lolo Tony, nasaan man sila, ay dapat managot sa moral na responsibilidad na alagaan ang kanilang ama.

Sa huli, inabutan ni Ronald si Lolo Tony ng kahit kaunting tulong (na pinaniniwalaang pera) dahil sa nakita niyang panginginig at pagkahilo nito sa gutom. Ang gesture na iyon ay isang temporary relief, ngunit ang legacy ng kwentong ito ay mas malalim.

Ang laban ni Lolo Tony Pano ay isang matinding patunay na ang tunay na halaga ng isang lipunan ay makikita sa kung paano nito tinatrato ang mga nakatatanda at mahihina. Ang panginginig ni Lolo Tony ay hindi lamang panginginig ng katawan; ito ay panginginig ng ating konsensya. Ito ay isang aral na, gaano man tayo abala sa sarili nating buhay, hindi natin dapat hayaang mag-isa at magutom ang mga haligi na nagtayo sa atin. Ang kwentong ito ay isang tawag upang ibalik ang pagmamahal at paggalang na nararapat para sa ating mga magulang, bago pa man huli ang lahat.